Ακολουθώντας την «κουρασμένη μυρωδιά των λουλουδιών», έγραφε ο Τερζάκης στη «Μενεξεδένια πολιτεία», ξεδιπλώνεται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής στην Αθήνα. Στριμωγμένες παρέες στις γωνιές κάνουν σχέδια για τη νύχτα: στο Σύνταγμα θα γίνει το σμίξιμο πέντε Επιταφίων της περιοχής και θα «διαλέξουν» τον καλύτερο. Πένθιμες νότες πλανώνται στον αέρα καθώς η Φιλαρμονική του Δήμου συνοδεύει την περιφορά από τη Μητρόπολη. Ανάμεικτες μυρωδιές από λουλούδια, νησιώτικο χρώμα στα σοκάκια της Πλάκας, κεριά φεγγοβολούν κάτω από την Ακρόπολη.
Ο Αγιος Γεώργιος Καρύτση, η Καπνικαρέα, ο Αγιος Νικόλαος Ραγκαβά, η Αγία Αικατερίνη, η Αγία Ειρήνη της Αιόλου, η Αγία Μαρίνα στο Θησείο, η Αγία Φωτεινή στους Στύλους του Ολυμπίου Διός είναι προορισμοί που καθιερώθηκαν με το πέρασμα των χρόνων. Και δίπλα τους εναλλακτικές προτάσεις, όπως οι «πολυεθνικοί» Επιτάφιοι της Ρωσικής Εκκλησίας, της Αιγυπτιακής ή της Αρμενικής στου Ψυρή. Οποιος έχει την εμπειρία της Μεγάλης Παρασκευής στην Αθήνα μπορεί να υποστηρίξει ότι οι Επιτάφιοί της χαρίζουν στιγμές αληθινής μυσταγωγίας. Ενισχύοντας την κατάνυξη μέσα από εντυπωσιακές διαδρομές, διηγούνται την ιστορία της πανάρχαιας πόλης. Σίγουρα αξίζουν μια επίσκεψη αύριο από όσους μείνουν εντός των τειχών αυτές τις ημέρες…
Αγιος Γεώργιος, Πλ. Καρύτση
Εδώ θα ακούσετε το «Ω γλυκύ μου έαρ» από χορωδία που συχνά ενισχύεται με επίλεκτα μέλη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και που ιδρύθηκε το 1897 από τον συνθέτη και φιλόλογο Θεμιστοκλή Πολυκράτη. Ο ναός θεμελιώθηκε το 1845 σε σχέδια του Λύσανδρου Καυταντζόγου, ενώ μέσα στον προγενέστερο ναό που υπήρχε στο σημείο οι Αθηναίοι το 1833 είχαν εκλέξει αντιπροσωπεία για να χαιρετίσει την άφιξη του βασιλιά Οθωνα στο Ναύπλιο.
Αγία Αικατερίνη, Πλάκα
Ενας από τους πιο δημοφιλείς Επιταφίους είναι αυτός της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης κοντά στο Μνημείο του Λυσικράτη. Χτισμένη στον 11ο αιώνα και αρχικά αφιερωμένη στους Αγίους Θεοδώρους, έχει υπάρξει μετόχι της Μονής του Σινά. Στους τακτικά εκκλησιαζόμενους ενορίτες της συγκαταλεγόταν και ο στρατηγός Μακρυγιάννης.
Αιθιοπική Εκκλησία, Πολύγωνο
Στην οδό Μπόχαλη 12 στο Πολύγωνο, τη Μεγάλη Παρασκευή λαμβάνει χώρα μια θρησκευτική τελετή διαφορετική από τις συνήθεις. Στην κοπτική εκκλησία της περιοχής, τη λειτουργία έχουν αναλάβει εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες οι Αιθίοπες που ζουν στην Αθήνα. Ντυμένοι με ολόλευκα ρούχα και ακολουθώντας ένα «θεατρικό» τελετουργικό, δημιουργούν μοναδική ατμόσφαιρα. Οποιος μπαίνει στον ναό θα πρέπει να έχει βγάλει τα παπούτσια του.
Αναστηλωμένος από τον διάσημο αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη και έχοντας να επιδείξει μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του 1700, ο Αγιος Δημήτριος ο Λουμπαρδιάρης συνδυάζει το αστικό περιβάλλον με τη βλάστηση. Σύμφωνα με την παράδοση, ονομάστηκε Λουμπαρδιάρης από τη λουμπάρδα με την οποία είχαν προσπαθήσει να τον ανατινάξουν τον 16ο αιώνα οι Τούρκοι. Η περιφορά του Επιταφίου γίνεται στην οδό Αποστόλου Παύλου.
Αιγυπτιακή Κοπτορθόδοξη Εκκλησία, Μενίδι
Εδώ ο Επιτάφιος δεν περιφέρεται, αλλά παραμένει στον ναό. Μία από τις ιδιαιτερότητες της Μεγάλης Παρασκευής στην Αιγυπτιακή Εκκλησία είναι ότι κατά τη λειτουργία ψάλλεται ο ύμνος «Γολγοθάς», ο οποίος έχει κοπτική μουσική που, όπως εξηγεί ο κόπτης επίσκοπος Παύλος, συνδέεται με τη μουσική που έπαιζαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι όταν πέθαινε ένας φαραώ. Η μελωδία είναι ίδια, αλλά αλλάζουν ο ρυθμός και το περιεχόμενό του που προσαρμόζονται στο θείο δράμα.
Μητρόπολη Αθηνών
Πλήθος κόσμου συρρέει το απόγευμα της Μεγάλης Παρασκευής για να ακολουθήσει τον Επιτάφιο της μεγαλύτερης και γνωστότερης εκκλησίας της πόλης. Ο Επιτάφιος έχει αρκετά επίσημο χαρακτήρα, αφού συνήθως παρίστανται στη λειτουργία εκπρόσωποι της πολιτικής ζωής του τόπου, ενώ την περιφορά συνοδεύει η Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων.
Αγιος Νικόλαος Ραγκαβά, Αναφιώτικα
Η μικρή καμπάνα που φυλάσσεται στο εσωτερικό του ιστορικού ναού επί της οδού Πρυτανείου ήταν εκείνη που χτύπησε το 1833 αναγγέλλοντας την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Η ίδια καμπάνα ήχησε και στην απελευθέρωση από τους Γερμανούς το 1944. Η αρχική εκκλησία χτίστηκε τον 9ο αιώνα.
Ρωσική Εκκλησία, Φιλελλήνων
Οι λειτουργίες στον ιερό ναό της Σώτειρας Λυκοδήμου γίνονται ακολουθώντας όλες τις ρωσικές παραδόσεις. Σε αυτήν τη βυζαντινή εκκλησία της οδού Φιλελλήνων, γυναίκες κρατούν καλαθάκια σκεπασμένα με χειροποίητα κεντήματα. Μέσα έχουν κόκκινα αβγά, πασχαλινό ψωμί, τυριά, αλλαντικά, σκόρδα για δύναμη και βούτυρο με αλάτι για καλοτυχία. Η εκκλησία αγοράστηκε το 1847 από τη ρωσική κυβέρνηση για τις ανάγκες της ρωσικής παροικίας.
Μονή Καισαριανής
Ο μοναδικός Επιτάφιος που βγαίνει στολισμένος στο φως της ημέρας. Περίπου στις 12 το μεσημέρι αφήνει το μεσαιωνικό εκκλησάκι της Μονής και περιφέρεται στην καταπράσινη φύση του Υμηττού. Για την περιφορά δίνεται ειδική άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ όποιος επισκεφθεί τη Μονή Καισαριανής τη Μεγάλη Παρασκευή αξίζει να θαυμάσει και τις υπέροχες τοιχογραφίες της που χρονολογούνται τον 17ο αιώνα.
Μονή Νταού, Πεντέλης
Οι πιστοί συγκεντρωμένοι στο εκκλησάκι αλλά και έξω, στον περίβολό του, και κρατώντας κεριά στα χέρια ακούν τη χορωδία των καλογριών να ψέλνει τα τροπάρια στο μισοσκόταδο. Οποιος έχει ζήσει τον Επιτάφιο στη Μονή Πεντέλης κάνει λόγο για μια μοναδική θρησκευτική εμπειρία. Η περιφορά γίνεται στο βουνό της Πεντέλης και η ακολουθία αρχίζει νωρίτερα απ’ ό,τι σε άλλες εκκλησίες.
