Για περίπου επτά δεκαετίες τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας αποτελούν έναν άλυτο γρίφο που παιδεύει ερευνητές όλων των θρησκειών. Η τυχαία ανακάλυψή τους το 1947, ένα χρόνο πριν τη σύσταση του επίσημου ισραηλινού κράτους, κοντά στο Κιρμπέτ Κουμράν, ερέθισε τη συλλογική φαντασία εξαιτίας αναφορών τους σε βιβλικά κείμενα. Εκτοτε, έχουν γίνει η πηγή για ουκ ολίγες θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τις αλήθειες που αποκαλύπτουν για την ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης. Από τα χειρόγραφα εκείνο που κουβαλάει το μεγαλύτερο μυστήριο είναι η απόκρυφη «Γένεση» (ή Το βιβλίο των Ιωβηλαίων), καθώς η μελέτη της επιτρεπόταν μόνο στους ειδικούς ερευνητές εξαιτίας της εύθραυστης κατάστασης των επιγραφών.
Από τις 15 Μαρτίου, ωστόσο, το ευρύ κοινό έχει την ευκαιρία να δει για πρώτη φορά από κοντά το συγκεκριμένο χειρόγραφο χάρη στην έκθεση «Genesis retold» «Διηγώντας ξανά τη «Γένεση»») που φιλοξενείται στο Μουσείο του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ. Με αφορμή την συμπλήρωση 70 χρόνων από την ανακάλυψή των επτά παπύρων, το απόκρυφο χειρόγραφο (που για το επίσημο δόγμα σημαίνει ψευδεπίγραφο) βγαίνει από την ειδική αίθουσα με συγκεκριμένες συνθήκες θέρμανσης όπου διατηρούνταν και αποκαλύπτεται σε όλους.
Η περγαμηνή χρονολογείται στον 1ο π.Χ. αιώνα και γραμμένη στα αραμαϊκά αναπαράγει τα κεφάλαια 5 -15 της «Γένεσης». Πρόκειται για ένα κομμάτι ουσιαστικά της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρεται στον Νώε και τον Αβραάμ διαφέροντας προφανώς με το πρωτότυπο ως προς την εξιστόρηση. «Είναι χωρίς αμφιβολία ένα αντίγραφο πολύ παλιό ενός πρωτότυπου κειμένου. Τα κομμάτια γραφής έγιναν με πολλή αφοσίωση, χωρίς λάθη και αυτό στη συγκεκριμένη εποχή ήταν δυνατό μόνο αν είχε κάποιος μπροστά το ντοκουμέντο για να το αντιγράψει», αναφέρει στην εφημερίδα «El Pais» ο Αδόλφο Ρόιτμαν, επιμελητής της έκθεσης.
Το χειρόγραφο που παρουσιάζεται στο Μουσείο αναφέρεται στις θυσίες που έκανε ο Νώε μετά τον Κατακλυσμό για να εξευμενίσει τον Θεό του. Σε αντίθεση με τη «Γένεση» της «Πεντατεύχου», που διηγείται πως ο Νώε βγήκε από την Κιβωτό στο Αραράτ μαζί με τους γιους του Σημ, Χαμ και Ιάφεθ και το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν η κατασκευή ενός βωμού για θυσία, το απόκρυφο χειρόγραφο αναγράφει πως ο Νώε θυσίασε μέσα στην Κιβωτό. Τα αποσπάσματα αυτά, μάλιστα, δεν είναι γραμμένα σε τρίτο πρόσωπο αλλά σε πρώτο, σαν να διηγείται, δηλαδή, ο ίδιος ο Νώε τα γεγονότα. «Από ιστορικής πλευράς, θα είχε λογική αυτό επειδή μιλάμε για μια καταστροφή που συγκλόνισε τη Γη και η θυσία θα γινόταν για να εξασφαλιστεί η ηρεμία στο εξωτερικό», τονίζει ο Ρόιτμαν.
Η ΟΜΑΔΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ. Η άσχημη κατάσταση του χειρογράφου αποτελούσε για πολύ καιρό πονοκέφαλο για την ομάδα συντήρησής του. Για τον λόγο αυτό δεν μπόρεσε να ψηφιοποιηθεί και να περάσει στην online συλλογή του μουσείου. Συγκριτικά με τα υπόλοιπα επτά χειρόγραφα που βρέθηκαν στην ίδια σπηλιά, πρόκειται για το πιο εύθραυστο, αποτέλεσμα της σύστασης του ιδιαίτερου μελανιού που χρησιμοποιήθηκε κατά τη συγγραφή των κειμένων του. «Αποτελείται από ένα κράμα άνθρακα και ρητινών, όπως το μελάνι των υπολοίπων παπύρων, αλλά στην απόκρυφη «Γένεση» περιέχει επίσης χαλκό, γεγονός που το καθιστά εξαιρετικά ευαίσθητο στο φως», σημειώνει ο καθηγητής Τζέιμς Μπίμπερκραουτ, που ήταν ο πρώτος ειδικός στο Ισραήλ ο οποίος επιφορτίστηκε με την συντήρηση των συγκεκριμένων κειμηλίων.
Από τις 22 στήλες που αποτελούν το έγγραφο, εκείνες που διατηρούνται καλύτερα είναι οι τελευταίες, από 18 έως 22. Είναι τα συγκεκριμένα εδάφια που εκτέθηκαν φευγαλέα το 1955 στην Ιερουσαλήμ όταν ο τότε πρωθυπουργός Μος Σαρέτ ανακοίνωσε ότι το ισραηλινό κράτος είχε αγοράσει τους τέσσερις άλλους χαμένους παπύρους που έλειπαν από τους συνολικά επτά που είχαν εντοπιστεί στις όχθες της Νεκράς Θάλασσας. Προκειμένου να καταφέρουν οι υπεύθυνοι της έκθεσης να φέρουν το αρχείο μπροστά στο κοινό, δημιούργησαν μια ειδικά σφραγισμένη κατασκευή, που επιτρέπει μέσω μικροτσίπ τον έλεγχο της έκθεσης του χειρογράφου στη θερμοκρασία και την υγρασία. Ο πάπυρος δεν φωτίζεται απευθείας. Ενα καινοτόμο «έξυπνο γυαλί» επιτρέπει τη μετατροπή του οπάκ κρυστάλλου της προθήκης του σε διάφανο, για 30 μόνο δευτερόλεπτα κάθε φορά. Ετσι, οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν τα κομμάτια του μειώνοντας την έκθεσή του στο φως κατά 50% και εξασφαλίζοντας πως το μελάνι και το χαρτί δεν θα υποστούν επιπλέον ζημιές.
Παράλληλα με την έκθεση της απόκρυφης «Γένεσης» φιλοξενείται στο μουσείου και μια προσωρινή έκθεση με τον τίτλο «Τα πρόσωπα πίσω από τους παπύρους». Σκοπός της είναι να αφηγηθεί την ιστορία της ανακάλυψης των σημαντικών αυτών κειμένων. Ακόμα, συστήνει τους άνδρες και τις γυναίκες, Βεδουίνους, χριστιανούς, μουσουλμάνους και Εβραίους, που έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο στην αναγνώριση της ιστορικής και πνευματικής αξίας των Χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας.
