Τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ουγγαρία αποτελούν μια άλλη μεγάλη ήττα για την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ενωση ειδικότερα. Είναι η δεύτερη ήττα μέσα σε διάστημα σχεδόν ενός μήνα. Είχε προηγηθεί η Ιταλία με την επικράτηση των λαϊκιστικών δυνάμεων του Κινήματος των 5 Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας (του Βορρά). Στην Ουγγαρία το ακραία συντηρητικό κόμμα Fidesz (του Βίκτορ Ορμπαν), το οποίο ανοιχτά διακήρυσσε ότι θέλει να «εξαφανίσει τη φιλελεύθερη Ευρώπη» και να οικοδομήσει την «ανελεύθερη δημοκρατία» (illiberal democracy), πέτυχε σαρωτική εκλογική νίκη με το 49% των ψήφων αλλά και με 133 από τις συνολικά 199 έδρες στο Κοινοβούλιο, μια πλειοψηφία που αγγίζει αυτή των δύο τρίτων (λόγω και του εκλογικού νόμου), που επιτρέπει στον Ορμπαν να τροποποιήσει το Σύνταγμα προς την κατεύθυνση της «ανελεύθερης δημοκρατίας». Η αντιπολίτευση υπέστη δεινή ήττα. Οι Σοσιαλιστές έλαβαν μόλις το 12% ενώ το Jobbik, το ακροδεξιό μόρφωμα που προσπάθησε να μεταμορφωθεί σε κεντρώο κόμμα, περίπου το 20%. Είναι η τρίτη συνεχής νίκη του Βίκτορ Ορμπαν και του Fidesz έπειτα από αυτές του 2010 και 2014, αλλά η τέταρτη φορά που θα βρεθεί στην εξουσία καθώς είχε κυβερνήσει τη χώρα και στην περίοδο 1998-2002. Η εκλογική νίκη του Fidesz σημειώνεται μάλιστα με υψηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων, κάτι που αρχικά είχε θεωρηθεί ότι θα ευνοούσε αποφασιστικά την αντιπολίτευση.
Η άνοδος των αντι-φιλελεύθερων δυνάμεων σε Ιταλία και Ουγγαρία συνδέεται με ένα κοινό χαρακτηριστικό: και στις δύο περιπτώσεις οι δυνάμεις αυτές –αν και με μεγαλύτερη οξύτητα το Fidesz –στράφηκαν αποφασιστικά εναντίον των μεταναστών, ενάντια δηλαδή στην παρουσία των ξένων (των «άλλων») στις χώρες. Η Ουγγαρία υπό τον Βίκτορ Ορμπαν έφθασε στα απώτατα άκρα. Κατασκεύασε τείχος στα σύνορα για να αποτρέψει την είσοδο μεταναστών, αρνήθηκε να αποδεχθεί έστω και έναν μετανάστη από την κατανομή του συστήματος μετεγκατάστασης (relocation system) και ταυτόχρονα δαιμονοποίησε την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ισλάμ και τον Τζορτζ Σόρος ως υπεύθυνους για την «επιχειρούμενη καταστροφή της Ουγγαρίας και της Ευρώπης»! Αλλά, ως γνωστόν, οι περιπτώσεις Ουγγαρίας και Ιταλίας δεν είναι οι μόνες. Οι χώρες αυτές καταγράφουν μια γενικότερη τάση που καλύπτει σχεδόν όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, από τη Βρετανία (Brexit) μέχρι την Πολωνία, τη Γερμανία (άνοδος AfD) αλλά και τις σκανδιναβικές χώρες κ.ά. Μόνο που η Ουγγαρία φαίνεται να είναι καθ’ οδόν όχι απλώς προς καθεστώς «ανελεύθερης δημοκρατίας» αλλά ίσως «εκλεγμένης δικτατορίας». Υπάρχουν βέβαια και οι θετικές εξαιρέσεις (π.χ. Ισπανία, άνοδος φιλελεύθερων Ciudadanos, Πορτογαλία, διακυβέρνηση σοσιαλιστικής συμμαχίας και βεβαίως η Γαλλία –Μακρόν).
Το ερώτημα είναι πώς μπορεί να αντιδράσει η Ενωση; Ορισμένοι ισχυρίζονται ήδη ότι «η μαζική μετανάστευση καταστρέφει την Ευρώπη». Θα αποτελούσε λάθος η αποδοχή μιας τέτοιας λογικής. Θα οδηγούσε στο «φρούριο Ευρώπη». Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Ευρώπη / ΕΕ δεν θα πρέπει να αναδείξει περισσότερο την πολιτική για τη φύλαξη των συνόρων της και την αντιμετώπιση των «γενεσιουργών αιτίων» (root causes) της μετανάστευσης. Και, το κυριότερο, η Ενωση «θα πρέπει να κατέβει στις κοινωνίες», να μιλήσει με τους πολίτες και τις κοινωνίες. Και γι’ αυτό δεν έχει βρει ακόμη την κατάλληλη συνταγή.
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
