Τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί αν δεν συμφωνηθούν όλα. Από αυτή την άποψη η απόσταση από την Οχρίδα στις Πρέσπες, για μια καταληκτική συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Ζόραν Ζάεφ, μπορεί να είναι χιλιομετρικά μικρή, αλλά μπορεί, πολιτικά και διαπραγματευτικά, να μη διανυθεί ποτέ. Κι αν στο Σκοπιανό η κυβέρνηση αφήνει να εννοηθεί ότι ισχύει το «ποτέ μη λες ποτέ», η αλήθεια είναι ότι η λύση προσκρούει σε δύο κρίσιμα ζητήματα: την αναθεώρηση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ και την ονομασία erga omnes.
Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην Αθήνα, καθώς Αλέξης Τσίπρας και Νίκος Κοτζιάς είναι στην ίδια γραμμή, αλλά στις αντοχές της κυβέρνησης του Ζόραν Ζάεφ. Μπορούν οι Σκοπιανοί να καλύψουν το έδαφος που θα ξεκλειδώσει το «ναι» της Ελλάδας; Καθώς το βάρος πέφτει στην απέναντι πλευρά, είναι φανερό ότι η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να δώσει χρόνο στον χρόνο. Με προφανή στόχο να αλλάξουν οι συσχετισμοί στην ΠΓΔΜ. Αυτός είναι και ο λόγος που παραμένει σε εκκρεμότητα η διπλωματική διαδρομή που θα ακολουθηθεί τους επόμενους μήνες, όπως και η ουσία της συμφωνίας –οι δεσμεύσεις και οι υποχωρήσεις που θα υπάρξουν από τις δύο πλευρές.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ. Ιδιαίτερης σημασίας θα είναι και οι συναντήσεις που θα πραγματοποιηθούν τον επόμενο μήνα (3-4 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, 11-12 Μαΐου στο Σούνιο) μεταξύ του έλληνα υπουργού Εξωτερικών και του σκοπιανού ομολόγου του, Νίκολα Ντιμιτρόφ. Εάν τα δύσκολα θέματα αντιμετωπιστούν, θα καταστεί δυνατή και η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών στις Πρέσπες.
Το Ονοματολογικό, που είναι το πιο πολιτικά φορτισμένο ζήτημα της διαπραγμάτευσης, καθώς πηγαίνει πίσω ιστορικά στο 1992 – 93, οι δύο πλευρές το κρατούν για το τέλος. Παρ’ όλα αυτά η έκβαση της διαπραγμάτευσης δεν θα κριθεί από αυτό, γιατί τόσο η Αθήνα όσο και τα Σκόπια φαίνεται πως βρίσκουν ως πεδίο σύγκλισης τον γεωγραφικό προσδιορισμό. Η Ελλάδα επιμένει σε ενιαίο και αμετάφραστο όνομα στη λογική του Gornamakedonija. Η ΠΓΔΜ θέλει διπλό όνομα, στη λογική του Upper Macedonia. Η όποια επικράτηση θα εξαρτηθεί από τους συμβιβασμούς που είναι διατεθειμένη να κάνει η κάθε πλευρά. Για παράδειγμα, αν επικρατούσε η ελληνική εκδοχή, θα ήταν η Ελλάδα έτοιμη να δεχθεί τις δύο λέξεις; Το ερώτημα ισχύει και αντίστροφα.
Προς το παρόν το εύρος χρήσης της νέας ονομασίας και οι συνταγματικές αλλαγές των γειτόνων μας παραμένουν τα υψηλότερης δυσκολίας θέματα της διαπραγμάτευσης, αλλά και οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας. Οσον αφορά το πρώτο, η πλευρά των Σκοπίων υποστηρίζει ότι το erga omnes δεν αποτελεί λύση που σέβεται την ταυτότητα των κατοίκων της. Για το ζήτημα της αναθεώρησης του Συντάγματος της ΠΓΔΜ φαίνεται πως οι συνθήκες ακόμα δεν έχουν ωριμάσει, καθώς οι γείτονές μας επεξεργάζονται το αν αυτή πραγματικά χρειάζεται αλλά και τι είδους θα είναι.
ΚΑΛΟ ΣΗΜΑΔΙ. Πάντως το γεγονός ότι μόλις 40 βουλευτές –από τους συνολικά 120 –στήριξαν την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Ζάεφ που είχε καταθέσει το ακροδεξιό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE, είναι σημαντικό για τα εσωτερικά των γειτόνων μας. Αποτελεί πιθανότατα ένα καλό σημάδι γύρω από τις συμμαχίες που μπορεί να χτίσει η κυβέρνηση των Σκοπίων προκειμένου να προχωρήσει σε συνταγματική αναθεώρηση.
Σημειώνεται τέλος ότι η τριήμερη περιοδεία του Νίκου Κοτζιά στα Βαλκάνια ολοκληρώθηκε με μία σύντομη επίσκεψη στην Πρίστινα. Ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον ομόλογό του Μπετζέτ Πατσόλι, και τον πρόεδρο του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκαν οι εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε σε θέματα οικονομικής συνεργασίας (στις λεπτομέρειες για το άνοιγμα του εμπορικού γραφείου του Κοσόβου στην Αθήνα, την επίσκεψη του Πατσόλι στην Ελλάδα και τη διοργάνωση ενός επιχειρηματικού φόρουμ).
