Το πασίγνωστο απόφθεγμα του Σαρτρ που βάζω ως τίτλο το χρησιμοποιούμε κατά κόρον (πολλές φορές μάλιστα παραφράζοντάς το και δημιουργώντας λογοπαίγνια), το καταντήσαμε κλισέ και λίγο ξεχάσαμε την έννοιά του. Οτι πρόκειται, δηλαδή, για την πιο λιτή αλλά και ουσιαστική περιγραφή του ρατσισμού. Πιο κατανοητό και ακόλουθο των κωδίκων της εποχής μας είναι ίσως το σλόγκαν που χρησιμοποίησαν, πριν από λίγα χρόνια, οι γερμανοί αστυνομικοί σε μια εκστρατεία διαφώτισης κατά του ρατσιστικού μένους: «Αν ο Χριστός σας είναι Εβραίος, το αυτοκίνητό σας ιαπωνικό, η πίτσα που τρώτε ιταλική, η δημοκρατία σας ελληνική, οι αριθμοί σας αραβικοί, τα γράμματά σας λατινικά, τότε γιατί ο γείτονάς σας είναι “ξένος”;». Και είναι, πραγματικά, εντυπωσιακό ότι στη Γερμανία, στη χώρα δηλαδή που πλήρωσε τον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό με μια τρύπα στην Ιστορία της, με μια εθνική ενοχή, παρουσιάζονται συστηματικά, τα τελευταία χρόνια, κρούσματα ακραίας ρητορικής μίσους.
Για να δούμε όμως τι είναι ο Farid Bang και ο Kollegah, οι ράπερ που τραγουδούν τους αντισημιτικούς στίχους. Γεννημένοι και οι δύο το 1984, ο πρώτος έχει μαροκινή καταγωγή και ο δεύτερος έχει μεγαλώσει σε μονογονεϊκή οικογένεια. Και μου θυμίζουν τη γεννημένη στην Ελλάδα 17χρονη κόρη του αλβανού φίλου που περίλυπος μου διηγιόταν πριν από λίγες ημέρες τα κατορθώματά της. Ακούγοντας στην τηλεόραση για κάποια ληστεία, αποφάνθηκε: «Τίποτα παλιοαλβανοί θα το έκαναν». Οπως μου ανέφερε ο πατέρας της, δεν είναι η πρώτη φορά που λέει κάτι τέτοιο. Ενώ έχει παρατηρήσει στη συμπεριφορά της και άλλες ρατσιστικές εξάρσεις. Ενα παιδί που, κατά πάσα πιθανότητα, έχει το ίδιο υποστεί τον ρατσισμό.
Αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία σε καμία περίπτωση. Το αντίθετο, δείχνει ότι πολεμώντας τον παντός είδους ρατσισμό και αποκλεισμό σήμερα, θα είναι λιγότεροι οι ρατσιστές αύριο. Κάτι σαν προληπτική αγωγή. Και δεν θυμάμαι τώρα ποιος έχει πει ότι ο ρατσισμός είναι ο σνομπισμός των φτωχών.