Η Μάνια Παπαδημητρίου γίνεται η μαμή για την «Λεονί εν αναμονή ή το όμορφο κακό»

Οι κριτικοί, το έχουν χαρακτηρίσει «ένα μικρό κόσμημα του διάσημου δραματουργού του Γαλλικού θεάτρου». Το διεθνές κοινό, το αγαπάει κάθε φορά που παρουσιάζεται αφού χτίζει πολλές γέφυρες με την καθημερινότητά του μιας και θίγει καταστάσεις οικείες σε όλους.

Το ελληνικό κοινό, όμως, έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει για πρώτη φορά την παράσταση «Η Λεονί εν αναμονή ή το όμορφο κακό» σε σκηνοθεσία Αθηνάς Κεφαλά. Η κωμωδία του Ζωρζ Φεϋντώ παρουσιάζεται από Παρασκευή έως Κυριακή στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας (Κεφαλληνίας 18, Κυψέλη, τηλ. 2114117878) με πρωταγωνιστές τους Μάνια Παπαδημητρίου, Όλγα Δαμάνη, Στέλιο Πετράκη, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Μανώλη Γιούργο και Άννα Μωραΐτου.

Η παράσταση μεταφέρει το έργο στις αρχές της δεκαετίας του ’60, με τις αναφορές που δίνουν οι μελετητές στις επιρροές που έχει το παράλογο θέατρο από το Γαλλικό αστικό Θέατρο, του οποίου ο Φεϋντώ είναι ο σημαντικότερος εκπρόσωπoς.

Ο Φεϋντώ χρησιμοποιεί τις κωμικές καταστάσεις για να ασκήσει δριμεία κριτική στην ευρωπαϊκή αστική τάξη.

Στη μονόπρακτη κωμωδία η σχέση του ζευγαριού είναι ενδεικτική μιας κραυγαλέας ανισότητας. Η Λεονί, κόρη αριστοκρατικής γενιάς, ο σύζυγός της Τουντού λαϊκής καταγωγής και η οικογενειακή τους κατάσταση είναι ένας συνεχής αγώνας σκληρότητας μέσα σε αντιθέσεις γενεαλογίας. Η Λεονί περιμένει παιδί κι αυτό επιδεινώνει τις ενδοοικογενειακές τους εντάσεις, γιατί οι απαιτήσεις της αυξάνονται και γίνονται παράλογες, παιδεύει τον σύζυγό της, τον αναγκάζει να προβεί σε γελοιότητες, κι αυτός υποκύπτει σ’ όλα της τα καπρίτσια. Όταν έρχονται οι γονείς της, ο Τουντού γίνεται αντικείμενο χλευασμού, ειρωνείας, καζούρας, ακόμα και η μαία και η υπηρέτρια του σπιτιού έχουν υποτιμητική συμπεριφορά απέναντί του. Ο σύζυγος της αριστοκρατικής κόρης βιώνει καταστάσεις θηριωδίας. Αυτή η συμπεριφορά δημιουργεί αμήχανες συναντήσεις, κακοτυχίες που διαμορφώνουν το όνειρο σε εφιάλτη, οι ήρωες αφήνονται σ’ έναν τρελό αγώνα μιας παράλογης λογικής που γίνεται σουρεαλιστική.

Η πρωταγωνίστρια Μάνια Παπαδημητρίου μιλάει στα «Νέα» για τον ρόλο της μαμής, την παράσταση και τα σχόλια που κάνει στην δομή της κοινωνίας.

Πώς φροντίσατε να χτίσετε το χαρακτήρα που υποδύεστε; Σε ποια χαρακτηριστικά του εμμείνατε;

Τεράστια σημασία έχει για μένα ο ρυθμός που είναι και η μεγάλη δυσκολία όλων μας σ’ αυτή την παράσταση. Χωρίς το σωστό ρυθμό ή μάλλον τους σωστούς ρυθμούς των χαρακτήρων δεν δημιουργείται η σωστή σύγκρουση και δεν προκύπτει ωραία η κωμωδία. Δύσκολο και υπέροχο είδος, που δρα θεραπευτικά τόσο στους ηθοποιούς όσο και στο κοινό. Κάθε βράδυ είναι ένα πολύ δύσκολο στοίχημα.

Ο ρόλος μου είναι η μαμή, μια τσαούσα επαγγελματίας, ίσως και κάπως κομπογιαννίτισσα, που θέλει να επωφεληθεί από το κάθε δευτερόλεπτο μέσα στο αστικό σπίτι. Δεν τα καταφέρνειόμωςκι αυτό γεννά περίπλοκες καταστάσεις. Έχει πολύ πλάκα αυτή η διαρκής εγωιστική προσπάθεια να τα καταφέρει και να επωφεληθεί, βάζοντας παράλληλα όλους στη θέση τους με στόχο για να κάνει το δικό της. Μοιάζει με πολλούς τύπους που βλέπουμε σήμερα να ελίσσονται συνεχώς και σε κάθε ευκαιρία προκειμένου να επιπλεύσουν. Κάνουν πως τα ξέρουν όλα πουλώντας «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» κι αυτό συχνά πετυχαίνει. Όταν δεν πετύχει πάλι βρίσκουν άλλο κόλπο και φτου κι απ την αρχή. Δεν τους σταματάει τίποτα κι αν τους κοιτάξεις από μακριά μοιάζουν με κουρδιστά παιχνίδια.

Ολόκληρη η παράσταση του Φεϋντώ είναι ένα σχόλιο για την αστική τάξη. Ποια σημεία του έργου σας αναδεικνύουν αυτή την πτυχή;

Όλα τα σύμβολα που υπάρχουν στο έργο χρησιμοποιούνται γι’ αυτό το σκοπό. Αλλά και ο λόγος των προσώπων έτσι όπως είναι αποσπασματικός και γεμάτος ανακοπές, κομπιάσματα, λόξυγκες και γενικά ήχους που παράγει το ανθρώπινο σώμα ερήμην του που τελικά δημιουργούν ένα είδος μουσικής. Όλο αυτό σατιρίζει τον τρόπο που μια δήθεν καθωσπρέπει συνομιλία μπορεί να χαλάσει και να γελοιοποιηθεί όταν το συμφέρον ή η σωματική ανάγκη παίρνει το πάνω χέρι. Χαρακτηριστική είναι μια συνομιλία μόνο με λόξυγκες που υπάρχει στο έργο από γραφής του. Ο Φεϋντώ παίζει ένα υπέροχο παιχνίδι ρυθμών ανάμεσα στις λέξεις, τις συλλαβές και τον λόξυγκα που τις διακόπτει και δημιουργεί έναν ολόκληρο κόσμο ήχων που γίνονται ερήμην μας και γελοιοποιούν τα πρόσωπα που θέλουν να παραστήσουν ότι είναι σοβαρά.

Το γεγονός πως στο έργο οι γυναίκες είναι σε προνομιακή κοινωνική θέση σε σχέση με τους άνδρες και οι σχέσεις ισχύος ανατρέπονται, πώς λειτουργεί στην ψυχοσύνθεση των ηρώων;

Είναι αυτή η μέρα της γέννας που οι γυναίκες μοιάζουν να παίρνουν την εκδίκησή τους κυριαρχώντας απολύτως πάνω στους άντρες. Αρχηγός σε αυτό γίνεται η μαμή που μοιάζει να το απολαμβάνει και μάλλον κάνει τα ίδια σε κάθε γέννα που την καλούν.

Η οπτική όμως του έργου είναι μέσα απ τα μάτια του Τουντού που είναι ο πρωταγωνιστής του έργου. Γι’ αυτό και υπάρχει συνεχώς μια σατιρική διάθεση πάνω στο γυναικείο ένστικτο κυριαρχίας, που μοιάζει σχεδόν σαδιστικό. Ο Τουντού, δηλαδή ο γαμπρός που είναι κατώτερης τάξης, είναι διαρκώς παρών και συμμετέχει σε όλες τις ίντριγκες, δείχνοντάς μας με την ανοχή του πως οι γυναίκες και εν γένει η οικογένεια πρέπει να έχουν το πάνω χέρι για να γίνει η δουλειά σωστά. Κι εκείνες ξεσαλώνουν ζητώντας και απαιτώντας τα πάντα μέχρι τη στιγμή της μεγάλης ανατροπή, που δεν μπορώ να σας αποκαλύψω.

Η μεταφορά του έργου στη δεκαετία του 1960, τι εξυπηρετεί;

Αυτό είναι επιλογή της σκηνοθέτιδας και της σκηνογράφου. Από την αρχή που ξεκινήσαμε τις πρόβες η Αθηνά μας είπε πως βλέπει το έργο να έχει αυτό το στυλ Η συγκεκριμένη δεκαετία είναι αρκετά καλόγουστη και ταυτόχρονα απλή ως προς την εικόνα κι αυτό είναι πολύ σημαντικό για τις δυνατότητες που μπορεί να έχει μια μικρή παραγωγή σαν τη δική μας σήμερα. Ταυτοχρόνως, έχει την εικόνα του παλιού που ταιριάζει με την ατμόσφαιρα του έργου. Το έργο αυτό του Φεϋντώ μοιάζει να προαναγγέλλει το παράλογο θέατρο, δηλαδή τον Ιονέσκο και κατά συνέπεια η δεκαετία του ’60 ταιριάζει πολύ ως εικόνα για να το αναδείξει προς αυτή την κατεύθυνση.

Έναν αιώνα μετά την πρώτη παρουσίαση του έργου, θεωρείτε ότι ο κόσμος που περιγράφει έχει αλλάξει ή εξακολουθεί το μήνυμά του να είναι σύγχρονο;

Τα καλά θεατρικά έργα είναι πάντα σύγχρονα, όσο παλιά και να είναι. Ο Φεϋντώ είναι ένας μεγάλος μάστορας της κωμωδίας κι αυτό δίνει στους ηθοποιούς την δυνατότητα να περάσουν καταρχήν το πιο σημαντικό μήνυμα για την ανάγκη της επαναφοράς της θεατρικότητας στο θέατρο. Αυτή η θεατρικότητα που τελευταία πολύ συχνά την ξεχνάμε εν ονόματι ενός καταθλιπτικού νατουραλισμού είναι απελευθερωτική και αναγκαία και δίνει στο σώμα του ηθοποιού χώρο και μέγεθος. Είναι πολύ δύσκολο αυτό να επιτευχθεί μέσα σε ένα τόσο μικρό χώρο και αυτή ήταν και η έγνοια μας τους τρεις μήνες των προβών. Εν μέσω μιας περιρρέουσας μαυρίλας που υπάρχει μέσα στην πόλη θέλαμε να βρούμε αιτία και λόγο να ξεχαστούμε πάνω σε ένα αληθινά θεατρικό παιχνίδι, που πετυχαίνει μόνο αν το αντιμετωπίσεις πολύ σοβαρά.

Η ατμόσφαιρα του μικρού αυτού χώρου στην Β’ Σκηνή του Θεάτρου Οδού Κεφαλληνίας που είναι τόσο φιλόξενο και ισχυρά πνευματικό μας βοηθάει στην δύσκολη αυτή προσπάθειά μας.

Ελπίζουμε να ανταποκριθούμε όπως αξίζει στο έργο