Οταν ο Εμανουέλ Μακρόν εξελέγη, πέρυσι, πρόεδρος της Γαλλίας, παρουσιάστηκε ως ένα είδος ευρωπαίου σωτήρα, ένα παιδί-θαύμα που είχε εισβάλει στη γαλλική πολιτική σκηνή πάνω στην ώρα. Τώρα, πολλοί αναρωτιούνται, με έναν συνδυασμό χαιρεκακίας και ηττοπάθειας, αν το αστέρι του Μακρόν ήταν υπερβολικά λαμπερό –και άρα καταδικασμένο να καεί γρήγορα. Αυτή η εστίαση όμως στα μέχρι στιγμής πεπραγμένα του Μακρόν απειλεί να επισκιάσει το κρίσιμο μήνυμά του για το μέλλον της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Κάποιοι επιχειρηματολογούν πως η παθιασμένη φιλευρωπαϊκή ρητορική και η πληθωρική διεθνής προσωπικότητα του Μακρόν είναι ένα τέχνασμα με σκοπό την ενίσχυση της δημοτικότητάς του στη Γαλλία. Σε τελική ανάλυση, οι απόπειρές του να μεταρρυθμίσει τη γαλλική οικονομία, τον δημόσιο τομέα και τις αγορές εργασίας –για να μην αναφέρουμε τις φερόμενες ως ελιτιστικές και αυτοκρατορικές του τάσεις –έχουν προκαλέσει έντονη αντίδραση.
Αυτό είναι σχεδόν μετά βεβαιότητας αλήθεια. Αλλά και τι με αυτό; Σχεδόν όλοι οι πολιτικοί προσπαθούν να επωφεληθούν του διεθνούς τους στάτους προκειμένου να ενισχύσουν τη θέση τους στο εσωτερικό. Και όποια και αν είναι τα κίνητρά του, το μήνυμα του Μακρόν είναι σωστό.
Εντούτοις, ακόμα και οι υποστηρικτές του Μακρόν δεν κατορθώνουν να το υπερασπιστούν επαρκώς: αντ’ αυτού παγιδεύονται στις πρακτικές δυσκολίες που τον αναμένουν. Είναι οι εκπρόσωποι του «ναι μεν, αλλά»: «Ναι, έχει δίκιο για την Ευρώπη», λένε, «αλλά πρώτα πρέπει να μεταρρυθμίσει τη γαλλική οικονομία» ή «δεν μπορεί να τα καταφέρει χωρίς περισσότερη γερμανική στήριξη».
Οι κριτικές δεν είναι αδικαιολόγητες. Για να γίνει δύναμη αλλαγής στην Ευρώπη, η Γαλλία πρέπει να υποστεί έναν βαθύ δομικό μετασχηματισμό, κάτι που, όπως δείχνουν οι φοιτητικές διαδηλώσεις στη Sciences Po και οι απεργίες των σιδηροδρομικών υπαλλήλων ανά τη Γαλλία, θα είναι πολύ δύσκολο. Και για να μεταρρυθμίσει την ΕΕ, ο Μακρόν θα χρειαστεί γερμανική στήριξη, κάτι που μπορεί να μη συμβεί στο άμεσο μέλλον, δεδομένης της φαινομενικής στροφής του μεγάλου συνασπισμού της Μέρκελ μακριά από τη βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Ο κίνδυνος εδώ είναι μήπως, συνδέοντας υπερβολικά το μήνυμα με τον Μακρόν και τα επιτεύγματά του, υποτιμάμε τις υποκείμενες ιδέες. Η Γαλλία μπορεί να μη βάλει σε τάξη τα εσωτερικά της και η Μέρκελ μπορεί να μη σπεύσει να μεταρρυθμίσει τη νομισματική ένωση της Ευρώπης. Αυτό όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι η Ευρώπη πρέπει να εξελιχθεί. Χρειάζεται νέες ιδέες και, ακόμα σημαντικότερο, ένα νέο ξεσηκωτικό πνεύμα.
Αντί να βρίσκουν σφάλματα στις μεθόδους και τις συγκυρίες του Μακρόν, οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να δουν το μήνυμά του ως πρόκληση. Ολοι όσοι πιστεύουν στην ΕΕ πρέπει να βγουν μπροστά ώστε να την ενισχύσουν, όχι μόνο προσφέροντας ιδέες αλλά και πολεμώντας για την υλοποίησή τους. Χρειάζεται ηγεσία σε όλα τα επίπεδα.
Μπορεί ο Μακρόν να είναι ένας ταλαντούχος σολίστας, αλλά αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα είναι μια χορωδία. Δυστυχώς, είναι υπερβολικά λίγες οι φωνές που ξεχωρίζουν.