Τεράστιες διαστάσεις προσλαμβάνει το σκάνδαλο της αθέμιτης χρήσης δεδομένων από εκατομμύρια προφίλ του facebook στην προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζοντας τους ψηφοφόρους με στοχευμένες διαφημίσεις. Οι αποκαλύψεις για την εταιρεία δεδομένων Cambridge Analytica και την παράνομη χρήση από 50 εκατ. διαδικτυακά προφίλ έγιναν χθες από τις εφημερίδες «New York Times» και «Observer» που πραγματοποίησαν έρευνα για περισσότερο από ένα χρόνο. Η ίδια εταιρεία φέρεται να έπαιξε έναν παρόμοιο ύποπτο ρόλο και στην διάρκεια της εκστρατείας για το δημοψήφισμα με το Brexit. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, το 2014 είχε κατορθώσει να εξασφαλίσει επένδυση 15 εκατ. δολαρίων από τον Ρόμπερτ Μέρσερ, δισεκατομμυριούχο χορηγό των Ρεπουμπλικανών, και για τον λόγο αυτό προσέγγισε τον πολιτικό του σύμβουλο Στιβ Μπάνον που διατηρούσε στενές σχέσεις και με τον Τραμπ. Οι επικεφαλής υποσχέθηκαν τη χρήση εργαλείων που θα μπορούσαν να εντοπίσουν τα προφίλ αμερικανών ψηφοφόρων και να επηρεάσουν την πολιτική τους συμπεριφορά. Ο Μπάνον ανέλαβε το τιμόνι και σύμφωνα με πληροφορίες συνέβαλε και αυτός με ιδέες στη δημιουργία λογισμικού που αντλούσε δεδομένα από τα προφίλ των αμερικανών χρηστών –ένα λογισμικό που εξελίχθηκε σε όπλο ψυχολογικής επιρροής.

Πρώην υπάλληλοι της Cambridge Analytica αποκάλυψαν πως με τη βοήθεια των δεδομένων από τα 50 εκατ. προφίλ στο facebook που απέκτησε διά της πλαγίας η εταιρεία δημιούργησε ένα λογισμικό που της επέτρεψε να προβλέπει αλλά και να επηρεάζει τις πολιτικές επιλογές των χρηστών. Ο 28χρονος Κρίστοφερ Γουίλι, ο οποίος βοήθησε στην ίδρυση της εταιρείας και εργάστηκε εκεί έως το 2014, είναι ένας από εκείνους που κατήγγειλαν την πρακτική. «Οι κανόνες δεν έχουν σημασία για εκείνους. Θεωρούν ότι πρόκειται για πόλεμο και άρα όλα είναι θεμιτά. Θέλουν να διεξάγουν έναν πολιτισμικό πόλεμο στην Αμερική. Η Cambridge Analytica υποτίθεται ότι θα αποτελούσε το οπλοστάσιο γι’ αυτό τον πολιτισμικό πόλεμο». Και πρόσθεσε: «Χρησιμοποιούσαμε το facebook για να τρυγήσουμε εκατομμύρια προφίλ ανθρώπων. Στη συνέχεια χτίζαμε μοντέλα που μας επέτρεπαν να εκμεταλλευόμαστε όσα γνωρίζαμε για αυτούς και να βάζουμε στο στόχαστρο τους “εσωτερικούς τους δαίμονες”. Αυτό ήταν το κόνσεπτ στο οποίο στηριζόταν ολόκληρη η εταιρεία».

Το facebook αρνείται προς το παρόν τη διαρροή τέτοιου όγκου δεδομένων αλλά ανακοίνωσε πως διακόπτει κάθε συνεργασία με την Cambridge Analytica. Οπως υποστηρίζουν εκπρόσωποι του facebook, τα όποια δεδομένα συγκεντρώθηκαν δεν υποκλάπηκαν παράνομα αλλά αποσπάστηκαν νόμιμα με τη συνδρομή του ακαδημαϊκού Αλεξάντερ Κόγκαν που προφασίστηκε πως τα ήθελε για μία ψυχολογική έρευνα και ζήτησε τα δεδομένα από τους λογαριασμούς 270.000 χρηστών, οι οποίοι ενημερώθηκαν δήθεν ότι έπαιρναν μέρος σε ψυχολογική έρευνα. Ωστόσο, η εφαρμογή άνοιγε την πόρτα για τη συλλογή προσωπικών στοιχείων και από τους φίλους των 270.000 δημιουργώντας μια βάση δεδομένων που περιλάμβανε στοιχεία δεκάδων εκατομμυρίων προσώπων.

Οι εκπρόσωποι του facebook υποστήριξαν πως όταν πληροφορήθηκαν τους απώτερους σκοπούς της έρευνας, επικοινώνησαν με εκπρόσωπους της Cambridge Analytica, προκειμένου να λάβουν διαβεβαιώσεις ότι τα δεδομένα είχαν διαγραφεί. Ομως όλοι οι ισχυρισμοί αυτοί υπό το βάρος των αποκαλύψεων φαίνονται έωλοι και αυξάνονται ιδιαίτερα οι πιέσεις προς το facebook και τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ διότι για άλλη μια φορά όλα δείχνουν πως έχει παραβιασθεί η προσωπική ζωή των μελών. Οταν το facebook πήρε είδηση στα τέλη του 2015 την παραβίαση των κανόνων διέγραψε την εφαρμογή, όμως δεν ειδοποίησε τους χρήστες ούτε έλαβε σημαντικά μέτρα για την περαιτέρω προστασία των δεδομένων εκατομμυρίων μελών της κοινότητας.

Η γενική εισαγγελέας της Μασαχουσέτης ανακοίνωσε την έναρξη ερευνών για αθέμιτη χρήση δεδομένων από εκατομμύρια προφίλ του facebook και ενημέρωσε ότι θα κληθεί να καταθέσει για την υπόθεση μεταξύ άλλων και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ.