Ηταν όλοι χθες το βράδυ στη μεγάλη πορεία στο Παρίσι στη μνήμη της Μιρέιγ Νολ. Και έτσι έπρεπε να γίνει, γιατί η άγρια δολοφονία της 85χρονης επιζήσασας του Ολοκαυτώματος δεν είναι ένα θέμα που αφορά μόνο τους Εβραίους. Ο αντισημιτισμός είναι ένα ευρύτερο πρόβλημα, αφορά ολόκληρη την κοινωνία και από ολόκληρη την κοινωνία πρέπει να καταδικαστεί. Πόσω μάλλον που δεν απορρέει πλέον μόνο από την Ακροδεξιά, αλλά και από τα παιδιά των αράβων μεταναστών.

Φανατισμός και άγνοια: αυτά πρέπει να καταπολεμηθούν. Οπως και να προστατευτεί η ιστορική μνήμη φυσικά. Αυτό κάνει εδώ και έξι χρόνια η εικαστικός Αρτεμις Αλκαλάη, που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο και έχει συναντήσει ώς τώρα 64 έλληνες επιζώντες του Ολοκαυτώματος. Οι 44 επέστρεψαν από το Αουσβιτς και οι 20 από το Μπέργκεν Μπέλσεν. Δεν ζουν όλοι πια. Εχουν περάσει όμως στην αθανασία. Οι φωτογραφίες τους έχουν εκτεθεί στο Τελ Αβίβ, στην Αθήνα, στα Κύθηρα και τον περασμένο Ιανουάριο στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

«Κάθε ιστορία είναι διαφορετική», μου λέει η μαθήτρια του Μόραλη και του Μυταρά, που έχει χάσει κι αυτή πολλά μέλη της οικογένειάς της στα ναζιστικά στρατόπεδα. Κι αρχίζει να διηγείται την ιστορία της Αννέτας Φλωρεντίν Καμπιλή, που όταν τέλειωσαν όλα διάλεξε να ζήσει στη Γαλλία όπως η Μιρέιγ Νολ. Δεν άντεχε να γυρίσει στη γενέτειρά της, τη Θεσσαλονίκη, που ήταν πια ρημαγμένη χωρίς τον εβραϊκό της πληθυσμό.

Το περίφημο «μαύρο Σάββατο» του Ιουλίου του 1942 είδε τους Γερμανούς να διαπομπεύουν τον αδελφό της μαζί με άλλους 9.000 Εβραίους της πόλης και να τους παίρνουν για καταναγκαστικά έργα. Αλλάζοντας δεκάδες μέσα, κατάφερε να τον βρει και να τον απελευθερώσει δωροδοκώντας τον χωροφύλακα με τα χρήματα που εισέπραξε από την πώληση των οικογενειακών της κοσμημάτων και προσκομίζοντας ένα πιστοποιητικό από έναν γιατρό που του είχε δώσει σε αντάλλαγμα στάρι από τη μαύρη αγορά.

Υστερα εκτοπίστηκε κι εκείνη στο Αουσβιτς, όπου την αποκαλούσαν μυρμήγκι γιατί όλη μέρα έψαχνε για ψίχουλα. Επαθε τύφο, επέζησε, έσωσε τον αδελφό της που είχε γίνει πειραματόζωο του Μένγκελε. Και λίγο πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τον σοβιετικό στρατό ακολούθησε τους λιγοστούς στρατιώτες στη γνωστή «πορεία θανάτου». Εφτασε εξαντλημένη στο στρατόπεδο του Ράβενσμπουργκ, από εκεί σε άλλο στρατόπεδο, μετά δούλεψε σε εργοστάσιο σπίρτων μέχρι την τελική απελευθέρωση.

Τον άλλο μήνα κλείνει τα 93. Και δεν έχει πάψει να διατρέχει τη Γαλλία και την Ισπανία και να αφηγείται στα σχολεία την ιστορία της, «μετατρέποντας τη σιωπή σε λόγο, λόγο παρηγορητικό αλλά και λόγο θαρραλέο», όπως είπε πριν από δύο μήνες ο Γιάννης Μπουτάρης θεμελιώνοντας το Μουσείο Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη. Αλλά δεν είναι μόνο θέμα δικό της, δεν είναι θέμα μόνο των Εβραίων. Είναι θέμα όλων μας.

Τελευταία Νέα