Eως τις 9 Οκτωβρίου έχουν τη δυνατότητα οι ιδιοκτήτες ακινήτων να τακτοποιήσουν τα αυθαίρετά τους με βάση όσα προβλέπονται από τον νέο νόμο του υπουργείου Περιβάλλοντος, προκειμένου να πετύχουν έκπτωση 20% στην καταβολή των προστίμων. Οπως διευκρινίζουν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, η παράταση δόθηκε επειδή δεν έχουν ακόμη εκδοθεί οι σχετικές εγκύκλιοι για την εφαρμογή του νέου νόμου. Στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται σε ό,τι αφορά την τακτοποίηση αυθαιρέτων, προβλέπονται μεταξύ άλλων περισσότερες δόσεις αλλά και μικρότερα πρόστιμα –σε ορισμένες περιπτώσεις. Στον προηγούμενο νόμο είχαν ενταχθεί προς τακτοποίηση 1.000.000 αυθαίρετα. Η εκτίμηση είναι ότι στο νέο καθεστώς θα μεταφερθεί το 45% των αυθαιρέτων.
Σημειώνεται ότι τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν πριν από το 1955 δεν θεωρούνται αυθαίρετα: σε αυτά δεν επιβάλλονται πρόστιμα και επιτρέπεται η μεταβίβασή τους –χωρίς να έχει προηγηθεί τακτοποίηση. Παράλληλα, στις περιπτώσεις που προβλέπεται μελέτη στατικής επάρκειας, τότε το ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά 10%. Και στην περίπτωση που προκύψει (από τη σχετική μελέτη), η ανάγκη στατικής ενίσχυσης, τότε ισχύουν μειώσεις στην καταβολή των προστίμων που φθάνουν το 60% ανάλογα με τις περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας –προκειμένου να γίνουν οι απαιτούμενες επεμβάσεις.
Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι έχει ήδη ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή χρημάτων στην περίπτωση που διαπιστωθούν λάθη στα πρόστιμα που προβλέπονται κατά τη διαδικασία τακτοποίησης. Η διαδικασία επιστροφής χρημάτων αφορά –κυρίως –υπολογιστικά λάθη και όχι διαφοροποιήσεις προστίμων.
Οπως προαναφέρθηκε, όσοι από τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων προβούν σε τακτοποίηση των ακινήτων τους έως τις 9 Οκτωβρίου 2018, θα έχουν έκπτωση στην καταβολή προστίμων 20%.
Από εκεί και πέρα ο νέος νόμος προβλέπει –και –μειώσεις κατά 10% αλλά και αυξήσεις στην καταβολή προστίμων από 10% έως 20%, ανάλογα με την ημερομηνία πληρωμής τους.
Οι εκπτώσεις. Εάν η τακτοποίηση γίνει το χρονικό διάστημα από 9 Οκτωβρίου 2018 έως τις 8 Απριλίου 2019, τότε προβλέπεται έκπτωση στην πληρωμή προστίμων κατά 10%. Ιδια έκπτωση (10%) δικαιούνται και οι ιδιοκτήτες που μαζί με τη δήλωση υπαγωγής υποβάλλουν και μελέτη στατικής επάρκειας.
Οι αυξήσεις. Το ενιαίο πρόστιμο αυξάνεται κατά 10% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νέου νόμου από τις 9 Απριλίου 2019 έως τις 8 Οκτωβρίου 2019. Επίσης θα υπάρχει αύξηση του προστίμου κατά 20% αν ο ιδιοκτήτης το τακτοποιήσει μετά τις 9 Οκτωβρίου 2019, αλλά και αύξηση κατά 10% αν η αυθαίρετη κατασκευή βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
Στο μεταξύ, όπως είναι γνωστό, τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μεταξύ 1955-1975 νομιμοποιούνται με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ χωρίς την πληρωμή προστίμου, ενώ όσα έχουν κτιστεί από το 1975 έως το 1982 τακτοποιούνται με την καταβολή παραβόλου και του 15% τού προστίμου. Για τις υπόλοιπες χρονικές περιόδους ανέγερσης ισχύουν τα εξής: για όσα αυθαίρετα χτίστηκαν από την 1η Ιανουαρίου 1983 έως την 1η Ιανουαρίου 1993 η τακτοποίηση γίνεται με την καταβολή παράβολου και την πληρωμή του 60% του προστίμου.
Για αυθαίρετες κατασκευές –και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης –από την 1η Ιανουαρίου 1993 έως την 31η Δεκεμβρίου 2003 καταβάλλεται το 80% του προστίμου. Ολόκληρο το πρόστιμο τακτοποίησης καταβάλλεται για τα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2004 έως και την 28η Ιουλίου 2011.
Η 28η Ιουλίου 2011 θεωρείται «κόκκινη γραμμή». Και, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, όσες αυθαίρετες κατασκευές ανεγέρθηκαν μετά την ημερομηνία αυτή, θα πρέπει υποχρεωτικά να κατεδαφίζονται και να επιβάλλονται πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης.
Τα παράβολα. Ο νέος νόμος προβλέπει μείωση των παραβόλων. Ειδικότερα: 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/ χρήση έως 100 τετραγωνικών μέτρων, 500 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή από 100 έως 500 τετραγωνικών μέτρων, 1.000 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή από 500 έως και 2.000 τετραγωνικών μέτρων, 4.000 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή άνω των 2.000 και έως 5.000 τετραγωνικών μέτρων και 10.000 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή μεγαλύτερη των 5.000 τετραγωνικών μέτρων.
Επιπλέον, οι μακροχρόνια άνεργοι θα καταβάλουν το 30% του προστίμου ενώ οι δικαιούχοι επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης το 20%. Στο μεταξύ, εξακολουθούν να ισχύουν οι μειώσεις για ΑΜΕΑ, που καταβάλλουν το 15% έως 20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (ατομικό έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 18.000 ευρώ ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση).
Παλιννοστούντες ομογενείς. Εκπτώσεις δικαιούνται και οι παλιννοστούντες ομογενείς, οι οποίοι καταβάλλουν το 20% του προστίμου και οι πολύτεκνοι, που καταβάλλουν το 20% έως 50% του προστίμου ανάλογα με τις περιπτώσεις:
Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ (ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ) καταβάλλουν το 30% του προστίμου.
Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ (ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ) καταβάλλουν το 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία (με επιφάνεια μικρότερη των 80 τετραγωνικών μέτρων) πληρώνουν το 50% του προστίμου.