Ιερά Οδός 343 , οι «συντεταγμένες» της ψυχικής οδύνης, των ιδρυματικών θεσμών και του μετέωρου βήματος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Αγία Μαρκέλλα, Σύγγρειο, Βελισσάρειο: περιπλανιόμαστε στα τμήματα χρόνιας, μέσης και βραχείας νοσηλείας του Δρομοκαΐτειου με τη συνοδεία του αναπληρωτή διοικητή Αθανάσιου Θεοχάρη. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής μας στην απέραντη έκταση του Ψυχιατρείου ακούγονται συχνά πυκνά υπόκωφες κραυγές μέσα από τους θαλάμους, αλλά η σιωπή εκείνων που δεν μιλούν –και μας κοιτάζουν επίμονα δίχως απαραίτητα να μας βλέπουν –κάνει περισσότερο θόρυβο.
Η είσοδος και ή έξοδός μας από τα ιστορικά κτίρια –διατηρητέα στην πλειονότητά τους –είναι ανεμπόδιστη. Διαπιστώνουμε πως δεν υπάρχουν κλειδωμένες πόρτες και οι περισσότεροι θάλαμοι είναι δίκλινοι και τρίκλινοι. Βαδίζουμε κάτω από πυκνές φυλλωσιές δέντρων, προσπερνάμε το κομμωτήριο όπου καλλωπίζονται οι πιο λειτουργοί τρόφιμοι και το αγροκήπιο 22 στρεμμάτων όπου βασικοί καλλιεργητές είναι οι ίδιοι οι ασθενείς. Κοντοστεκόμαστε μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων η οποία «δρα εξαιρετικά ευεργετικά για τους θρήσκους νοσηλευόμενους» όπως μας διευκρινίζει η Αργυρώ Ζερβού, διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας.
Τελικά, ποιο είναι σήμερα το μεγαλύτερο έλλειμμα του ελληνικού ψυχιατρείου; «Η διασύνδεσή του με την κοινότητα» μας απαντά ο Αθανάσιος Θεοχάρης ενώ μας παρουσιάζει με χαρτί και μολύβι την αύξηση των εισαγωγών την τελευταία χρονιά σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη. «Η κρίση ενέτεινε όπως όλα δείχνουν την ψυχική ασθένεια και οδήγησε τον κόσμο στα δημόσια νοσοκομεία» συμπληρώνει.
ΑΝ ΚΛΕΙΣΟΥΝ. Πώς θα διαμορφωθεί η ψυχιατρική πραγματικότητα μετά την αναμόρφωση του νομικού πλαισίου; Αν κλείσουν τα ψυχιατρεία θα είναι πρόοδος ή παλινδρόμηση; Και τι αιτήματα έχουν οι εργαζόμενοι του Δρομοκαΐτειου που ζήτησαν σήμερα να δουν τον Αλέξη Τσίπρα για να καταγγείλουν τα νέα μέτρα που θέτουν σε κίνδυνο την ασφαλή νοσηλεία των ασθενών και την εργασία τους;
Ο Ισίδωρος Πρώιος, πρόεδρος του Δρομοκαΐτειου, υποστηρίζει πως «τα ψυχιατρικά νοσοκομεία υπάρχουν ακόμα γιατί είναι ανάγκη να υπάρχουν .Το υπουργείο Υγείας θέλει εδώ και καιρό να τα κλείσει όλα. Αλλά θα είναι εις βάρος των ασθενών. Γιατί το κράτος δεν έχει δημιουργήσει δομές με αντίστοιχες θέσεις για να τα αντικαταστήσει. Ξέρετε πόσους δεχόμαστε κάθε μέρα; Από τα εξωτερικά ιατρεία περνούν 25.000 άνθρωποι τον χρόνο. Φιλοξενούμε συνολικά 460 ασθενείς το χρόνο οι οποίοι εναλλάσσονται, αφού κάθε μέρα δίνουμε εξιτήρια και εισιτήρια. Φανταστείτε, έχουμε εξωνοσοκομειακές δομές αλλά είναι τόσες λίγες οι θέσεις που κάποιες φορές αναγκαζόμαστε να απευθυνόμαστε σε ιδιωτικές. Η επιδίωξη των συνδικαλιστών είναι να μην κλείσουν τα ψυχιατρεία γιατί αυτοί οι άνθρωποι θα μείνουν χωρίς δουλειά και οι ασθενείς δεν θα μπορέσουν να απορροφηθούν από τις ψυχιατρικές κλινικές που έχουν λίγες θέσεις».
ΤΟ ΝΕΟ ΜΕΤΡΟ. Η αναμόρφωση του σχετικού νομικού πλαισίου διχάζει. Ιδίως το σκέλος που αφορά στη νοσηλεία των ακαταλόγιστων εγκληματιών στα δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία και στη δημιουργία του περίφημου «δικαστικού ψυχιατρείου». Μήπως το νέο μέτρο ενέχει τον κίνδυνο στοχοποίησης μιας κατηγορίας ψυχικά πασχόντων ευνοώντας την γκετοποίηση των νοσηλευομένων στις εγκαταστάσεις νοσοκομείων; «Για την ασφάλεια όλων πιστεύω πως είναι καλύτερα αυτού του είδους οι ασθενείς να βρίσκονται σε ξεχωριστά τμήματα. Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν ειδικά τμήματα για ανθρώπους που είναι επικίνδυνοι. Αλλά χρειάζεται ειδικό προσωπικό και εμείς επί του παρόντος δεν είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του κληροδοτήματος.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν την πεποίθηση πως «η επικινδυνότητα είναι μια κοινωνική κατασκευή» και πως οι ψυχιατρικοί κρατούμενοι δεν είναι περισσότερο επικίνδυνοι από τους άλλους ασθενείς. Οσο για το βασικό όφελος του νέου νόμου; «Η εναρμόνιση της βαρύτητας του αδικήματος με την παραμονή» αποκρίνεται ο Βασίλης Φωτόπουλος, συντονιστής – διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας.
Κατά πόσο αναπαράγονται οι ασυλικές πρακτικές, οι διαβόητοι περιορισμοί επί κλίνης με τα λουριά και τους ιμάντες; Οι αρμόδιοι του ελληνικού ψυχιατρείου μας ενημερώνουν πως «η μηχανική καθήλωση εφαρμόζεται σήμερα στη χώρα μας μόνο σε περίπτωση διέγερσης. Αποφασίζεται από τον γιατρό για να προστατέψει τον ίδιο τον άρρωστο να μην τραυματιστεί. Οσο για το ηλεκτροσόκ; «Σπανίως και μόνο σε κατατονικούς ή αυτοκτονικούς ασθενείς» διασαφηνίζει η διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Αργυρώ Ζερβού.
