Καταρρίπτοντας την προπαγάνδα της Ρωσίας για τη Συρία

Η στρατηγική είναι πια οικεία: όταν υπάρχουν καταγγελίες και στοιχεία που σε ενοχοποιούν, φροντίζεις να προκαλέσεις σύγχυση διασπείροντας εναλλακτικά, ψευδή αφηγήματα –ώστε στο τέλος καμία εκδοχή να μην είναι πια πιστευτή. Επειτα από την καταγγελλόμενη επίθεση με χημικά όπλα στη Δούμα της Συρίας, το Κρεμλίνο επέδειξε για μία ακόμα φορά την υπεροχή του στον πόλεμο της παραπληροφόρησης. Russia Today, Sputnik και TASS κινητοποιήθηκαν ώστε να σπείρουν την αμφιβολία, διαδίδοντας θεωρίες συνωμοσίας ή και στοιχεία απολύτως κατασκευασμένα. Επιστρατεύοντας με τη σειρά της ομάδες ανεξάρτητων δημοσιογράφων, όπως η αμερικανική Snopes ή η βρετανική Bellingcat και ανεξάρτητους ειδικούς όπως ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ Σκοτ Λούκας, η ισπανική «El Pais» καταρρίπτει μία προς μία τις πέντε βερσιόν που προώθησε η Ρωσία.

1Τα Λευκά Κράνη είναι τρομοκράτες. Τουλάχιστον τρία βίντεο δημοσιεύτηκαν την ημέρα της επίθεσης ή την επομένη από ομάδες που συνδέονται με τους σύρους αντάρτες, ανάμεσά τους τα Λευκά Κράνη, άλλως γνωστοί ως Συριακή Πολιτική Αμυνα. Σε αυτά μπορεί να δει κανείς δεκάδες νεκρούς με συμπτώματα χαρακτηριστικά των επιθέσεων με δηλητηριώδη αέρια, αφρούς στο στόμα για παράδειγμα. Η επίθεση δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί από τους διεθνείς εμπειρογνώμονες, ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία κατηγορούν Δαμασκό και Μόσχα για κωλυσιεργία. Ομάδες όπως οι Snopes και Bellingcat ωστόσο έχουν επαληθεύσει την αξιοπιστία των βίντεο καθώς και των φωτογραφιών που τράβηξαν οι ακτιβιστές –τα Λευκά Κράνη φέρουν πάντα κάμερες. Χρόνια τώρα, όμως, το Κρεμλίνο αμφισβητεί την αμεροληψία τους, στο RT εμφανίζονται συχνά συνεντευξιαζόμενοι που διαβεβαιώνουν ότι πρόκειται για τρομοκράτες ή πουλημένους στη Δύση.

2 Τα βίντεο είναι μοντάζ. Τα ρωσικά Μέσα μετέδωσαν αποσπάσματα ταινιών ή προσομοιώσεις επιθέσεων παρουσιάζοντάς τα ως υποτιθέμενα μοντάζ των Λευκών Κρανών. «Ψευδείς ειδήσεις επί ψευδών ειδήσεων» ονομάζει αυτή την τεχνική η Bellingcat. Οι ανεξάρτητοι ειδικοί δεν έχουν εντοπίσει παραδείγματα εσκεμμένης χειραγώγησης από την πλευρά της οργάνωσης. «Ενίοτε υπερβάλλουν με τον αριθμό των θυμάτων αλλά αυτό οφείλεται στις δυσκολίες του πολέμου» λέει ο καθηγητής Λούκας. Στο δίκτυο RT ωστόσο εμφανίζονται συχνά πηγές που αρνούνται την αυθεντικότητα των βίντεο των Λευκών Κρανών. Η καναδή δημοσιογράφος Εβα Μπάρλετ, για παράδειγμα, που διαβεβαίωσε ότι η ομάδα αυτή «ανακυκλώνει θύματα», προκρίνοντας ως απόδειξη τη συχνότητα με την οποία έσωζε κοριτσάκια ονόματι Αγια. Ο ιστότοπος Snopes, ομόλογος του Ελληνικά Hoaxes, ήλεγξε και διαπίστωσε πως τα Λευκά Κράνη διέσωσαν τρία διαφορετικά κοριτσάκια με αυτό το (κοινό συριακό) όνομα.

3 Την επίθεση την έκαναν τα Λευκά Κράνη με βρετανική βοήθεια. Λίγο αφότου κυκλοφόρησε η είδηση της χημικής επίθεσης, οι Αρχές και τα Μέσα Ρωσίας και Συρίας προώθησαν την ιδέα πως δράστες ήταν οι ίδιοι οι αντάρτες ή ενδεχομένως η Δύση. Είναι σύνηθες βέβαια για τη Ρωσία να κάνει ανάλογες καταγγελίες –ενδιαφέρον έχει το πώς αναπαρήγαγαν αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας παράγοντες της Ακροδεξιάς σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Την περασμένη Παρασκευή μάλιστα η πλοκή προχώρησε. Εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Αμυνας διαβεβαίωσε πως διαθέτει αποδείξεις ότι η Βρετανία πίεσε έντονα τα Λευκά Κράνη ώστε να «ετοιμάσουν το δυνατόν συντομότερο μια προβοκάτσια». Στην πραγματικότητα, λέει ο καθηγητής Λούκας, η χειραγώγηση είχε αρχίσει να μαγειρεύεται πολύ πριν από την επίθεση, με τη Ρωσία και τη Συρία να διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες περί ύπαρξης χημικών εργαστηρίων στη ζώνη που ήλεγχαν οι αντάρτες.

4 Τα διαψεύδει όλα η Ερυθρά Ημισέληνος στη Συρία. Ρωσικά Μέσα όπως το πρακτορείο TASS ή το δίκτυο RT –που βρίσκεται πλέον στο στόχαστρο πολλών ερευνών από τη ρυθμιστική αρχή των βρετανικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων, την Ofcom, για παραπληροφόρηση στο πλαίσιο της υπόθεσης Σκριπάλ –μετέδωσαν ανακοινωθέν γιατρών αυτής της οργάνωσης στο οποίο διέψευδαν τη χημική επίθεση στη Δούμα. «Οι στρατιωτικοί μας εμπειρογνώμονες επισκέφθηκαν το σημείο μαζί με εκπροσώπους της Ερυθράς Ημισελήνου… και δεν εντόπισαν κανένα ίχνος αερίου χλωρίου ή άλλης χημικής ουσίας» δήλωσε ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, δύο ημέρες μετά την επίθεση. Οπως διαβεβαίωσε βέβαια η ίδια η Ερυθρά Ημισέληνος τον βραβευμένο με Pulitzer αμερικανικό ιστότοπο PolitiFact, η ανακοίνωση ήταν ψευδής. Αλλά το κακό είχε γίνει. Ιστότοποι όπως ο Antiwar.com την αναμετέδωσαν βασιζόμενοι στα ρωσικά Μέσα και το RT ουδέποτε ανασκεύασε.

5 Τα διαψεύδουν οι νοσηλευτές που συνέτρεξαν τα θύματα. Δύο ημέρες μετά την επίθεση, το Aljazeera μετέδωσε βίντεο που δείχνει ρώσους στρατιωτικούς να επισκέπτονται το κτίριο που βρέθηκε στο στόχαστρό της. Στην πραγματικότητα, ανεξάρτητοι παρατηρητές όπως ο καθηγητής Λούκας συμμερίζονται τον φόβο πως οι Ρώσοι φρόντισαν να «καθαρίσουν το σημείο», εξαφανίζοντας τις αποδείξεις. Την περασμένη Παρασκευή, το Sputnik μετέδωσε πρώτο συνέντευξη με δύο νοσηλευτές στη Δούμα που διαβεβαίωναν πως ουδέποτε έγινε επίθεση με χημικά. Εκτοτε έχουν προβληθεί αρκετές ανάλογες μαρτυρίες ανθρώπων που έμειναν στην πόλη μετά τη φυγή των ανταρτών και πολλών αμάχων. Η «Guardian» δημοσίευσε προχθές εκτενές και αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τον τρόπο με τον οποίο εκβιάστηκαν οι μαρτυρίες αυτές: υπό την απειλή της σύλληψης ή και χειρότερων, τόσο για τους ίδιους τους νοσηλευτές όσο και για τις οικογένειές τους.