Ολο το παρασκήνιο από τα ευρωτουρκικά παζάρια στη Βάρνα

Χωρίς κάποιον ουσιαστικό νικητή αλλά με πολλά παράθυρα ευκαιρίας για λύσεις σε μείζονα προβλήματα έληξε η χθεσινή ευρωτουρκική σύνοδος, παρουσία του Ταγίπ Ερντογάν. Τα ευρωτουρκικά παζάρια δεν είχαν κάποιο αποτέλεσμα, μια σημαντική συμφωνία, μια απόδειξη ότι η πλευρά της Τουρκίας κάνει βήματα πίσω από την απίστευτη διαλλακτικότητα των τελευταίων εβδομάδων,

Ωστόσο, το γεγονός και μόνο ότι η Σύνοδος έγινε, ότι οι δύο πλευρές κάθισαν στο τραπέζι του διαλόγου κι ότι ο Ερντογάν εμφανίστηκε με το… κοστούμι του Ευρωπαίου, είναι από μόνα τους σημαντικά γεγονότα.

Αξιο λόγου, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι η σύλληψη και φυλάκιση των δύο Ελλλήνων στρατιωτικών τέθηκε σε ανώτατο επίπεδο, είναι μείζον θέμα για τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Και είναι σημαντικό τόσο το τελεσίγραφο που έδωσαν οι Ευρωπαίοι στον Ερντογάν για απελευθέρωσή τους έως το Πάσχα, όσο και για το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος άφησε ένα παράθυρο ελπίδας παραπέμποντας στην απόφαση του δικαστηρίου.

Ενα δικαστήριο που θα γίνει στις 30 Μαρτίου και που η απελευθέρωσή τους θα μπορούσε να είναι μια κίνηση καλής θέλησης από την πλευρά της Τουρκίας προς την Ευρώπη, αλλά και προς την Ελλάδα για εξομάλυνση των τεταμένων σχέσεων.

O Ερντογάν θέλησε να πετύχει την εκταμίευση των χρημάτων ύψους 3 δισ. για τους πρόσφυγες αλλά και τη στήριξη για τον πόλεμο στο Αφρίν. Ενώ οι Ευρωπαίοι έθεσαν μετ’ επιτάσεως την εξομάλυνση των σχέσεων με Ελλάδα και Τουρκία ως προαπαιτούμενο για τη συνέχιση των προενταξιακών διαπραγματεύσεων

«Η Βάρνα άνοιξε δρόμους στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας», σχολίαζαν ευρωπαίοι αξιωματούχοι, λίγο μετά τη συνάντηση Τουσκ – Γιούνκερ – Ερντογάν στη Βάρνα της Βουλγαρίας.

Παρά τους φόβους ότι η Σύνοδος της Βάρνας θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί σε αγώνα μποξ ανάμεσα στην ΕΕ και τον Τούρκο Πρόεδρο, ευρωπαϊκές πηγές εξέφρασαν ικανοποίηση για τα αποτελέσματά της.

Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών απεφεύχθησαν υψηλοί τόνοι και εντάσεις και υπήρξε συνεννόηση στα τρία βασικά πεδία στα οποία απαιτείται η συνεργασία ΕΕ – Τουρκίας: το μεταναστευτικό, στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και στην ενέργεια.

Στη συνάντηση, ο πρόεδρος της Τουρκίας κράτησε σχετικώς μετριοπαθή στάση, ήταν «ανοιχτός» και καθόλου αδιάλλακτος, σχολίαζαν οι ίδιες πηγές, σημειώνοντας ότι ο Ερντογάν ζήτησε την κατανόηση των ευρωπαίων σε αυτήν που ο ίδιος παρουσιάζει ως «μάχη κατά της τρομοκρατίας».

Εξάλλου, σε σχέση με τις κυπριακές και τις ελληνικές επιδιώξεις κι ειδικότερα στο θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, η ευρωπαϊκή υποστήριξη ήταν ισχυρή, σχολίαζαν ευρωπαϊκές πηγές, κάτι το οποίο ήταν ξεκάθαρο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, με τις δηλώσεις των Γιούνκερ, Τουσκ και Μπορίσοφ.

Όπως εκτιμά το ΑΠΕ – ΜΠΕ, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επεδίωκε την επανεκκίνηση της διαδικασίας ένταξης της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ευρωπαίοι αξίωναν απαντήσεις για διάφορα θέματα που τους θορυβούν και να γεφυρωθούν οι διαφορές των δύο πλευρών: η σύνοδος κορυφής ΕΕ – Τουρκίας εντέλει ολοκληρώθηκε χωρίς να υπάρξει «χειροπιαστή» πρόοδος τη Δευτέρα στη Βουλγαρία.

Ο Ερντογάν εμφανίστηκε αισιόδοξος. «Παραμένουμε χώρα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ και επιθυμούμε να προχωρήσουμε ταχύτερα σε αυτή την κατεύθυνση», τόνισε ο αρχηγός του τουρκικού κράτους μετά το δείπνο εργασίας με τους προέδρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στη Βάρνα, στη Μαύρη Θάλασσα, που παρέθεσε η βουλγαρική προεδρία της ΕΕ.

Από την άλλη, ο Τουσκ είπε πως εάν ερωτάται αν η σύνοδος κορυφής έφερε λύσεις, η απάντηση είναι όχι. Η ΕΕ συνεχίζει να ανησυχεί για το κράτος δικαίου στην Τουρκία, επισήμανε και πρόσθεσε πως αναφέρθηκε σε όλες τις ανησυχίες των Βρυξελλών, που όπως είπε εκτείνονται σε έναν «μακρύ κατάλογο». Εξήγησε πως επέκρινε ιδίως την φυλάκιση πολιτών της ΕΕ στην Τουρκία – αναφερόταν και στους δύο έλληνες στρατιωτικούς – τη συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Κύπρου, με αφορμή την τουρκική προσπάθεια αποκλεισμού κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά και τη δράση του τουρκικού στρατού στη Συρία.

Ο Ερντογάν από την πλευρά του επέλεξε να σταθεί στην καλή συνεργασία της Άγκυρας με τα 28 κράτη – μέλη της ΕΕ ως προς τη διαχείριση της κρίσης των μεταναστών και των προσφύγων και τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, δηλώνοντας πως εύχεται οι δύο πλευρές να αφήσουν πίσω τους μια «πολύ δύσκολη περίοδο».

Ο Τουσκ έκανε ένα παρόμοιο σχόλιο: «παρά το ότι η σχέση μας περνάει δύσκολη περίοδο, στα πεδία που συνεργαζόμαστε, συνεργαζόμαστε καλά», ανέφερε.

Τα βαριά σύννεφα

Όμως βαριά σύννεφα συνεχίζουν να σκιάζουν τη σχέση ανάμεσα στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες – – με ζητήματα όπως η αποσάθρωση του κράτους δικαίου στην Τουρκία μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, η επιχείρηση τουρκικών στρατευμάτων εναντίον μιας κουρδικής οργάνωσης στη βόρεια Συρία, οι εντάσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Κύπρο να θεωρούνται ορισμένα από τα κυριότερα.

«Σε όρους χειροπιαστών λύσεων, δεν καταλήξαμε σε κανέναν συμβιβασμό σήμερα», επέμεινε ο Τουσκ και υπογράμμισε πως «μόνο η πρόοδος στα ζητήματα αυτά θα επιτρέψει να βελτιωθούν οι σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας ένταξης».

Από την πλευρά του, ο Γιούνκερ είπε ότι θα ήθελε να δει την άρση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που έχει επιβληθεί από την Άγκυρα, αλλά και μια «νέα προσέγγιση» της τουρκικής κυβέρνησης όσον αφορά «τη φυλάκιση δημοσιογράφων». Πάντως «πρέπει να συνεχίσουμε τον διάλογο, σε συνθήκες αληθινά δύσκολες.»

Ο Ερντογάν επανέλαβε πριν από τη σύνοδο ότι η ένταξη στην ΕΕ παραμένει «στρατηγικός στόχος» για την Τουρκία, μολονότι η διαδικασία χαρακτηρίζεται κλινικά νεκρή εδώ και μήνες. Εξάλλου, ο πρόεδρος της Τουρκίας επεδίωκε να εξαιρεθούν το ταχύτερο από τις βίζες οι Τούρκοι που ταξιδεύουν σε χώρες της ΕΕ.

Ικανοποίηση

Ο οικοδεσπότης της συνόδου, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, η χώρα του οποίου ανέλαβε για πρώτη φορά την εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ, εξέφρασε ικανοποίηση διότι οι εταίροι επέστρεψαν «στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων» και δήλωσε αισιόδοξος ότι θα μπορούσε να οργανωθεί «άλλη μια σύνοδος ως το πέρας της βουλγαρικής προεδρίας τον Ιούνιο».

Κανένα από τα δύο μέρη δεν είχε συμφέρον να εκτροχιάσει τον διάλογο. Για την Τουρκία, η ΕΕ παραμένει πολύτιμος εμπορικός εταίρος. Για τις Βρυξέλλες, η Άγκυρα συνεχίζει να είναι απαραίτητος σύμμαχος στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και στην προσπάθεια ανάσχεσης των μεταναστευτικών ροών. «Η ΕΕ είναι στρατηγικός εταίρος για την Τουρκία, θα ήταν σοβαρό λάθος να απομονωθεί η Τουρκία από την ΕΕ», σημείωσε ο Ερντογάν.

Οι Ευρωπαίοι διαβεβαίωσαν ότι θα δώσουν, όπως προβλεπόταν, άλλα 3 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη των σύρων προσφύγων στην Τουρκία.

«Δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ΕΕ θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της», ανέφερε ο Γιούνκερ.