Τον Απρίλιο συμπληρώνονται τρία χρόνια από το ναυάγιο έξω από τις ακτές της Λιβύης, όπου 800 άτομα έχασαν τη ζωή τους. Τρία χρόνια από τη στιγμή που η Ευρώπη κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση και να διαχειριστεί τις σημαντικές ροές προσφύγων και μεταναστών που διέσχιζαν τα εξωτερικά της σύνορα. Τρία χρόνια από το έκτακτο συμβούλιο των υπουργών Εσωτερικών στο Λουξεμβούργο και τη – λίγο αργότερα – υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για τη Μετανάστευση. Χάρη, όμως, στις συλλογικές μας προσπάθειες καταφέραμε να κάνουμε σημαντικά βήματα μπροστά. Σήμερα, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα και την Ιταλία, ενώ περισσότεροι από 25.000 που χρήζουν προστασίας έχουν επαναγκατασταθεί από την Τουρκία και τις χώρες της Μέσης Ανατολής στην Ευρώπη. Ακόμα, έχουμε ενισχύσει τα εξωτερικά μας σύνορα με τη συμβολή των ευρωπαϊκών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής που δημιουργήσαμε.
Ωστόσο, ακόμα δεν μπορούμε να πούμε ότι τα θέματα αυτά τελούν υπό απόλυτο έλεγχο. Το έργο μας δεν έχει ολοκληρωθεί. Οι τελευταίες διακυμάνσεις στις αφίξεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία και στην Ισπανία δείχνουν πως η κατάσταση παραμένει ασταθής και πρέπει να είμαστε πάντα σε επιφυλακή. Θα πρέπει, λοιπόν, να είμαστε ευέλικτοι και αποτελεσματικοί, ενισχύοντας τη συνεργασία μας με ενότητα και εμπιστοσύνη.
Ασφαλώς, όμως, η διαχείριση του Μεταναστευτικού δεν περιορίζεται μόνο στο εσωτερικό της Ενωσης ή στα σύνορά μας. Η εσωτερική και η εξωτερική μας πολιτική είναι αλληλένδετες, και γι’ αυτόν τον λόγο η ενισχυμένη συνεργασία με τους εταίρους μας εκτός ΕΕ, γειτονικές και τρίτες χώρες, αποτελεί προτεραιότητα για εμάς.
Η Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας ισχύει και συνεχίζει να αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Η Τουρκία φιλοξενεί στο έδαφός της πάνω από 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Χάρη στη συνεργασία μας με την Τουρκία, ο αριθμός των αφίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Ελλάδα, έχει μειωθεί σημαντικά. Γι’ αυτό και πρέπει να εντατικοποιήσουμε την εφαρμογή της Δήλωσης.
Ταυτόχρονα, η προσφυγική κρίση έθεσε σε αμφισβήτηση τα θεμέλια και τις αρχές επάνω στις οποίες έχει χτιστεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα, και έχουμε πλέον συνηθίσει τη ρητορική της ξενοφοβίας και του λαϊκισμού. Δεν μπορούμε όμως να αφήσουμε αυτές τις δυνάμεις να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη που έχει χτιστεί μεταξύ μας και που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Κανένα κράτος – μέλος, είτε πρόκειται για την Ελλάδα, την Ιταλία, την Αυστρία ή τη Γερμανία, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνο του σε αυτή την προσπάθεια. Οπως τόνισε ο πρόεδρος Γιούνκερ στο ελληνικό Κοινοβούλιο, «είτε είμαστε Ενωση είτε δεν είμαστε». Η αλληλεγγύη είναι άλλωστε η βάση και η ουσία της μεταρρύθμισης που προτείνουμε για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου.
Δεν θα επιτρέψουμε να δημιουργηθεί μια Ευρώπη «φρούριο». Είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε αυτούς που χρήζουν προστασίας, χωρίς όμως να θέτουμε σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών μας. Πρέπει να προστατεύσουμε πιο αποτελεσματικά τα σύνορά μας, χωρίς ωστόσο αυτό να αποβαίνει εις βάρος των θεμελιωδών ευρωπαϊκών αξιών της ανεκτικότητας και του ανοικτού πνεύματος. Θα πρέπει να είμαστε παράλληλα αποτελεσματικότεροι όσον αφορά την επιστροφή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ευρώπη.
Εχουμε δεσμευτεί να βρεθεί συμφωνία σε πολιτικό επίπεδο σχετικά με τη μεταρρύθμιση του Κοινού Συστήματος Ασύλου μέχρι τον Ιούνιο. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που η ίδια η προσφυγική κρίση δημιούργησε χτίζοντας ένα πραγματικά βιώσιμο, ισχυρό, ισορροπημένο και δίκαιο σύστημα μετανάστευσης και ασύλου, αφού το status quo δεν αποτελεί πια επιλογή.
Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας
