Ο ΟΗΕ ζήτησε τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας. Το ίδιο και η ΕΕ. Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα καταγγέλλουν δυσανάλογη χρήση βίας, παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ερευνα όμως για τους 17 Παλαιστινίους που σκοτώθηκαν και τους «περισσότερους από 1.400» που τραυματίστηκαν την Παρασκευή στη διάρκεια διαδήλωσης στα σύνορα της Λωρίδας της Γάζας με το Ισραήλ δεν πρόκειται να γίνει: ο ισραηλινός πρωθυπουργός, άλλωστε, Μπενιαμίν Νετανιάχου συνεχάρη τον στρατό «που προστάτευσε τα σύνορα της χώρας». «Μπράβο στους στρατιώτες μας» έγραψε σε ανακοίνωση το Σάββατο, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι συνόδευαν τους νεκρούς στην τελευταία τους κατοικία και ακόμη 70 τραυματίζονταν στο ίδιο «καυτό σημείο», στα σύνορα Γάζας – Ισραήλ. «Οι ισραηλινοί στρατιώτες έκαναν ό,τι ήταν απαραίτητο. Πιστεύω πως όλοι οι στρατιώτες μας αξίζουν ένα μετάλλιο. Επιτροπή έρευνας δεν πρόκειται να υπάρξει», προσυπέγραψε χθες ο ισραηλινός υπουργός Αμυνας Αβιγκντορ Λίμπερμαν.
Τη διαδήλωση την είχαν οργανώσει από κοινού, σε μια σπάνια επίδειξη ενότητας, όλες οι παλαιστινιακές οργανώσεις της Γάζας –με κυρίαρχη φυσικά την ισλαμιστική Χαμάς, που ελέγχει την περιοχή από το 2005. Πορεία της Επιστροφής την ονόμασαν, μια διαμαρτυρία διαρκείας, για έξι εβδομάδες, με καθημερινές συγκεντρώσεις κατά μήκος του «τείχους ασφαλείας» που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ, ώστε να διεκδικηθεί ηχηρά το «δικαίωμα επιστροφής» των παλαιστίνιων προσφύγων και να καταγγελθεί ο αυστηρός αποκλεισμός που έχει επιβάλει το Ισραήλ στη Γάζα. Το πλαίσιο είναι γνωστό: οι ισραηλινοπαλαιστινιακές ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν καταρρεύσει από το 2014.
Οι προσπάθειες συμφιλίωσης ανάμεσα στη Χαμάς και τη Φατάχ, το κίνημα του παλαιστίνιου προέδρου Μαχμούτ Αμπάς, κάνουν εδώ και μήνες ένα βήμα εμπρός και δύο βήματα πίσω. Ο Ντόναλντ Τραμπ αναγνώρισε μονομερώς τον Δεκέμβριο την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, υποδαυλίζοντας την ένταση. Και στο μεταξύ η Γάζα, μια λωρίδα γης μόλις 362 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην οποία ζουν περίπου 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι, βρίσκεται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, «στα πρόθυρα της κατάρρευσης».
Οι διοργανωτές ήθελαν να ξεκινήσει η Πορεία της Επιστροφής την Ημέρα της Γης, στην επέτειο του θανάτου έξι Αράβων Ισραηλινών, από ισραηλινά πυρά, στη διάρκεια κινητοποιήσεων κατά της απόφασης της ισραηλινής κυβέρνησης να κατασχέσει τμήματα γης στο Βόρειο Ισραήλ, το 1976. Θέλουν επίσης να διαρκέσει αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας έως τις 15 Μαΐου, ημέρα της Νάκμπα –της μεγάλης «καταστροφής» που ήταν η εκδίωξη εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων κατά την ίδρυση του ισραηλινού κράτους. Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι συγκεντρώθηκαν την Παρασκευή κατά μήκος των συνόρων. Σκηνές στήθηκαν σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από το ισραηλινό «τείχος ασφαλείας». Οικογένειες έφεραν τα παιδιά τους, αυτοσχέδια γήπεδα ποδοσφαίρου σχεδιάστηκαν στην άμμο. Καθώς προχωρούσε όμως η ημέρα, εκατοντάδες νεαροί Παλαιστίνιοι αγνόησαν τις προειδοποιήσεις τόσο των διοργανωτών όσο και του ισραηλινού στρατού να μην πλησιάσουν το τείχος.
Ο ισραηλινός στρατός διαβεβαιώνει πως άνοιξε πυρ από ανάγκη, εναντίον διαδηλωτών που πετούσαν πέτρες και κοκτέιλ μολότοφ· κάποιοι μάλιστα, υποστηρίζει, επιχείρησαν με δολιοφθορές να διεισδύσουν στο Ισραήλ. Δέκα από τους νεκρούς, ανακοίνωσε, είχαν «τρομοκρατικό παρελθόν» στη Χαμάς ή άλλες οργανώσεις. Η Χαμάς «εκμεταλλεύτηκε κυνικά γυναίκες και παιδιά» στέλνοντάς τους στο τείχος, επεσήμανε. Για «ψεύδη που έχουν ως στόχο να δικαιολογήσουν τις σφαγές» μίλησε από την πλευρά του το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα, αναγνωρίζοντας παράλληλα πως πέντε από τους νεκρούς ήταν μέλη της ένοπλης πτέρυγάς του. Η Χαμάς είναι πράγματι ένα κυνικό κίνημα. Πολλές από τις μαρτυρίες που συνέλεξε ωστόσο ο απεσταλμένος της «Monde» στο νοσοκομείο Αλ Σίφα της Γάζας μιλούν για νεκρούς και τραυματίες ακόμα και μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονταν 300 μέτρα μακριά από το τείχος –ή το πλησίασαν μεν, αλλά απόλυτα ειρηνικά, όπως ο 12χρονος Μπασάρ Ουαντάν, που πήγε στη διαδήλωση χωρίς καν να το γνωρίζει ο πατέρας του και σκέφτηκε πως όσο δεν άγγιζε το τείχος και δεν πετούσε πέτρες θα ήταν ασφαλής. «Σοκαριστικό» χαρακτήρισε τον αριθμό των νεκρών και των τραυματιών το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, καταγγέλλοντας τη χρήση αληθινών πυρών εις βάρος διαδηλωτών που δεν εκπροσωπούσαν κάποια άμεση απειλή.
Λεκτικός πόλεμος ξέσπασε το Σαββατοκύριακο ανάμεσα στον Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με αφορμή τη σφαγή στη Γάζα. Μιλώντας το Σάββατο στην Κωνσταντινούπολη, ο τούρκος πρόεδρος καταδίκασε την «απάνθρωπη» ισραηλινή επίθεση και επέκρινε όσους του ασκούν κριτική για την επιχείρηση στην Αφρίν της Συρίας ότι τώρα μένουν σιωπηλοί. «Ο πιο ηθικός στρατός στον κόσμο δεν δέχεται κηρύγματα από κάποιον που βομβαρδίζει χρόνια αδιακρίτως άμαχους πληθυσμούς», του απάντησε χθες ο ισραηλινός πρωθυπουργός, χαρακτηρίζοντας «πρωταπριλιάτικη φάρσα» τα μαθήματα περί ηθικής από την Αγκυρα. Ο τούρκος πρόεδρος αντεπιτέθηκε λίγο αργότερα αποκαλώντας τον Μπενιαμίν Νετανιάχου «τρομοκράτη» και το Ισραήλ «κράτος τρομοκράτη».