Υπάρχει τουλάχιστον ένας ντιζάινερ που πιστεύει πως ό,τι περίπου ήταν για τον 20ό αιώνα η δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου της Αυστρίας, θα είναι για τον 21ο η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ: ένα σημείο καμπής για την πολιτική, τα κινήματα ή την τέχνη, που θα μελετάται έναν αιώνα μετά. Υπερβολές; Αυτά πάντως γράφει ο Αβραμ Φίνκελσταϊν, σχεδιαστής και ακτιβιστής του κινήματος κατά του AIDS, στον επίλογο του λευκώματος «Posters for Change –Tear, Paste, Protest» του Πανεπιστημίου Πρίνστον.

Είναι μια έκδοση με πενήντα «αφίσες διαμαρτυρίας» εμπνευσμένες όχι από τον 45ο πρόεδρο των ΗΠΑ, όσο από τα ζητήματα που ο ίδιος εγείρει (ή τους περιορισμούς που επιβάλλει). Οπως εξηγούσε η Τζένιφερ Λίπερτ, διευθύντρια εκδόσεων της Princeton Architectural Press, η ιδέα για το εγχείρημα γεννήθηκε στις εκλογές του 2016, όταν με τους συναδέλφους της αποφάσισαν ότι «κάτι πρέπει να γίνει». Οπλα τους ήταν το ντιζάιν και η τυπογραφία, σκέφτηκαν λοιπόν να οργανώσουν ένα ανοιχτό κάλεσμα για σχεδιασμό πολιτικής αφίσας, να συγκεντρώσουν τις καλύτερες συμμετοχές σε ένα βιβλίο και να χαρίσουν τα έσοδα σε μη κυβερνητικές οργανώσεις. «Οταν ο κόσμος αποτρελαίνεται, πράγμα που ενίοτε συμβαίνει και που συνέβη πρόσφατα», γράφει στον πρόλογο της έκδοσης, «πρέπει να θυμόμαστε ότι οι φωνές μας έχουν αξία και πρέπει να ακουστούν».

Δέχτηκαν περίπου 800 συμμετοχές από 36 χώρες του κόσμου, που καταπιάνονταν με ζητήματα όπως τα πολιτικά δικαιώματα, η παιδική εργασία, το περιβάλλον, η οπλοκατοχή, η περίθαλψη, το Μεταναστευτικό, τα δικαιώματα των ζώων, η πολιτιστική πολιτική, οι μαζικές φυλακίσεις, τα εκλογικά δικαιώματα ή τα δικαιώματα των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Οι πενήντα αφίσες που προκρίθηκαν, επιλέχθηκαν με κριτήρια την ποιότητα του ντιζάιν, την καθαρότητα του μηνύματος και την ικανότητα να τραβούν την προσοχή, αλλά και αντιπροσωπεύοντας όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, θεματικές ή σχεδιαστικά στυλ.

Μπορεί να δει κανείς μια του Νεοϋορκέζου Τζος Μακφί, εμπνευσμένη από παλιό, βρετανικό πόστερ επιστράτευσης, που απεικονίζει μια οικογένεια με σκάφανδρα, θύμα της υπερχείλισης των ωκεανών, που μοιράστηκε σε διαδήλωση για την κλιματική αλλαγή στην Ουάσιγκτον κι έχει τίτλο «Climate War»· μία με τίτλο «And Nevertheless She Persisted», του Γερμανού Πίτερ Ο. Τσίρλαϊν, βασισμένη στην τέχνη της χαρτοκοπτικής, με μια καρτουνίστικη μορφή, γυναικεία και ατρόμητη, όπως και η γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν, της οποίας η αγωνιστικότητα σχολιάστηκε κάποτε με την ίδια φράση· μία με ένα περιστέρι φτιαγμένο από δακτυλικά αποτυπώματα, διά χειρός του Ιρανού Αλί Ρομανί, και τίτλο «Ψηφίστε Ειρήνη».

Μελετώντας την ιστορία της πολιτικής αφίσας, η Λίπερτ και η ομάδα της διαπίστωσαν ότι όπως κάποιες τεχνικές παραμένουν αγαπητές παρά τις εξελίξεις στην τεχνολογία, έτσι και κάποια ζητήματα. «Τα πράγματα έχουν βελτιωθεί, αισθάνομαι όμως ότι υπάρχουν τόσα που πρέπει να κατακτήσουμε, με το μεγαλύτερο να είναι η ισότητα για όλους» έλεγε σε συνέντευξή της. Με ποιον τρόπο; Με τις προπαγανδιστικές αφίσες «Posters for Change» εν προκειμένω, που είναι σχεδιασμένες ώστε να αποσπώνται και να τοιχοκολλούνται σε δωμάτια, καταστήματα ή γραφεία, στο πλαίσιο μιας λειτουργίας που περιέγραφε ο Αβραμ Φίνκελσταϊν στον επίλογό του: «Οι χειροπιαστές αφίσες, σε φυσικούς χώρους, έχουν μια δύναμη που υπερβαίνει το εφήμερο Διαδίκτυο. Η αφίσα έρχεται εκεί όπου μένεις. Και το περιεχόμενο είναι που μας κινητοποιεί πολιτικά. Το περιεχόμενο στηρίζει τα πάντα: τον πόλεμο, την Κέιτι Πέρι, το δικαίωμα για εξέγερση και αντίσταση. Δεν μπορεί να υπάρξει πολιτικό κίνημα χωρίς τις ιδέες που θα το προωθήσουν».

1. Χρησιμοποιώντας λάδι, παστέλ και κάρβουνο, ο Ντάνιελ Μπάξτερ, βραβευμένος σχεδιαστής και συνεργάτης των «New York Times» ή της «Wall Street Journal», σχεδίασε την αφίσα «Not Cool» για τις ανάγκες μιας διαδήλωσης για την κλιματική αλλαγή.

2. Ο Λόρεν Σίμκιν Μπέρκε από το Μπρούκλιν δημιουργεί αλληγορικές αφηγηματικές εικόνες, με σκοπό να διεγείρει την εμπειρική μνήμη του θεατή. Η δική του αφίσα βασίζεται σε παλιό αχρησιμοποίητο σκίτσο του, που επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί στην εικονογράφηση ενός βιβλίου με θέμα τη μετάβαση φύλου.

3. Ο ινδικής καταγωγής Ρατζίβ Φερνάντεζ είναι αρχιτέκτονας με έδρα το Μπρούκλιν. Βασισμένο στο αφαιρετικό στυλ του, το έργο «Immigrant Lady Liberty», με το Αγαλμα της Ελευθερίας να φέρει μουσουλμανική μαντίλα, δημιουργήθηκε με ψηφιακά μέσα.

4. Ο Μίκα Μπαζάντ είναι ένας διεμφυλικός άντρας, με έδρα το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας, που συνεργάζεται με διάφορα κοινωνικά κινήματα πάνω σε ζητήματα φύλου, πατριαρχίας, ρατσισμού. Η αφίσα του απεικονίζει μια γυναίκα από τη Γουατεμάλα, άλλη μια χώρα της οποίας οι κάτοικοι αναζητούν άσυλο στην Αμερική, έπειτα από τις δικές της καταστροφικές επεμβάσεις