Μετά το «Manifesto 2083», μέσω του οποίου διερευνήθηκαν οι αιτίες της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η Μαρίλλη Μαστραντώνη και το ΕΝΤΡΟΠΙΑ Ensemble «χτίζουν» μια ακόμη παράσταση, χαρακτηριστικό δείγμα του θεάτρου-ντοκουμέντο. Το καινούριο διεθνές project τους με τίτλο «Camp Europe» μελετά την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση.

Το project εξελίσσεται σταδιακά, μέσα από έρευνα και καλλιτεχνικές διαμονές (residency) σε Βερολίνο, Βουδαπέστη, Σμύρνη και Αθήνα, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και καλλιτέχνες. Το αποτέλεσμα του κάθε residency παρουσιάζεται στο κοινό της κάθε πόλης ως μια work-in-progress performance, με κορύφωση το τελευταίο εργαστήρι στην Αθήνα (21 Απριλίου-8 Μαΐου) και την ολοκληρωμένη παράσταση «Camp Europe», η οποία θα παιχτεί 9-15 Μαΐου στο Χυτήριο (Ιερά Οδός 44, Κεραμεικός, τηλ. 2103412313, είσοδος 8-12 ευρώ).

Η δημιουργός επιχειρεί να διερευνήσει τη λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους, καθώς και τη σχέση τους με την τρέχουσα βιο-πολιτική ατζέντα. Μέσα από μια συγκριτική μελέτη ιστορικών παραδειγμάτων, το «Camp Europe» επικεντρώνεται σε περιόδους έντονων προσφυγικών ροών και εκτοπίσεων στην Ευρώπη του 20ου αιώνα, καθώς και στις δομές εξουσίες, οι οποίες διαχωρίζουν τα «πολιτικά όντα» (δηλαδή τους πολίτες) από τη «γυμνή ζωή» (τα σώματα). Ακόμη, εστιάζει στη μετατροπή του πολιτικού σώματος σε εγκληματικό, με την υποβολή του πληθυσμού σε καθεστώς μόνιμης καχυποψίας και επιτήρησης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην «κατάσταση εξαίρεσης». Το πώς δηλαδή μια κατάσταση – υπαρκτής ή επινοημένης – εκτάκτου ανάγκης μετατρέπεται σε «φυσιολογικό» τρόπο διακυβέρνησης. Άλλωστε, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι ο προφανής και κατεξοχήν χώρος επιβολής της. Στο “Camp Europe” η Μαρίλλη Μαστραντώνη και η ομάδα της προσπαθούν ν’ αφυπνίσουν τη συλλογική μνήμη και να τονώσουν την κριτική προβολή της στο παρόν. Έτσι, μεταθέτουν την προσοχή από την παθητικότητα του συναισθήματος της συμπόνοιας προς τους αναξιοπαθούντες «μετακινούμενους» πληθυσμούς, στις πολιτικές και ηθικές ευθύνες μας απέναντί τους.

Πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλο αυτό θα έχουν οι περφόρμερ Βασιλική Γεωργικοπούλου, Şafak Ersözlü, Νίκος Ευσταθιάδης, Sarp Keskiner, Δημήτρης Μοσχονάς, Βάσια Πασπάλη, και Τσαμπίκα Φεσάκη.

Λίγες μέρες, πριν παρουσιάσει το κοινό το αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής της προσπάθειας, η Μαρίλλη Μαστραντώνη μιλάει στα «Νέα» για την έμπνευση που την οδήγησε στην περφόρμανς της αλλά και τα μηνύματα που επιχειρεί να στείλει από σκηνής.

1. Πώς προέκυψε η ιδέα για το νέο πρότζεκτ;

Ως καλλιτέχνης, αλλά και ως ενεργός πολίτης, δεν θα μπορούσα να μείνω αδιάφορη μπροστά στο φαινόμενο των νέων προσφυγικών ροών και της διαχείρισής τους σε πολιτικό επίπεδο. Η πραγματικότητα, καθώς και το ενδιαφέρον μου για επίκαιρα – με την έννοια της επείγουσας διερεύνησης – ζητήματα με πολιτικές και κοινωνικές υποδηλώσεις, αποτελούν πάντα πηγή έμπνευσης για μια δημιουργική προσέγγιση, και συχνά την αφετηρία για την απαρχή ενός νέου ερευνητικού πρότζεκτ βασισμένου στα εκάστοτε δεδομένα.

2. Ποια ιστορικά παραδείγματα χρησιμοποιείτε ως βάση για την περφόρμανς;

Δυστυχώς ο Ευρωπαϊκός 20ος αιώνας βρίθει παραδειγμάτων «στρατοπεδικής» μνήμης και εμπειριών εξορίας και βίαιων εκτοπίσεων. Εστιάζουμε ιδιαίτερα στις προσφυγικές ροές μετά την Ελληνοτουρκική σύρραξη το 1922, τους τόπους εξορίας των Ελληνικών Δικτατοριών, τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, το κύμα βίαιων εκτοπίσεων που σάρωσε την Ευρώπη αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον τραυματικό διχασμό του Ελληνικού εμφυλίου που οδήγησε στην έξοδο εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας. Παντού το στρατόπεδο συμβολίζει το χώρο έκλειψης των πολιτικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων.

3. Ποιες ιδιαιτερότητες στην οπτική παρουσιάζουν οι διαφορετικές πόλεις όπου θα γίνουν τα residencies;

Οι πόλεις επιλέχθηκαν επί τούτου ως ενδεικτικά παραδείγματα και ως προς το ιστορικό τους παρελθόν, αλλά και ως προς την τρέχουσα πολιτική τους κατάσταση. Σε κάθε μια εστιάζουμε την έρευνά μας στο τοπικό πλαίσιο. Τα αποτελέσματα της κάθε καλλιτεχνικής μας διαμονής παρουσιάζονται στο τοπικό κοινό ως δουλειά εν εξελίξει (work-in-progress). Η σύνθεση του υλικού που συλλέγουμε επιτελείται στην τελική παράσταση.

4. Πώς συσχετίζετε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με την προσφυγική κρίση στην περφόρμανς σας;

Στο CΑΜΡ ΕUROPE δουλεύουμε παράλληλα σε δύο «χρονικότητες»: το ιστορικό παρελθόν και το παρόν, και σε δύο επίπεδα μέσα σ’ αυτές τις χρονικότητες: τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές στην Ευρώπη απ’ την μια, και το στρατόπεδο – που συχνά «φιλοξενεί» τους «μετακινούμενους» πληθυσμούς – απ’ την άλλη ως τον de facto χώρο επιβολής του «καθεστώτος εξαίρεσης ή έκτακτης ανάγκης», καθώς και την μεταξύ τους σχέση. Δυστυχώς παρατηρούμε σήμερα στην Ευρώπη, ιδιαίτερα μετά την Συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, την επανεμφάνιση των στρατοπέδων εγκλεισμού. Η παθητική αποδοχή τους και η νομιμοποίησή τους ως αναγκαία διέξοδο σε υπαρκτά προβλήματα συνιστά μια επικίνδυνη προοπτική για τις κοινωνίες μας.

5. Ποια είναι τα κεντρικά μηνύματα που διαπερνούν την περφόρμανς σας; Ποια μέσα χρησιμοποιείτε για να τα περάσετε;

Θεωρώ ότι απευθύνομαι σε έξυπνο κοινό, που δεν χρειάζεται «έτοιμα» μηνύματα από μένα, και μάλιστα για σύνθετα και καθόλου εύκολα ζητήματα. Αυτό που πάντα στοχεύω είναι αφενός η ενεργοποίηση του συγκινησιακού τους δυναμικού και αφετέρου της κριτικής τους σκέψης. Φιλοδοξώ να θέσω τα σωστά ερωτήματα, που όπως λέγεται εμπεριέχουν τις απαντήσεις. Τα συμπεράσματα είναι δική τους υπόθεση. Το θέατρο διαθέτει κατεξοχήν τα μέσα για μια τέτοια προσέγγιση: την μεταφορά, το συμβολισμό, την παραβολή. Μπορεί λοιπόν να λειτουργήσει ως μοχλός διεύρυνσης ενός δυναμικού δημόσιου διαλόγου.

6. Πώς καταφέρνετε ν’ αφυπνίσετε τη συλλογική μνήμη και την κριτική προβολή της στο παρόν;

Προσπαθώντας να δημιουργήσω ισχυρές εικόνες – σκηνές με πρόθεση να επιφέρω μια σχεδόν υποσυνείδητη ρήξη – ρωγμή που προκαλεί μια εσωτερική διεργασία, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε αναστοχασμό, νέα ερωτήματα και διαφορετικούς συσχετισμούς. Θέλουμε να υπενθυμίσουμε πώς οι ζωές των ανθρώπων μπορούν να συντριβούν ανάμεσα στις «μυλόπετρες» της Ιστορίας και πως κανείς μας δεν είναι στο απυρόβλητο από τέτοια φαινόμενα.

Τελευταία Νέα