Την ημέρα που ο Δημήτρης Κουτσούμπας εξελέγη γενικός γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, στο πλαίσιο του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, οι πολιτικοί συντάκτες ψάχνονταν. Πέραν εκείνων που ήξεραν καλά τα της αριστερής Ιερουσαλήμ, για τους περισσότερους το εν λόγω διοπτροφόρο στέλεχος του ιστορικού κόμματος έγινε γνωστό μόνο μέσω του λιτού βιογραφικού που έδωσε ο Περισσός και λιγοστών φωτογραφιών. Ηταν 14 Απριλίου του 2013, όταν ο «Kουτσού» παρέλαβε τη σκυτάλη από την Αλέκα Παπαρήγα στο τιμόνι του ΚΚΕ. Σήμερα, ακριβώς πέντε χρόνια από την εκλογή του, οι ίδιοι δημοσιογράφοι έχουν σχηματίσει εικόνα για τον αρχηγό.

Συμπαθής, μετρημένος, συνεσταλμένος, προσφάτως εξάλλου ξενάγησε και ξεναγήθηκε μαζί με δημοσιογράφους σε μέρος του βαρύτιμου αρχείου του Κόμματος στο Σπίτι του Λαού. Λεπτομέρεια: ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκεται και το βιολί του εξόριστου στη Γυάρο πατέρα του, Απόστολου. Δύο πατώματα πιο κάτω από κει όπου μαζί με τους στενούς συνεργάτες του Γραφείου Τύπου (Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου και Γιάννης Γκιόκας) οργανώνει την ημέρα του. Ενα πρόγραμμα που μπορεί να τα έχει όλα. Από μια ομιλία σε κομματική οργάνωση του ΚΚΕ μέχρι νυχτερινή έξοδο στη Νατάσσα Μποφίλιου ή σε παράσταση του Κραουνάκη. Ο Κουτσούμπας, συμπαθής στον Τύπο, κέρδισε τους δημοσιογράφους χωρίς να είναι πολύ διαχυτικός. Γραμματέας σε μια συγκυρία ομολογουμένως πολύ δύσκολη για το ΚΚΕ, δε, αφού επί ημερών του ο πολιτικός αντίπαλος των ανανεωτών του ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκαν στη διακυβέρνηση της χώρας. Κάτι που αν το έλεγες πριν από το 2010 θα αντιμετωπιζόταν μόνο σκωπτικά.

Κάθε γραμματέας όμως του ΚΚΕ έχει να αντιμετωπίσει τα επίδικα της εποχής του. Για παράδειγμα, η Αλέκα ήταν η γενική γραμματέας της ανασυγκρότησης του ΚΚΕ μετά το σοκ της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου. Σε αυτήν και στο στενό επιτελείο, αλλά και στην κομματικότητα του απλού κουκουέδικου κόσμου, πιστώνεται πως το ΚΚΕ στάθηκε στα πόδια του τη δεκαετία του ’90. Την ίδια ώρα που τα ΚΚ διεθνώς εξατμίζονταν στην κατσαρόλα του Τέλους της Ιστορίας –κατά Φουκουγιάμα. Ο Κουτσούμπας είχε μερίδιο από την επιχείρηση διάσωσης του Κόμματος, ως υπεύθυνος σε διάφορες θέσεις, μέλος της ΚΕ και του ΠΓ και υπεύθυνος στα διεθνή και στον «Ριζοσπάστη» τότε. Με εμπειρία στην κομματική οικοδόμηση –το πιο κλασικό κριτήριο στην επιλογή στελεχών για τη γλώσσα του Περισσού –βρέθηκε κοντά στην Αλέκα. Δεν ήταν όμως στα προβεβλημένα στα ΜΜΕ μέλη. Και επίσης, η κατηγορία πως ήταν γραφειοκράτης ακούστηκε το βράδυ της εκλογής του ως γραμματέα, από άσπονδους φίλους που υπενθύμιζαν πως ήταν στέλεχος του σωλήνα και κεντριστής –με όλους δηλαδή –στις κρίσιμες συνεδριάσεις των οργάνων. Από βαμμένο κόκκινο σπίτι ο Κουτσούμπας, με γονείς βασανισμένους στην υπόθεση του Κόμματος, με πικρές μνήμες από εκτελέσεις και διωγμούς, ο ίδιος από παιδί στρατεύθηκε στα ιδανικά του κομμουνισμού, που για εκείνον ήταν συνυφασμένα με το Κόμμα (ένα είναι το Κόμμα). Πέντε χρόνια μετά την εκλογή του ως γενικού γραμματέα, ο ίδιος σήμερα κάνει θετικό ταμείο για το κοινό του Περισσού. Κατά πρώτον, επί των ημερών του το ΚΚΕ διατήρησε τις δυνάμεις του. Σε μια εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ κυβερνά, ο Περισσός δεν υπέκυψε στις σειρήνες που ήθελαν ενότητα της Αριστεράς, ακόμη και συγκυβέρνηση με τον Τσίπρα. Το αντίθετο. Επί των ημερών του γραμματέα, το χάσμα μεταξύ Περισσού και Πλατείας Κουμουνδούρου βάθυνε.

Και το ΚΚΕ και ο ίδιος δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν και οριακές εκφράσεις για τον Τσίπρα, όπως «πολιτικός απατεώνας», που πάντως δεν σχολιάστηκαν θετικά από όλους. Το ΚΚΕ στη συριζαϊκή διακυβέρνηση επέλεξε το σκληρό ροκ της αντιπολίτευσης υπενθυμίζοντας συνεχώς πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα ακόμη κλασικό αστικό κόμμα και όχι κάτι συγγενές με αυτό. «Η θέση του ΚΚΕ, για παράδειγμα, για τη μη συμμετοχή σε αστικές κυβερνήσεις αποδείχθηκε ισχυρό όπλο για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης της Ελλάδας, αποτέλεσε ασπίδα προφύλαξης του εργατικού κινήματος από την υποταγή και τον συμβιβασμό στους αστικούς σχεδιασμούς. Η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έσπειρε μαζικά την απογοήτευση σε πλατιά τμήματα της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, πέρασε μέτρα που δεν τολμούσαν τα άλλα κόμματα, όπως ο περιορισμός του απεργιακού δικαιώματος, επιλέχθηκε για τη βρώμικη δουλειά», είπε ο Κουτσούμπας στην ομιλία του στην πρόσφατη Ευρωπαϊκή Κομμουνιστική Συνάντηση που οργάνωσε το ΚΚΕ στις Βρυξέλλες με συμμετοχή 27 κρατών.

Οι επικριτές, πάλι, βλέπουν πως επί των ημερών του Κουτσούμπα το ΚΚΕ μένει καθηλωμένο στα ποσοστά του. Οι πιο γνώστες υπογραμμίζουν πως οι γραμματείς του Κόμματος πάντα λειτουργούν εν μέσω συλλογικών οργάνων και άρα είναι λάθος να τους κρίνεις ως πρόσωπα. Ο Κουτσούμπας δεν είναι Χαρίλαος ούτε Αλέκα. Δεν έχει την πληθωρικότητα και το ένστικτο του πρώτου. Δεν έχει τη συγκρότηση της δεύτερης. Αυτά λένε οι δύο μεριές κριτικής στον Περισσό. Είναι όμως λαϊκός. Απλός στον λόγο του. Με χιούμορ και με ροπή στον χορό –κλασικά ρίχνει μια ζεϊμπεκιά κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ -, είναι ένας πολιτικός αρχηγός του καιρού μας. Με τόλμη να μιλάει για τα εθνικά θέματα πιο προωθημένα εσχάτως. Με αγκύλωση σε πολλά ζητήματα (σύμφωνο συμβίωσης), όπως και όλα τα στελέχη του Περισσού, σύμφωνα με μια ανάγνωση. «Λαέ, ακούμπα στην πλάτη του Kουτσούμπα», όπως φωνάζουν οι κνίτες. Αυτοί ξέρουν.

Τελευταία Νέα