Πώς θυµάστε την εφηβεία σας; Ποιο συναίσθηµα κυριαρχεί;
Θυµός. Πολύς θυµός. Ηµουν ένα παιδί µε έναν τρόπο χαµένο. Η αγάπη της οικογένειας είχε βοηθήσει στο να αποφευχθούν τα χειρότερα, ωστόσο ήµουν ένα πολύ θυµωµένο παιδί, κάκιστος, τραγικός µαθητής, που δεν ήξερε πού πατάει και πού πηγαίνει. Και κυρίως δεν έβλεπα και κανένα φως στην άκρη του τούνελ. Δεν ήλπιζα τίποτα ούτε περίµενα ότι κάποτε κάτι θα φτιάξει. Ολα αυτά δεν σε κάνουν προφανώς να περνάς καλά στο σχολείο, η δε περιρρέουσα πολιτική πίεση δεν βοηθούσε την κατάσταση, διότι από τη µία εγώ ήθελα να στείλω όλο τον κόσµο από κει που ήρθε, από την άλλη, µου φαινόταν κιόλας ότι απογοήτευα και τους πάντες µε τη συµπεριφορά µου.
Τι µας δυναµώνει στη ζωή; Η βοήθεια έρχεται από εκεί που δεν το περιµένουµε;
Αµα κάνεις µια βουτιά στον εαυτό σου, λέει ο µέγας Σαββόπουλος, δεν θα βρεις τον εαυτό σου αλλά όλους τους άλλους, τους µικρούς και τους µεγάλους, γιατί ο χρόνος είναι ένας και δεν πέθανε κανένας. Κάπως έτσι βρήκα ή µάλλον µε βρήκε ο καλύτερος φίλος του πατέρα µου, ο Δήµος ο Μαυροµµάτης. Δηµοσιογράφος, παλιός αριστερός, είχε οργανώσει την πρώτη διαµαρτυρία κατά της χούντας ανήµερα την 21η Απριλίου στο Ηράκλειο, διανοούµενος, ζωντανός φορέας της ελληνικής παιδείας και του ελληνικού πολιτισµού, µε όλη την έννοια των όρων, ο οποίος µε κληρονόµησε και µ’ έναν τρόπο τον κληρονόµησα. Οταν είδε τα δύσκολα, µου είπε πως έφτασε η στιγµή «να παίξουµε πνευµατικό µποξ». Ανάθεµά µε και αν κατάλαβα.
Και πώς σας έκανε να καταλάβετε;
Με πήρε από το χέρι και άρχισε –συζητώντας µαζί µου ατέλειωτες ώρες –να µου µαθαίνει γιατί αξίζει ο κόσµος τούτος. Εκείνος µε έµαθε να διαβάζω από τους αρχαίους Πλάτωνα και Αριστοτέλη, µέχρι τον Μαρξ και Χάγιεκ. Εκείνος µε µάθαινε από τις σιωπές στα δηµοτικά τραγούδια µέχρι Ζαχαρία Παπαντωνίου και Βάρναλη. Και εκείνος µου έδειξε πώς να πρωτοφλερτάρω.
Ηταν κηδεµόνας ή συµπαραστάτης;
Ολο αυτό δεν το έκανε ποτέ κουνώντας µου το δάχτυλο αλλά µε τρυφερότητα και ευαισθησία. Ηταν εκεί σε κάθε στιγµή, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας –μεγαλώνοντας κυρίως της νύχτας-, καπνίζοντας ασταµάτητα Κιρέτσιλερ, µε την τραγιάσκα του και ένα ποτήρι κρασί, για να µου ανοίγει τους δρόµους που ήµουν σίγουρος πως ήταν κλειστοί. Για να µου προσφέρει εκείνα τα µικρά και τα µεγάλα για να αντιµετωπίζω την καθηµερινότητα, αλλά κυρίως προοπτική και ελπίδα. Κάπως έτσι ανακάλυψα τον εαυτό µου και τα βρήκα µαζί του. Εφυγα για το εξωτερικό, έζησα πολλά χρόνια, σπούδασα, δούλεψα. Και τώρα µε τη Σία αποφασίσαµε να ονοµάσουµε τον γιο µας Δήµο. Για εκείνον. Η ζωή βλέπεις πάντα κερδίζει.
Από αυτήν την απόσταση που βρίσκεστε τώρα, πώς βλέπετε εκείνη την περίοδο;
Τελικά, τώρα που το βλέπω από µακριά, ήταν µια εφηβεία σαν όλες τις άλλες, που είχε την ευτυχία να φωτιστεί από τις σχέσεις µε τους γύρω. Από τον Δήµο, από τους φίλους που σχεδιάζαµε ανατροπές µαζί, από την οικογένεια που έβαζε όρια αλλά συνάµα συγχωρούσε. Βρήκα τον δρόµο µου τελικά πιο εύκολα απ’ ό,τι πίστευα, πήρα εµπειρίες από το εξωτερικό τόσο στις σπουδές µου, όσο και µε τη δουλειά µου, αλλά και στον Στρατό, στα αλεξίπτωτα, κι έµαθα να ξεχωρίζω τι είναι µικρό και τι είναι µεγάλο.
Τι είδους παρακαταθήκη σας άφησαν αυτές οι εµπειρίες;
Ολα αυτά µε βοήθησαν από τη µία να αναγνωρίσω την αξία τού να είσαι πρακτικός –πράγµα πολύ σηµαντικό στη δουλειά µου -, γιατί η ουσία µετράει, από την άλλη να απελευθερωθώ και να θέλω να προχωρήσω µε τους δικούς µου όρους. Γιατί αν δεν είσαι ελεύθερος, όλα τα άλλα δεν έχουν νόηµα. Ακόµα ακόµα, µ’ έκαναν να πιστέψω ξανά στην πολιτική. Οσο και να την αποµυθοποίησα κάποια στιγµή, τόσο ξανάχτισα µια σχέση δική µου µαζί της σε πιο «αληθινές» βάσεις, ξέροντας τι ήθελα να αφήσω πίσω µου αλλά και να βρω µπροστά µου.
Υπάρχει «αδύνατον»; Πότε το αδύνατο γίνεται δυνατό;
Το αδύνατο υπάρχει. Το πώς το αντιµετωπίζεις και τι κάνεις µ’ αυτό είναι που το σχετικοποιεί. Το αδύνατο µε αυτή την έννοια γίνεται µια άποψη. Το αδύνατο, το κάνει δυνατό το «µαζί». Τα πράγµατα γίνονται δυνατά όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε µικρές ή µεγαλύτερες συλλογικότητες –ένα ζευγάρι, µια οικογένεια, µια παρέα, µια οµάδα, µια ορχήστρα, ένα δηµοτικό ή περιφερειακό συµβούλιο, ένα κίνηµα –και παλεύουν για κάτι κοινό, µαζί. Το είµαστε δυο, είµαστε τρεις, είµαστε χίλιοι δεκατρείς αλλάζει τον µικρό ή τον µεγάλο µας κόσµο.
Γνωρίζοντας πλέον από πτώσεις, τι θα µπορούσε σήµερα να σας ρίξει µε την πλάτη στο έδαφος;
Να πάθουν κάτι τα παιδιά µου. Εχω την αίσθηση πως ό,τι τύχει σε µένα θα βρω έναν τρόπο να το χειριστώ, το να πάθουν όµως κάτι τα παιδιά µου µού προκαλεί απελπισία.
Οι φόβοι είναι η αδυναµία µας;
Ο φόβος του φόβου είναι αδυναµία. Κακά τα ψέµατα, όλοι µας φοβόµαστε. Αν όχι για εµάς τους ίδιους, σίγουρα για αυτούς που αγαπάµε. Είναι βασική µέθοδος ανθρώπινης αυτοπροστασίας. Το πώς επικρατείς του φόβου σου είναι που κάνει τη διαφορά. Γενναίος δεν είναι αυτός που δεν φοβάται ποτέ, γενναίος είναι αυτός που φοβάται αλλά το τιθασεύει και προχωράει.
Πότε είµαστε πιο ευάλωτοι;
Οταν είµαστε µόνοι.
Τι δεν θα θέλατε να σας ξανασυµβεί ποτέ στη ζωή;
Ποτέ µα πότε; Να ξαναζήσω στιγµές που πλήγωσα ανθρώπους που αγαπούσα.
Αν υπήρχε Καιάδας της µνήµης τι θα ρίχνατε µέσα;
Τίποτα. Λοβοτοµές θα κάνουµε τώρα; Δεν στάθηκα πάντοτε όρθιος. Επεσα, σύρθηκα, σηκώθηκα και πάλι από την αρχή. Να το παλεύουµε είναι το θέµα, να µην αφήνεσαι. Να µην τα παρατάς. Ποτέ.
Αναζήτηση
