«Μεγάλος σεισμός εκεί –στον Ειρηνικό». Είναι, όμως, πολύ μακριά. Είναι, τελικά, μια τραγωδία που δεν μας αφορά. Το ακούμε και συνεχίζουμε όπως πριν. Φοβάμαι ότι πολλοί στην Αθήνα, όταν μαθαίνουμε ότι αυξάνει ο αριθμός των αφίξεων προσφύγων στα νησιά, αντιδρούμε σαν να πρόκειται για πρόβλημα εκεί μακριά –σαν σεισμός στον Ειρηνικό…
Ομως δεν είναι. Ούτε πρέπει να είναι. Ούτε μας συμφέρει να γίνει.
Οι λόγοι πάνε πέρα από την πρόσκαιρη ψευδαίσθηση ανακούφισης, αφού σπρώξεις ένα πρόβλημα κάτω από το χαλί. Μια ψευδαίσθηση καταστροφική και αυτοκαταστροφική.
Πρώτον, για τους ίδιους τους ανθρώπους που έρχονται· αυτοί δεν χωράνε κάτω από το χαλί. Δεύτερον, για τους κατοίκους των νησιών· αυτοί, μοιραία, μας βλέπουν να τους αποκόπτουμε.
Τρίτον, για όλους μας ως πολίτες της Ελλάδας· η αυτοεκτίμηση δεν είναι συνάρτηση απόστασης.
Και τέταρτον, για όλους μας ως πολίτες της Ευρώπης· εμείς είμαστε η εμπροσθοφυλακή και από εμάς εξαρτάται η εικόνα που εκπέμπει η Ευρώπη –φρούριο ή καταφύγιο;
Βρισκόμαστε μόλις στον τέταρτο μήνα του 2018 και ήδη οι αφίξεις προσφύγων στα νησιά ξεπερνούν κατά πολύ (+33%) το 2017. Από τον Ιανουάριο μέχρι και τις αρχές του Απριλίου περισσότεροι από 6.300 άνθρωποι. Οι εξελίξεις των ημερών στη Συρία τροφοδοτούν φόβους μεγάλης επιδείνωσης.
Αν τους αφήνουμε εκεί, το μόνο που κερδίζουμε είναι η αυταπάτη της απόστασης –το σπρώξιμο κάτω από το χαλί. Η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η μεταφορά τους σε αστικά κέντρα. Ετσι θα γίνει καλύτερα ολόκληρη η διαδικασία, από την ταυτοποίησή τους μέχρι την εγκατάστασή τους σε οργανωμένες δομές στέγασης και φιλοξενίας. Για να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν οι ανάγκες και οι δυνατότητές τους. Για να δημιουργηθούν ευκαιρίες ζωής. Η αποτελεσματική και αρμονική κοινωνική ένταξη χρειάζεται ανθρώπους ενημερωμένους, αυτοδύναμους, έτοιμους να ασκήσουν τα δικαιώματά τους και να αναλάβουν τις ευθύνες μιας νέας ζωής. Μιας ζωής σε μια ανοιχτή κοινωνία αποδοχής και ισότητας.
Τα νησιά δεν μπορούν μόνα τους, είναι σίγουρο. Μπορούν, όμως, οι πόλεις; Η κρίσιμη μάζα ανθρώπων, υποδομών και υπηρεσιών δημιουργεί «γέφυρα» ασφάλειας, φροντίδας και κοινωνικής ένταξης. Με συντονισμένη προσπάθεια και διαχείριση. Ενα στοίχημα που μπορεί να κερδηθεί στις πόλεις, αλλά σίγουρα χάνεται στα νησιά.
Εδώ θα μιλήσω για ένα δοκιμασμένο πείραμα που γνωρίζω –χωρίς να ισχυρίζομαι ότι είναι το μοναδικό. Είναι όμως διδακτικό.
Το Solidarity Now δημιουργήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια. Η σημαντικότερη καινοτομία του ήταν τα Κέντρα Αλληλεγγύης (ένα στην Αθήνα και δύο στη Θεσσαλονίκη). Χώροι που προσφέρουν σε ευάλωτους ανθρώπους πολλές διαφορετικές υπηρεσίες ταυτόχρονα· όπως είναι φυσικό, η συγκέντρωση αυξάνει την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα. Από το 2017 μέχρι σήμερα έχει προσφέρει 38.995 υπηρεσίες. Για τους αιτούντες άσυλο τα Κέντρα Αλληλεγγύης αποτελούν ασφαλές καταφύγιο στον αστικό ιστό και επιταχύνουν την κοινωνική ένταξη. Αλλά όχι μόνο για εκείνους. Τα Κέντρα Αλληλεγγύης είναι για όσους χρειάζονται τις υπηρεσίες τους, χωρίς διακρίσεις. Αν συνεκτιμήσουμε και τη στήριξη που παρείχε το Solidarity Now σε άλλες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, ο συνολικός αριθμός των ωφελούμενων ανθρώπων ξεπερνά τις 325.000. Σε μια εποχή που τμήματα της Ευρώπης διολισθαίνουν σε ξενοφοβικό κατήφορο, η στάση Αρχών και η ανάληψη της ευθύνης για έμπρακτη αλληλεγγύη μάς προσδίδουν ένα πολύτιμο ηθικό ανάστημα στον γεωστρατηγικό λαβύρινθο.
Τελικά, η λύση στο πρόβλημα «εκεί» βρίσκεται «εδώ». Στην υπενθύμιση ότι δεν υπάρχουν «αυτοί» ή «άλλοι» αλλά μόνο «εμείς».
Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια, γενική διευθύντρια του Solidarity Now
