Μόλις είχε τελειώσει το πρόγραμμά της στο κλαμπ του Αστέρα και κάθισε στο τραπέζι όπου την είχαν καλέσει. Η υψηλή καλεσμένη άρχισε να υμνεί τις φωνητικές χάρες του νεαρού κοριτσιού και στο τέλος του διαλόγου της λέει: «Δεν έχει σημασία τι κάνεις αλλά γιατί και πώς το κάνεις». Αυτά τα λόγια της Μαρίας Κάλλας από τη δεκαετία του 1950 ήρθαν πολλές φορές στο μυαλό της Νάνας Μούσχουρη όταν βρισκόταν μπροστά σε διλήμματα κατά τη διάρκεια της καριέρας της. Πριν συνεχίσει την αφήγηση των ιστοριών με πρωταγωνιστές τους μύθους της παγκόσμιας μουσικής απολογείται επειδή δεν παραβρέθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στην προχθεσινή παρουσίαση του ντοκιμαντέρ «Τραγούδα το τραγούδι σου» για τον φίλο της Χάρι Μπελαφόντε: «Μέσα σε πολύ λίγες μέρες πήγα από την Αθήνα στη Γερμανία, στο Παρίσι και πίσω στην Αθήνα. Κρύωσα πολύ και ο γιατρός μου μού απαγόρευσε τις υπερβολές. Ε, δεν είμαι και κοριτσάκι πια! Σε λίγες μέρες επίσης ξεκινάω μια περιοδεία από το Σαν Φρανσίσκο και το Λος Αντζελες προς τον Δυτικό Καναδά και τις ΗΠΑ. Μέσα σε 30 μέρες θα κάνω 17 συναυλίες».
Αυτό που περιγράφετε βέβαια ταιριάζει σε πρόγραμμα όντως για νέους!
Εχετε δίκιο. Ξέρετε, τώρα νιώθω πραγματική τραγουδίστρια. Οταν περνάνε τα χρόνια θεωρώ ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει περισσότερες δραστηριότητες. Και φυσικά να είναι ανοιχτός να μάθει. Ναι, μαθαίνω πράγματα που δεν είχα σκεφτεί ποτέ.
Τι μάθατε τελευταία που σας φαίνεται σημαντικό; Η συναναστροφή μου με τους νεότερους καλλιτέχνες που παρουσιάζουν μέσα από την τέχνη τους –και όχι μόνο –τα προβλήματα της εποχής. Αυτή η επαφή με το σήμερα με κρατάει σε ενέργεια. Μου υπενθυμίζει ότι το πιο σημαντικό είναι πως υπάρχει πάντα ένα αύριο. Σκεφτείτε ότι κάνουμε μια επιτυχία που διαρκεί μία ημέρα. Μια επιτυχία δεν σε κάνει σπουδαίο καλλιτέχνη. Μεγαλώνεις με το τραγούδι. Είναι ο μόνος τρόπος να αποκτήσεις αξία.
Για να επιστρέψουμε στην αφορμή αυτής της συνομιλίας; Τι θυμάστε από την πρώτη επαφή σας με τον Χάρι Μπελαφόντε; Τηλεφώνησε στον παραγωγό μου, τον Κουίνσι Τζόουνς, με τον οποίο είχαμε ηχογραφήσει το «Nana Mouskouri in New York – The girl from Greece sings» (σ.σ.: από τη Mercury/Minos-EMI/Universal). Kαι του είπε «είδα ένα κορίτσι να τραγουδά στη Γιουροβίζιον με γυαλιά, ξέρεις ποια είναι;» (σ.σ.: το 1963 η Νάνα Μούσχουρη είχε τραγουδήσει το «A force de prier» εκπροσωπώντας το Λουξεμβούργο). Ετσι τον Σεπτέμβριο του 1963 πήγα στη Νέα Υόρκη όπου με παρέλαβαν μαζί με τον πρόεδρο της Mercury Ιρβινγκ Γκριν, με πήγαν στο Plaza όπου το βράδυ είχαμε την πρώτη γνωριμία με τον Χάρι. Ηταν στο δείπνο η πρώην γυναίκα του Τζούλι, ο μάνατζέρ του και οι βοηθοί του. Μιλούσα λίγα αγγλικά τότε –ήμουν 26 ετών… Δεν με άφησαν να μιλήσω καν μόνη μαζί του. Ανυπομονούσε να ακούσει το εθνικό μου ρεπερτόριο. Οταν πήγα στο στούντιο την επόμενη ημέρα η ατμόσφαιρα δεν είχε καμία σχέση με το φιλικό κλίμα που είχαμε το προηγούμενο βράδυ στο τραπέζι. Στο στούντιο υπήρχαν τρεις έλληνες μουσικοί που με ρώτησαν τι θα ήθελα να παίξουν για να τραγουδήσω. Εγώ ήμουν καινούργια τραγουδίστρια και δεν ήξερα να τους πω λαϊκά. Ηταν πολύ ωραία αλλά δύσκολα. Είχα προσπαθήσει κάποια στιγμή αλλά δεν μπόρεσα. Ετσι τους είπα α καπέλα το «Φιδάκι» του Μάνου Χατζιδάκι, σε στίχους του Αλέξη Σολωμού: «Κάτω στο ρέμα βγαίνει/ένα φιδάκι,/κάτω στο ρέμα στο ρεματάκι. Κι η φιδομάνα λέει/στο φιδάκι,κάτω στο ρέμα στο ρεματάκι./Σαν μεγαλώσεις κανακάρη μου,σαν μεγαλώσεις,ποιος στη χάρη μου./Σαν μεγαλώσεις,ποιος στη χάρη μου./Σαν μεγαλώσεις, αχ τρομάρα μου!». Ολοι χειροκρότησαν θερμά. Για πολλά χρόνια το είχα βάλει στην αρχή του προγράμματος μαζί με το «Ενα μύθο θα σας πω». Το τραγούδι που έγινε πάντως επιτυχία με τον Μπελαφόντε ήταν το «Try to remember». Λέγαμε όμως και το «Ερήνη» των Τραϊφόρου – Γιαννίδη. Είχα την τύχη να γνωρίσω μεγάλος μουσικούς που με έβαλαν σε έναν μουσικό δρόμο. Εφτιαξα μια αλήθεια.
Αυτό σας συνοδεύει ακόμη; Θα σας πω άλλη μια ιστορία: Οταν φόρεσα τα γυαλιά ήμουν 11 ετών και τα είχα μισήσει. Ξέρετε τώρα πως τα παιδιά είναι σκληρά και κοροϊδεύουν. Τα μίσησα αλλά συνειδητοποίησα γρήγορα ότι έπρεπε να συμφιλιωθώ μαζί τους. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ούτε φακοί επαφής ούτε λέιζερ. Στην αρχή της καριέρας μου προσπαθούσαν να με πείσουν ότι πρέπει να βάψω τα μαλλιά μου ξανθά για να γίνω σταρ. Ντρεπόμουν! Αλλωστε το χρώμα των μαλλιών μου δεν θα έκανε τον κόσμο να με ακούσει. Αν τραγουδάω καλά δεν έχει σημασία το χρώμα των μαλλιών μου ή τι φοράω. Ηθελα να μείνω τίμια με τον εαυτό μου.
INFO
Το ντοκιμαντέρ «Τραγούδα το τραγούδι σου» για τον Χάρι Μπελαφόντε, σκηνοθετημένο από την κόρη του Τζίνα, προβάλλεται και απόψε στις 20.00 στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31)
