Ποτέ δεν δούλεψαν χώρια, δυο αδέλφια που συνεργάστηκαν σαν μονάδα και άφησαν πίσω τους μια μοναδική κληρονομιά, μια μείξη του νεορεαλισμού αλλά και του μοντερνισμού, συχνά διασκευάζοντας σπουδαίους συγγραφείς, όπως οι Τολστόι, Γκαίτε και Πιραντέλο. Οι αδελφοί Ταβιάνι αποφοίτησαν από το Πανεπιστήμιο της Πίζας, απέκτησαν τις πρώτες τους εμπειρίες από τον κόσμο του θεάματος γράφοντας, σκηνοθετώντας θεατρικά έργα με τον Βαλεντίνο Ορσίνι και άλλαξαν στην κυριολεξία το κινηματογραφικό σύμπαν: η πρώτη ταινία των αδελφών Ταβιάνι, με τίτλο «Ο ανατρεπτικός», προβλήθηκε το 1967, προμηνύοντας τα γεγονότα του επερχόμενου Μάη.

Το 1974 το ελληνικό κοινό αγκαλιάζει την ταινία τους «Αλοζανφάν», όπου ένας ιταλός αριστοκράτης, επαναστάτης που έχει προδώσει τους συντρόφους του (ο εξαίρετος Μαρτσέλο Μαστρογιάνι) αποφασίζει να τους ακολουθήσει σε μια παράλογη εκστρατεία. Το ερώτημα προφανές: Τι γίνεται όταν οι αντικειμενικές συνθήκες δεν είναι ώριμες για επανάσταση; «Δεν έχουμε ακόμα απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Και φοβόμαστε για τα όσα βλέπουμε να γίνονται στην Ελλάδα –και για όλα αυτά που πρόκειται να γίνουν και δεν μπορούμε καν να τα φανταστούμε. Μακάρι η τέχνη να μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο –δεν έχουμε πια αυτή την ψευδαίσθηση. Αυτό μονάχα η λαϊκή βούληση μπορεί να το καταφέρει». Ετσι μου είχε απαντήσει ο Βιτόριο Ταβιάνι σε μια αποκλειστική συνέντευξη που δημοσιεύτηκε σε αυτές τις σελίδες πριν από λίγα μόλις χρόνια. Και το περασμένο Σάββατο, ο Βιτόριο Ταβιάνι, ο ένας εκ των δύο αδελφών, έφυγε σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα μεγάλο κενό, την ίδια στιγμή που το ιταλικό σινεμά μοιάζει να επιστρέφει στα μεγάλα φεστιβάλ αλλά και στις οθόνες μας.

Οι Ταβιάνι δεν σταμάτησαν ποτέ να είναι δημιουργικοί και να επανεφευρίσκουν την κινηματογραφική γλώσσα. Γιατί μπορεί οι δεκαετίες του ’70 και του ’80 να είναι στιγματισμένες από αριστουργήματα όπως ο «Πατέρας αφέντης», το «Αλοζανφάν», η «Νύχτα του Σαν Λορέντζο» και το «Χάος», όμως ακόμα και το 2012 είχαν ένα αριστούργημα στο τσεπάκι τους με το έργο «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει». Εκείνη τη χρονιά η ταινία έφυγε από το Φεστιβάλ Βερολίνου με το πρώτο βραβείο και κάποιοι συνάδελφοι είχαν απορήσει: Μα είναι δυνατόν το φεστιβάλ της πρωτοπορίας να βραβεύει ηλικιωμένους; Κι όμως, ήταν η μόνη μεγάλη έκπληξη: η ταινία «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει» ήταν ένα αριστουργηματικό δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που κατέγραφε τις πρόβες μιας ομάδας ηθοποιών – βαρυποινιτών χάριν του αναμορφωτικού τους προγράμματος. Σινεμά μοντέρνο (ναι, μοντέρνο!) που συγκλόνισε την κεντρική αίθουσα του φεστιβάλ.

Το 2015 οι αδελφοί Ταβιάνι αναγορεύτηκαν επίτιμοι διδάκτορες του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ για την προσφορά τους στις τέχνες, στα γράμματα και στον πολιτισμό, ακριβώς επειδή συνδύασαν με επιτυχία την τέχνη του κινηματογράφου με την παγκόσμια γραμματεία και, ιδιαίτερα, με την ιταλική και την αρχαία ελληνική λογοτεχνία. Ας είναι αυτό το θλιβερό γεγονός μια καλή αφορμή για να επιστρέψουμε στο έργο τους.

Τελευταία Νέα