Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δείχνει αποφασισμένος να δώσει πολιτικές διαστάσεις στην αδιαφορία του για το διεθνές σύστημα. Η απόφασή του να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πολλά κινεζικά προϊόντα μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στο διεθνές εμπόριο. Και παρότι την τελευταία στιγμή αποφάσισε να εξαιρέσει την ΕΕ από τέτοιους δασμούς, η Ευρώπη ενδέχεται τελικά να μην τους γλιτώσει.
Η προσέγγιση του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» είναι ξεκάθαρο ότι δεν θα αφήσει ανέγγιχτα τη διεθνή τάξη και τους κανόνες που τη διέπουν. Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν τη μεταπολεμική τάξη και επέβαλαν τους δικούς τους κανόνες επί δεκαετίες. Ομως αυτοί δεν ισχύουν πια. Οι πρόσφατες κινήσεις του Τραμπ δεν αφορούν μόνο το εμπόριο, αλλά την απομάκρυνση της Αμερικής από την Pax Americana.
Λίγες χώρες συνδέονται τόσο στενά με τη μεταπολεμική τάξη όσο η Γερμανία, η οποία, όπως και η Ιαπωνία, οφείλει την οικονομική της αναγέννηση μετά το 1945 στους διεθνείς κανόνες. Η οικονομία της Γερμανίας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές, γεγονός που σημαίνει ότι είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε εμπορικούς περιορισμούς και τιμωρητικούς δασμούς που πιθανόν να επιβάλουν σημαντικοί εμπορικοί εταίροι.
Ετσι, λοιπόν, ο προστατευτισμός του Τραμπ απειλεί ολόκληρο το γερμανικό οικονομικό μοντέλο όπως δημιουργήθηκε μετά τη δεκαετία του 1950. Το γεγονός ότι ο Τραμπ έχει επανειλημμένα μιλήσει ειδικά για τη Γερμανία, μια από τις στενότερες συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, δεν είναι ασήμαντο. Ενώ οι αισιόδοξοι θεωρούν πως ο Τραμπ περισσότερο γαβγίζει και λιγότερο δαγκώνει –ότι οι απειλές για δασμούς είναι όπως οι απειλές του προς τη Βόρεια Κορέα, απλά μέρος μιας διαπραγματευτικής στρατηγικής -, οι απαισιόδοξοι έχουν μια λογική ερώτηση: Τι θα γίνει εάν τελικά ο Τραμπ εννοεί πραγματικά αυτά που λέει;
Στη Γερμανία δεν θα πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις για το τι θα σήμαινε ένα διατλαντικός εμπορικός πόλεμος. Παρότι ανήκει στην ΕΕ και στην ενιαία αγορά, η Γερμανία θα ήταν από τους μεγάλους χαμένους λόγω της εξάρτησής της από το εμπόριο και τις σημερινές διατλαντικές σχέσεις. Ισως μάλιστα κάποιες χώρες-μέλη της ΕΕ που έχουν κατηγορήσει το Βερολίνο για αλαζονεία δουν μια τέτοια εξέλιξη με κάποια χαιρεκακία. Ομως η αποδυνάμωση της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ θα έχει αυτόματα αρνητικές επιπτώσεις σε όλη την Ενωση. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ ήδη προκαλεί πολιτική δυσαρμονία μεταξύ των κρατών-μελών και οι αντιευρωπαϊστές λαϊκιστές μόλις κέρδισαν την πλειοψηφία στην Ιταλία.
Τα πράγματα γίνονται χειρότερα, καθώς ούτε η Γερμανία ούτε η Κομισιόν, που ασχολείται με τα εμπορικά ζητήματα για λογαριασμό των μελών της ΕΕ, βρίσκεται σε ισχυρή θέση για να αντισταθεί στον Τραμπ. Η ανοησία των γερμανών πολιτικών που επέλεξαν να αγνοήσουν τόσα χρόνια την κριτική για το υψηλό πλεόνασμα της χώρας είναι πλέον εμφανής. Εάν η τελευταία γερμανική κυβέρνηση περιόριζε το πλεόνασμα ενισχύοντας τις εσωτερικές επενδύσεις, η Γερμανία θα ήταν σήμερα σε πολύ καλύτερη κατάσταση για να απαντήσει στις απειλές του Τραμπ.
Η ευημερία της Ευρώπης εξαρτάται από την προθυμία της Αμερικής να παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας στη φιλελεύθερη διεθνή τάξη. Εάν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν το πόστο τους σε αναζήτηση ενός αταβιστικού εθνικισμού, οι Ευρωπαίοι θα μείνουν μόνοι. Ας ελπίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να δράσουν γρήγορα για να διατηρήσουν την ενότητά τους και να διασώσουν το διεθνές σύστημα που τους εξασφάλισε ειρήνη και ευημερία επί γενιές.
Ο Γιόσκα Φίσερ είναι πρώην αντικαγκελάριος της Γερμανίας και ιστορικός ηγέτης των γερμανών Πρασίνων
Τελευταία Νέα