Είναι γεγονός ότι σήμερα διαθέτουμε πληθώρα πηγών και τεχνολογικών μέσων για την αναζήτηση της πληροφορίας, ωστόσο σε διάφορες συζητήσεις αντιλαμβανόμαστε ότι είναι πάρα πολλά αυτά που δεν γνωρίζουμε για το παρελθόν μας –και ουκ ολίγα είναι τα αρχαία μνημεία τα οποία δημιουργούν πολλές ενδιαφέρουσες αναζητήσεις και συναρπάζοντας πολλές φορές τη φαντασία… Ετσι λοιπόν κι εγώ πρόσφατα, σε μια συζήτηση που είχα με έναν συνάδελφο καθηγητή της Ιατρικής, διαπίστωσα ότι δεν γνώριζε την ύπαρξη ενός από τα σημαντικότερα μνημεία: το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο θεραπευτήριο του αρχαίου κόσμου. Πολλοί γνωρίζουν την Επίδαυρο μόνο για το αρχαίο θέατρο και αγνοούν την ύπαρξη ενός από τα σημαντικότερα μνημειακά σύνολα της χώρας μας.
Το ιερό του Ασκληπιού αποτελούσε ένα οργανωμένο θεραπευτήριο, ιατρικό κέντρο που σηματοδότησε τη μετάβαση από τη θεουργική στην πραγματική ιατρική όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, με βάση τη διάγνωση, την εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας που όμως αναγόταν στην καθοδήγηση και επίβλεψη του Θεού. Το σημαντικό που ίσως δεν γνωρίζει ο πολύς κόσμος είναι ότι με κέντρο το Ασκληπιείο της Επιδαύρου η λατρεία του Ασκληπιού και μαζί με αυτή η ιατρική επιστήμη διαδόθηκε όχι μόνο στον ελληνικό χώρο, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, με τη δημιουργία περισσότερων από 200 θυγατρικών ιερών διαδίδοντας την ιατρική επιστήμη μέσω της θεραπευτικής λατρείας στην Αττική, στα νησιά του Αιγαίου, στη Μασσαλία, στον Τάραντα, στην Πέργαμο, στην Κυρήνη στην Αφρική, στη νήσο Τιβερίνα στη Ρώμη (γνωστή από την αρχαιότητα και ως νήσος του Ασκληπιού, καθώς λειτουργούσε ναός αφιερωμένος στον Ασκληπιό που ήταν ένα πραγματικό νοσοκομείο το οποίο θύμιζε την οργάνωση της Επιδαύρου, και σήμερα λειτουργεί επίσης ως νοσοκομείο Ospedale San Giovanni Calibita Fatebenefratelli, όπου γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα ευρήματα από το αρχαίο ασκληπιείο).
Το εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και ακουστικής θέατρο το οποίο όλοι γνωρίζουμε ήταν σημαντική παράμετρος της λατρείας και της θεραπείας, καθώς αποτελούσε μέσο ίασης. Ο Σωρανός (2ος αι. μ.Χ.) έλεγε ότι όσοι έπασχαν από νεύρωση έπρεπε να παρακολουθούν τραγωδίες και όσοι έπασχαν από μελαγχολία να παρακολουθούν κωμωδίες. Και ο Γαληνός (2ος αι. μ.Χ.) απέδιδε στον Ασκληπιό την οδηγία ότι όσοι είχαν ψυχικές διαταραχές έπρεπε να παρακολουθούν ευχάριστα θεάματα και μουσικές εκδηλώσεις. Ο καθηγητής Βασίλειος Λαμπρινουδάκης με τις ανασκαφές του έφερε στο φως ένα πραγματικά μεγάλου μεγέθους συγκρότημα λατρείας και άσκησης της ιατρικής που αξίζει όλοι να επισκεφθούμε. Συμμετέχω σε μια προσπάθεια που ξεκίνησε το 2017 να αναδείξει την ιστορία αυτών των μνημείων δημιουργώντας το Διεθνές Δίκτυο Αρχαίων Ασκληπιείων, με στόχο την ανάδειξη της σημασίας των Ασκληπιείων, τη δημιουργία νέων πολιτιστικών διαδρομών, θεματικού τουρισμού, τη διασύνδεση των Ασκληπιείων με τη διεθνή ιατρική κοινότητα, καθώς και την ενίσχυση της κινητικότητας του μαθητικού, φοιτητικού και επιστημονικού δυναμικού. Αυτός ο απίστευτος αρχαιολογικός και ιατρικός – επιστημονικός πλούτος της χώρας πρέπει να αναδειχθεί. Είναι σημαντικό να γνωρίσουμε τα μνημεία μας και να τα δούμε ως πηγές παιδείας, προώθησης ποιοτικού τουρισμού, αλλά και ως μοχλούς οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής που υπάρχουν εν τέλει ως πηγές αειφόρου ανάπτυξης.
Η Μαρία Γαζούλη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών
