Για ακόμα μία φορά, η διεθνής κοινότητα έφριξε στη θέα νεκρών γυναικόπαιδων με αφρούς στο στόμα. Δεν είναι η πρώτη επίθεση με χημικά όπλα στη Συρία: σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι η 34η της τελευταίας πενταετίας. Τουλάχιστον 60 άνθρωποι έχασαν το Σάββατο τη ζωή τους και περισσότεροι από 1.000 τραυματίστηκαν στη Δούμα, την τελευταία πόλη της Ανατολικής Γούτα που παρέμενε υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν πως χρησιμοποιήθηκε ένα κοκτέιλ χλωρίου και σαρίν –με το πρώτο να επιστρατεύεται ώστε να συγκαλύψει τη χρήση του δεύτερου. Αλλοτε σαφώς, άλλοτε λιγότερο, η Δύση επιρρίπτει την ευθύνη στον Μπασάρ αλ Ασαντ και τον υπ’ αριθμόν ένα σύμμαχό του, τη Ρωσία. Τη Δαμασκό έχει άλλωστε κατηγορήσει ο ΟΗΕ και για τις 27 από τις προηγούμενες επιθέσεις με χημικά όπλα στη Συρία.
«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τέτοιες θηριωδίες. Ολες οι επιλογές βρίσκονται πάνω στο τραπέζι», διακήρυξε χθες ο Ντόναλντ Τραμπ δεσμευόμενος να πάρει μια απόφαση εντός 24-48 ωρών. Ο αμερικανός πρόεδρος συσκεπτόταν κατά δήλωσή του με τους στρατιωτικούς ιθύνοντες ώστε να προσδιορίσει τους υπευθύνους –το κατά πόσο ευθύνεται η Ρωσία, η κυβέρνηση Ασαντ, το Ιράν ή «όλοι αυτοί μαζί». Το κατηγορώ του Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσεΐν όμως, του ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ξεπερνάει τον χρόνο και συνοψίζει το απελπιστικό αδιέξοδο της Συρίας. «Ο κόσμος κάθεται απαθής καθώς η χρήση χημικών όπλων γίνεται κανονικότητα», δήλωσε. «Ποια είναι η απάντησή του; Κούφια λόγια, αδύναμες καταδίκες και ένα Συμβούλιο Ασφαλείας παράλυτο από τη χρήση του βέτο».
Η επίθεση του Σαββάτου βρήκε πολλούς κατοίκους της Δούμα σε υπόγεια καταφύγια: οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις είχαν εξαπολύσει την παραμονή επιχείρηση για την ανακατάληψη του τελευταίου αυτού οχυρού των ανταρτών στην Ανατολική Γούτα. Τα δηλητηριώδη αέρια όμως μπορούν να διεισδύσουν ακόμη και εκεί όπου δεν φτάνουν οι βόμβες. Ακτιβιστές και ΜΚΟ μίλησαν εξαρχής για συμπτώματα ασφυξίας, σπασμούς, μια έντονη μυρωδιά χλωρίου. Σύμφωνα με τοπικό γιατρό, τα θύματα απέβαλαν αίμα με τον βήχα –ένα σύμπτωμα που δεν είχε παρατηρηθεί σε προηγούμενες επιθέσεις με χημικά. «Ο πρόεδρος Πούτιν, η Ρωσία και το Ιράν φέρουν ευθύνη για τη στήριξή τους στο Ζώο τον Ασαντ. Το κόστος θα είναι βαρύ», προειδοποίησε την Κυριακή μέσω Twitter ο Τραμπ.
Ακριβώς 36 ώρες μετά την επίθεση στη Δούμα, πύραυλοι έπληξαν τη συριακή αεροπορική βάση του Τιγιάς, ή Τ4, ανάμεσα στη Χολμς και την Παλμύρα. Η βάση αυτή, από τις πιο σημαντικές της Συρίας, χρησιμοποιείται τόσο από τη δύναμη Αλ Κουντς, την επίλεκτη μονάδα των ιρανών Φρουρών της Επανάστασης, όσο και από ρώσους στρατιωτικούς. Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 14 άνθρωποι, ανάμεσά τους –όπως παραδέχθηκε η Τεχεράνη –και τέσσερις Ιρανοί. Το Πεντάγωνο αρνήθηκε κάθε εμπλοκή. Το ίδιο και η κυβέρνηση Μακρόν στη Γαλλία, που έχει αναγορεύσει τη χρήση χημικών όπλων στη Συρία σε «κόκκινη γραμμή». Ηταν, όπως όλα δείχνουν, ακόμα μία επίθεση του Ισραήλ εναντίον ιρανικών στόχων στη Συρία. Πιστό στην πολιτική του, το Ισραήλ ούτε επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε, ισραηλινοί αξιωματούχοι ωστόσο δήλωσαν πως η Τ4 χρησιμοποιούνταν από ιρανικά στρατεύματα και το Ισραήλ δεν πρόκειται να δεχθεί μια τέτοια παρουσία στη Συρία.
Οσοι δεν μαθαίνουν από τα λάθη του παρελθόντος είναι καταδικασμένοι να τα επαναλάβουν: αυτό ακριβώς συνεχίζουν να κάνουν οι ΗΠΑ στη Συρία, επισημαίνει ο Τζέιμς Χόμαν στην «Washington Post». Ο Μπαράκ Ομπάμα, σημειώνει, έκανε ένα από τα σοβαρότερα σφάλματα της προεδρίας του όταν διακήρυξε το 2012 ότι χρήση χημικών όπλων εναντίον αμάχων από τον Μπασάρ αλ Ασαντ θα συνιστούσε παραβίαση μιας «κόκκινης γραμμής». Οταν εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν σε επίθεση με αέριο την επόμενη χρονιά, σκόπευε να εκτοξεύσει πυραύλους· όταν όμως οι Βρετανοί αντιτάχθηκαν, ο Ομπάμα δίστασε. Παρέπεμψε την απόφαση στο Κογκρέσο και ο Ασαντ κλιμάκωσε, ενθαρρυμένος, τη βάρβαρη εκστρατεία του εναντίον του λαού του.
Πριν από έναν χρόνο, η νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι η απομάκρυνση του Ασαντ από την εξουσία δεν αποτελούσε πλέον προτεραιότητα για τις ΗΠΑ. Πολύ σύντομα, ο Ασαντ εξαπέλυσε επίθεση με σαρίν που σκότωσε περισσότερους από 80 Σύρους. Οι φρικιαστικές εικόνες δολοφονημένων παιδιών έκαναν τον Τραμπ να διατάξει αεροπορικές επιθέσεις στην αεροπορική βάση που είχε χρησιμοποιηθεί από τα αεροσκάφη που έριξαν το αέριο.
Την προπερασμένη Πέμπτη, ο Τραμπ διέψευσε και υπονόμευσε μήνες δημόσιων δεσμεύσεων από διπλωματικούς και στρατιωτικούς ηγέτες πως η Αμερική δεν θα βιαστεί να εγκαταλείψει τη Συρία. «Θα φύγουμε πολύ σύντομα από τη Συρία», δήλωσε. «Ας ασχοληθούν οι άλλοι τώρα!». «Θέλω να φύγουμε», προσέθεσε την περασμένη Τρίτη. «Θέλω να φέρω πίσω τα στρατεύματά μας… Είναι καιρός». Η δήλωση αυτή αιφνιδίασε τους στρατιωτικούς διοικητές. Ανώτεροι σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας έπεισαν την ίδια ημέρα τον Τραμπ να μην αποσύρει αμέσως τους 2.000 Αμερικανούς που βρίσκονται επιτόπου. Συνέταξαν κατόπιν μια δήλωση καθησυχασμού των συμμάχων στην περιοχή. Για τον Ασαντ και τους πάτρονές του στη Μόσχα, ωστόσο, οι προτιμήσεις του αμερικανού προέδρου ήταν ξεκάθαρες.
Σε δήλωσή του, ο Ρεπουμπλικανός Τζον ΜακΚέιν κατέστησε σαφές πως βλέπει μια ευθεία γραμμή ανάμεσα στις πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ και το τελευταίο έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας –τη νέα επίθεση με χημικά στη Δούμα. Εκ των υστέρων, ο Τραμπ απειλεί με αντίποινα. Μετά τις περσινές αεροπορικές επιθέσεις, ο αμερικανός πρόεδρος κατέστησε σαφές πως δεν θα υπήρχε ευρύτερη κλιμάκωση ή σημαντική συνέχεια. Αμερικανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τώρα πως η αεροπορική βάση που καταστράφηκε από αμερικανικούς πυραύλους ανοικοδομήθηκε γρήγορα. Οταν οι ηγέτες του Ιράν, της Τουρκίας και της Ρωσίας συναντήθηκαν στην Αγκυρα, την περασμένη εβδομάδα, προκειμένου να συζητήσουν για το μέλλον της Συρίας, οι ΗΠΑ δεν προσκλήθηκαν καν. Θα σκεφτεί καλά το επόμενο στάδιο αυτή τη φορά ο Τραμπ; –αναρωτιέται ο Τζέιμς Χόμαν.
