Η κλιματική αλλαγή απειλεί το πιάτο μας

Το πιάτο μας επηρεάζεται από τις επιπτώσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή! Οι ειδικοί είναι ξεκάθαροι: η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων, η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης, ακόμη και η μεταβολή των χαρακτηριστικών των βροχοπτώσεων είναι παράγοντες που με βεβαιότητα θα επηρεάσουν την αλιευτική παραγωγή και κατ’ επέκταση τη διατροφή των ανθρώπων.

Και αυτό συμβαίνει επειδή θα υπάρξουν άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις στη φυσιολογία των ψαριών, στην αναπαραγωγή τους, στην αφθονία τροφής και διαθέσιμων οικοτόπων. Τίθεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: οι αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον που επιφέρουν αλλαγή στους πληθυσμούς των ψαριών θα φανούν στο πιάτο μας;

«Ετσι φαίνεται» επισημαίνει μιλώντας στα «Νέα» ο σύμβουλος Ενεργειακής και Κλιματικής Αλλαγής της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς Μιχάλης Προδρόμου. «Το μεσογειακό μύδι είναι από τα είδη που επηρεάζονται ακόμη και από ισχνές μεταβολές της θερμοκρασίας. Οι πληθυσμοί του σκουμπριού και του κοπανιού είναι ανάμεσα σε αυτούς που ήδη συρρικνώνονται με ταχείς ρυθμούς».

Πλήττεται το 60% των ειδών.Οπως εξηγεί ο Μιχάλης Προδρόμου, «ως επιστέγασμα όλων αυτών, στατιστική μελέτη ελλήνων ερευνητών (Tzanakos E, Raitsos De, Triantafyllou G, Somarakis S, Tsonis AA/2014) έδειξε ότι το 60% των πλέον εμπορικών ειδών επηρεάζεται από τις μεταβολές της θερμοκρασίας. Ενδεικτικά επηρεάζονται είδη όπως ο μπακαλιάρος, η σαρδέλα, η γόπα, η συναγρίδα και ο ροφός. Ακόμη και η μείωση των βροχοπτώσεων θα επηρεάσει τους πληθυσμούς των καλαμαριών και των χταποδιών».

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένα ακόμη σκέλος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα θαλάσσια είδη είναι και η έλευση ξενικών ειδών στις ελληνικές θάλασσες, όπως είναι, για παράδειγμα, οι μέδουσες και ο λαγοκέφαλος, που «ανταγωνίζονται» και ασκούν πίεση στα εγχώρια είδη.

Αν και τα δεδομένα για την αλλοίωση στις ελληνικές θάλασσες –σε ό,τι αφορά τα φυσικά χαρακτηριστικά τους –είναι αρκετά (είναι γνωστές, για παράδειγμα, οι διακυμάνσεις στη στάθμη της θάλασσας αλλά και η άνοδος της θερμοκρασίας της), εντούτοις δεν ισχύει το ίδιο για τις επιπτώσεις στη βιολογία της. Δηλαδή τις αλλαγές που θα επέλθουν στη δομή των οικοσυστημάτων και στον οργανισμό των ειδών.

Απαντώντας στο ερώτημα «πόσο έχει αλλοιωθεί το θαλάσσιο περιβάλλον από το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής» ο Μιχάλης Προδρόμου επισημαίνει: «Τα στοιχεία δείχνουν πως η σημερινή θερμοκρασία της θάλασσας στη Ρόδο και στην Κρήτη είναι συγκρίσιμη με τη θερμοκρασία –της ιστορικά πιο θερμής θάλασσας –στο Νότιο Ισραήλ τρεις δεκαετίες νωρίτερα» (!).

«Στην επιστημονική έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος για την οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής καταγράφεται μια αύξηση της θερμοκρασίας στο Αιγαίο Πέλαγος κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες. Η δριμύτητα των συνεπειών αυτής της φαινομενικά μικρής αύξησης διαφαίνεται από το γεγονός ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά έναν μόλις βαθμό Κελσίου συνεπάγεται μείωση κατά 0,8% της παραγωγής όλων των ψαριών».

Η οικονομική διάσταση.Υπάρχει ωστόσο και η οικονομική αποτίμηση της ζημιάς. Οι απώλειες για τους έλληνες αλιείς –με βάση την επεξεργασία των στοιχείων που έγινε –ανέρχονται έως το 2100 σε 15 εκατομμύρια ευρώ.

Οπως επισημαίνουν από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς, «η κλιματική αλλαγή δεν δρα μόνη της στα περίπου 470 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ελληνικών θαλασσών. Οι επιπτώσεις της οξύνονται, μεταξύ άλλων, από την ταυτόχρονη δράση της υπεραλίευσης, της ρύπανσης, αλλά και της διατάραξης του πυθμένα».

Η Μεσόγειος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις περιοχές σε παγκόσμια κλίμακα που εκτίθενται και επηρεάζονται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μελέτη της WWF (« Wildlife in a Warming World»).

Ενδεικτικά, σύμφωνα με τη μελέτη, μια ενδεχόμενη αύξηση της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς Κελσίου θα απειλήσει άμεσα με εξαφάνιση περισσότερο από το 1/3 της θαλάσσιας χλωρίδας, καθώς και περίπου το 30% των θαλασσίων ειδών, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της θαλάσσιας χελώνας.