Το λυκόφως των συμβόλων

Και ποιον νοιάζει που ο παλιός ποιητής καλούσε τους «εραστάς να δρέψουν, στου Μαΐου τους παραδείσους (δηλαδή τους κήπους), ευδαίμονας ναρκίσσους», όσο κι αν οι γνώστες αγρότες αλλά και οι επιστήμονες τον εξέθεταν τον ποιητή αποδεικνύοντας πως οι νάρκισσοι δεν φυτρώνουν τον Μάιο. Αγρότες και επαΐοντες αγνοούσαν ό,τι ο ποιητής γνώριζε και διαλαλούσε, πως το ωραίο ψέμα είναι πιο γοητευτικό και συχνότατα πιο πειστικό από τη μαύρη αλήθεια.

Εξάλλου η ανθρωπότητα έκανε γιορτή την Πρωτομαγιά εξαιτίας της μαύρης εκείνης ζοφερής και ματωμένης στην Αμερική που έκτοτε καθιερώθηκε ως Εργατική Πρωτομαγιά, αφιερωμένη στους αγώνες των απανταχού εργατών που διεκδικούσαν συχνά με φόρο αίματος τα δικαιώματά τους. Και δεν χρειάζεται κανείς να ξαναθυμηθεί την Πρωτομαγιά του 1936, λίγο πριν ο Μεταξάς επιβάλει τη δικτατορία του που την αθανάτισε ο Ρίτσος με τον «Επιτάφιό» του, εμπνευσμένος από κείνη τη συνταρακτική φωτογραφία κάποιου ηρωικού φωτορεπόρτερ με τη θρηνούσα μάνα πάνω στο νεκρό σώμα του εργάτη απεργού στη Θεσσαλονίκη. Ενας αιώνας και κάτι που τιμούμε την Κόκκινη Πρωτομαγιά. Αλλά πώς τώρα πλέον; Συνήθως με παρελάσεις λαβάρων και εξόδους για κοψίδια στους ευδαίμονας παραδείσους (κήπους). Γράφοντας ανύπαρκτους ναρκίσσους. Και φοβάμαι πια ότι στη συνείδηση σήμερα των ανθρώπων απανταχού της γης το νόημα της Πρωτομαγιάς, ως μνήμης θυσιών για την απελευθέρωση του ανθρώπου από την εκμετάλλευση από τον άνθρωπο, έχει πλέον παγώσει στον συμβολισμό του ανύπαρκτου ναρκίσσου.

Αλήθεια, θυμάστε εκείνες τις μεγαλειώδεις παρελάσεις εκατομμυρίων σοβιετικών πολιτών, ανδρών και γυναικών, τα περήφανα τρακτέρ με τις ψωμωμένες εργάτριες στο τιμόνι, τις στρατιές με τα σφυριά και τα δρεπάνια που διέρχονταν σαν μπαλέτο (που έγραφε και ο Ρίτσος) μπροστά από την εξέδρα, όπου βρισκόταν μ’ ένα μειδίαμα όλο νόημα ο πατερούλης Στάλιν και δίπλα τα στελέχη που σιγά σιγά λιγόστευαν γιατί τους έτρωγε το μαύρο σκοτάδι της Σιβηρίας ως προδότες του λαού.

Και θυμάστε στην άλλη μεριά του κόσμου, στο Πεκίνο, τον βουδιστικό γέλωτι χαιρετώντα Μάο Τσε Τουνγκ να απολαμβάνει τα πλήθη που παρήλαυναν με το κόκκινο βιβλιαράκι, τη «Νέα Αγία Γραφή» στο χέρι.

Ηταν τότε που τα αφιονισμένα πλήθη των νέων εξευτέλιζαν τους δασκάλους τους στους δρόμους και απαγορεύονταν ο Μπετόβεν, ο Μπαλζάκ και βέβαια ο Αισχύλος. Ηταν τότε που ένας ελληνιστής Κινέζος, ο Λούο, μετέφραζε Αισχύλο, παίζοντας το κεφάλι του κρυφά σε μια σπηλιά, στα όρη στ’ άγρια βουνά. Τον θυμάμαι τον σοφό εκείνο γέροντα, γύρω στα ενενήντα, μετά την απομαοποίηση, γιος ενός άξιου σκηνοθέτη που ανέβασε στους Δελφούς Αισχύλο, να έχει πέσει στις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου των Δελφών, να έχει γραπωθεί και να μην μπορούμε να τον αποσπάσουμε.

Τι να πρωτοθυμηθώ; Τον αλβανό μεταφραστή του Σοφοκλή που ο Χότζα τον είχε ρίξει στα μπουντρούμια των ανήλιαγων φυλακών και έμαθε ελληνικά, αρχαία ελληνικά παρακαλώ, από τους ελληνικής ιθαγένειας ιερείς στην Αλβανία συγκρατουμένους του και μετέφρασε ολόκληρο τον Σοφοκλή. Επισκέφθηκα μετά την αποχουντοποίηση τον αείμνηστο διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Καρατζά, πατέρα μαθήτριάς μου, και με την ευκαιρία που η τράπεζα ίδρυσε τότε παράρτημα στα Τίρανα εξέδωσε με έξοδά της στα αλβανικά τα άπαντα του Σοφοκλή, του βασανισμένου στα κελιά του αλβανικού μοντέλου σοσιαλισμού μεταφραστή.

Και από την άλλη πλευρά ο Μουσολίνι καθιέρωσε με πανηγυρισμούς το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος στη Σικελία γελοιοποιώντας κάθε τραγική διάσωση μιας μεγάλης ποίησης που υλοποιούσε στην καθημερινότητα του πολίτη τη Δημοκρατία. Και ήταν τόση η υποκρισία του ναζισμού που βρώμισε τόσο και αλλοίωσε το αρχαίο ελληνικό ιδεώδες παιδείας, ώστε μετά την κατάρρευση του καθεστώτος για πολλά χρόνια (συχνά και ώς σήμερα) να υποχρεωνόμαστε να παρευρισκόμαστε σε εξευτελιστικές «ερμηνείες», ειρωνικές και κατεδαφιστικές των τραγικών, ακόμα και στην Επίδαυρο, με τα παιδιά και τα εγγόνια των Γερμανών που αποθέωναν τον μαϊμουδιστή του αρχαίου κάλλους στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στην εκπαίδευση και στην τέχνη. Ηταν τότε που ο Ερμής του Πραξιτέλη βαπτίστηκε άριος πρόγονος!

Ετσι εξευτελίστηκαν Πρωτομαγιά, αρχαία τραγωδία, αρχαία γλυπτική και αρχαία φιλοσοφία. Ο Βάγκνερ στο Μπαϊρόιτ εχρίστηκε συνέχεια του Αισχύλου και οι μορφές και οι μύθοι των έργων του ταύτισαν την αρχαία μυθολογία με τους Νιμπελούνγκεν και τον Ιλισό με τον Ρήνο.

Το ευκολότερο πράγμα του κόσμου είναι ευτελισμός των συμβόλων. Ο αγκυκλωτός, ο γωνιώδης που λένε οι αρχαιολόγοι, σταυρός είναι διακοσμητικό μοτίβο σε ταφικές ληκύθους του 800 και πίσω προ Χριστού. Και ο σταυρός του μαρτυρίου έγινε τσεκάρισμα απουσιών στο μαθητολόγιο και προτίμησης υποψηφίου σε ψηφοδέλτια.

Ετσι και η Πρωτομαγιά. Μετατράπηκε σε αργία στη δημόσια και ιδιωτική δραστηριότητα, στην εκπαίδευση και στα θέατρα. Μια παρέλαση λαβάρων κατά σωματειακή και ιδεολογική τάξη και έξοδος μαζική για κοψίδια και ψαρικά.

Ενας δηλωμένος (δικαίωμά του σαφώς) άθεος πολιτικός με αναστάσιμη λαμπάδα στη μητρόπολη και ένας μισθωτός επαγγελματίας, δηλαδή μη εργαζόμενος, συνδικαλιστής παρελαύνουν υπέρ των ανέργων και των συμφερόντων τους.

Ολοι οι νάρκισσοι συμπολίτες μας δρέποντες ευδαίμονας ναρκίσσους που δεν φύονται τον Μάιο! Ο εξευτελισμός των συμβόλων.

Υπήρξα σαράντα χρόνια δάσκαλος και δίδαξα και σε σκοτεινές εποχές «Αντιγόνη» και «Επιτάφιο» του Περικλή του Θουκυδίδη.

Οταν ο αλήστου μνήμης πρόεδρος του Αρείου Πάγου και πρωθυπουργός της χούντας Κόλλιας ανακοίνωσε ποια άρθρα του Συντάγματος αναστέλλονται (έγινε και αυτό στον τόπο μας, ο εγγυητής του Συντάγματος πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου κατήργησε άρθρα του Συντάγματος που εξασφάλιζαν την ανεμπόδιστη και ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του πολίτη), η ταπεινότης μου, στο Λύκειο Μοσχάτου (οι μαθητές μου μάρτυρες), αφού διάβασαν με στόμφο τα άρθρα του Συντάγματος που καταργούνταν είπα στους μαθητές μου να ανοίξουν την «Αντιγόνη» και τον «Επιτάφιο» που θα αντικαθιστούσαν το καταργημένο μάθημα της Αγωγής του Πολίτη, που ανέλυε το Σύνταγμα και τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Δεν διανοήθηκα να δώσω βάση στις πληροφορίες πως καταργείται η «Αντιγόνη» και ο «Επιτάφιος» από την εκπαίδευση. Δεν θέλω να υποθέσω, έστω και για παιχνίδι, πως συνάδελφοί μου εκπαιδευτικοί στο μέλλον θα μιμηθούν το Κινέζο Λούο που μετέφραζε Αισχύλο σε σπηλιά, ενώ απ’ έξω παρήλαυναν οι στρατιές με το κόκκινο μαοϊκό βιβλιαράκι.

Ασε που υποψιάζομαι πως οι σημερινοί απόγονοι του Μάο μόλις μάθουν πως απουσιάζει ένα προϊόν από την αγορά, θα την πλημμύριζαν με σιντί με κείμενα της «Αντιγόνης» και του «Επιταφίου». Και άντε να πολεμήσει κανείς την επένδυση!

Καλή Πρωτομαγιά!