Ο σβέρκος του Ελληνα ζυγό δεν υπομένει. Η στρεβλή εφαρμογή αυτής της ρήσης μάς χαρακτηρίζει ως κοινωνία. Είναι η πρόφαση για την αποφυγή της αξιολόγησης σε κάθε δραστηριότητά της. Ενώ η αξιολόγηση είναι διαδικασία που στοχεύει στην ανάδειξη των επιτυχιών, των πλεονεκτημάτων αλλά και των στρεβλώσεων που απαιτούν διόρθωση μιας δραστηριότητας, στη χώρα μας απαξιώνεται σχεδόν πάντα ως τιμωρητική, ταυτόσημη με το «κυνήγι μαγισσών». Ο πραγματικός βέβαια λόγος για την αποφυγή της είναι η προστασία τής ήσσονος προσπάθειας των μετρίων και φυγόπονων και η διαφύλαξη των συμφερόντων συγκεκριμένων ομάδων, η προστασία των εκάστοτε συντεχνιών.
Η αποφυγή της αξιολόγησης δεν συναντάται μόνο στον δημόσιο τομέα, παραδόξως παρατηρείται συχνά και στον ιδιωτικό. Δύο παραδείγματα που περιγράφουν τον ιδιωτικό και δημόσιο περίγυρό μας. Ο Γιώργος εργάζεται σε μεγάλη ιδιωτική εταιρεία που εφαρμόζει διαδικασίες αξιολόγησης των στελεχών της. Βλέπει ότι όσοι συνάδελφοί του έχουν αξιολογήσει τους τμηματάρχες τους (υποτίθεται ανώνυμα) με ειλικρίνεια και εντιμότητα έχουν χάσει τη δουλειά τους. Αυτοί που τη διατηρούν είναι αυτοί που στρογγυλεύουν την αξιολόγησή τους, που βαυκαλίζουν τον προϊστάμενο. Ο Γιώργος δεν έχει επιλογή, αποδέχεται τη στρεβλή αξιολόγηση για να μη χάσει τη δουλειά του. Η αρνητική επίδραση αυτής της στρέβλωσης για την ανταγωνιστικότητα και την επιτυχία, τη μακροημέρευση της επιχείρησης και των θέσεων εργασίας είναι προφανής. Διαδικασίες που λειτουργούν επιτυχώς στο εξωτερικό για τη βελτίωση της ποιότητας, στη χώρα μας αποτυγχάνουν.
Η Ελένη εργάζεται σε Τμήμα Πληροφορικής υπουργείου. Η συντριπτική πλειονότητα των μόνιμων υπαλλήλων του τμήματος, συναδέλφων της, δεν έχει ιδέα από ηλεκτρονικό υπολογιστή και το αντικείμενο της ειδικότητάς τους. Ή μάλλον έχουν τόση ώστε να χρησιμοποιούν την ηλεκτρονική υποδομή για την προσωπική συμμετοχή τους στο Στοίχημα. Εχουν βρει τη σχετική θέση μέσω των γνωστών διαδρομών. Ετσι η δημόσια υπηρεσία σέρνεται με τις απαρχαιωμένες διαδικασίες του χαρτιού και του μολυβιού. Την ίδια στιγμή εξαιρετικοί νέοι επιστήμονες της πληροφορικής, πτυχιούχοι σχετικών τμημάτων των ΑΕΙ μας, δουλεύουν ως ντελιβεράδες. Η επόμενη κυβέρνηση οφείλει να αξιολογήσει όλους αυτούς τους δημοσίους υπαλλήλους και όσοι δεν πιστοποιούν τις γνώσεις και δεξιότητες των σημερινών πόστων τους θα πρέπει να μετακινηθούν σε χρήσιμες κενές θέσεις γενικών καθηκόντων (π.χ. φύλαξη αρχαιολογικών χώρων, σχολείων, υποστήριξη νοσοκομείων και υποδομών κοινωνικών υπηρεσιών κ.λπ.). Ενας σύγχρονος, επιτελικός δημόσιος τομέας αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ συνθήκη για την ανάπτυξη της χώρας. Εχει όμως ανάγκη από σοβαρά στελέχη – επιστήμονες με γνώση. Μια χώρα χρεοκοπημένη, με μια κοινωνία βαρύτατα φορολογούμενη, δεν επιτρέπεται να αγνοεί αυτές τις, με διευθύνσεις και ονόματα, εξαιρετικά δαπανηρές αστοχίες της. Η αξιολόγηση στο Δημόσιο θα συμβάλει καθοριστικά στη διόρθωση αυτών των αστοχιών και στην ενίσχυσή του με στελέχη που πληρούν την αληθινή σημασία της λέξης.
Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
