Η πολυπρόσωπη γλώσσα της άνοιας

Σπάνια δημοσιογραφική αίσθηση των πραγμάτων μπορεί να κάνει τόσο απροσμέτρητο και αβυθομέτρητο τον λογοτεχνικό ορίζοντα ενός αφηγήματος, όπως συμβαίνει με το βιβλίο της Ρούλας Γεωργακοπούλου «Δέντρα, πολλά δέντρα». Οταν ξεκινάει με τη φράση «Η μαμά μου πέθανε την ίδια μέρα με τη Ζωή Λάσκαρη», δεν το κάνει για να δώσει ένα χρονικό στίγμα, ούτε για να θυμίσει την πρώτη φράση του αριστουργηματικού μυθιστορήματος του Αλμπέρ Καμί «Ο ξένος» που είναι: «Η μαμά πέθανε χθες». Το κάνει για να τοποθετήσει τη μητέρα της μέσα σ’ ένα ήδη δημιουργημένο μυθικό περιβάλλον, όπως μάλιστα στη συνέχεια η σύγκριση ανάμεσά τους –ανάμεσα στη Ζωή Λάσκαρη και τη μητέρα της –φαίνεται να λειτουργεί σαφέστατα υπέρ της δεύτερης αφού «η μαμά μου ήταν απείρως ομορφότερη από τη Λάσκαρη. Δεν φόρεσε ποτέ κόκκινες πλαστικές μπότες ούτε έπαιξε στα ψεύτικα ηλεκτρική κιθάρα, παρά έμεινε σε γενικές γραμμές ασπρόμαυρη, με εξαίρεση τη δεκαετία του ’70 που υπέκυψε σε κάτι ρούχα μπατίκ».

Με μια τέτοια αρχή, η συγγραφέας έχει κερδίσει εκ των προτέρων όλες τις αφηγηματικές παρτίδες και μπορεί να σε πάει όπου η ίδια θέλει. Οπως μάλιστα μια απίθανα συνδυαστική φαντασία μπορεί να ενώνει τον βασιλιά Γεώργιο, που θα σταματούσε τον πόλεμο για να γυρίσει στο σπίτι ο παππούς της συγγραφέως, με τον Λεωνίδα Κύρκο ως «τον καλύτερο άνθρωπο του κόσμου». Αν το καλοσκεφτείς, βέβαια, δεν πρόκειται για συνδυαστική φαντασία, όσο για μια πραγματικότητα που, αν και τροφοδοτείται από πηγές που δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να διασταυρωθούν μεταξύ τους, τόσο πιο αράγιστη και συμπαγής αναδεικνύεται η ενότητά της ώστε η Αφγανή Zahta Hashoume, ο σκηνοθέτης Κλοντ Λελούς, η Γεωργιανή Ζελίνα και η Δουβλινέζα Αΐρις Μέρντοχ να συνεργούν στη δημιουργία ενός κοινού παρονομαστή, με όποιο όνομα κι αν θα του έδινε κανείς, ακόμη και με τον τίτλο του βιβλίου «Δέντρα, πολλά δέντρα» να ταιριάζει γάντι με το περιεχόμενό του.

Αν και περιγράφουμε μια ατμόσφαιρα που θα ήταν δυνατόν να «εξαερώνει» το βασικό μοτίβο του βιβλίου, όπως είναι η περίοδος άνοιας μιας μητέρας, ή να το κάνει να λειτουργεί συμπληρωματικά, φαίνεται να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο και η άνοια να υφίσταται τελικά ως εφαλτήριο για μια ένδον κατάδυση που, αν και θα παραμείνει αχαρτογράφητη, δεν παύει να συνιστά την άλλη όψη τής πιο συνειδητής αυτοενδοσκόπησης. Σε τόσο έντονο μάλιστα βαθμό ώστε, παρά την αναπόφευκτη συναισθηματική φόρτιση, θα έλεγες πως οι αποκαλύψεις που συντελούνται σε κάθε σελίδα του βιβλίου «Δέντρα, πολλά δέντρα» μεταβάλλουν σχεδόν σε περιπτωσιολογία τη διαγραφόμενη ολοζώντανη επιθυμία να «ξαναζωντανέψει» ένας άνθρωπος ή οι ανακαλούμενες, από τους άλλους, στιγμές της ευτυχίας του να ισορροπήσουν την αβάσταχτη δοκιμασία των τελευταίων ημερών της ζωής του, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι το βιβλίο να προσανατολίζεται προς κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο, ακόμη και σε σχέση με τον ρητά δηλωμένο στόχο του, που είναι «η ανατομία τής πιο ουσιαστικής σχέσης τής ζωής μας –της σχέσης με την μητέρα».

Μισοκρυμμένα ευρήματα

Υψιστη αρμονία