Επτά παγίδες για τους ιδιοκτήτες ακινήτων

Νέα κόλπα επιστρατεύει φέτος η Εφορία προκειμένου να εντοπίσει πιθανούς φοροφυγάδες, κάνοντας όμως τη ζωή δύσκολη ακόμα και των φορολογουμένων που δεν έχουν τίποτα να κρύψουν. Ενα λάθος του φορολογουμένου που φιλοξενεί ένα φιλικό του πρόσωπο μπορεί να αποβεί καθοριστικό για τον φιλοξενούμενο οδηγώντας σε μπλοκάρισμα της υποβολής δήλωσης ή πρόσθετες επιβαρύνσεις. Τα τεκμήρια διαβίωσης μπορεί να κάψουν τους φοιτητές και τους γονείς τους που βρίσκονται αντιμέτωποι με έξτρα φόρο στην περίπτωση που τα παιδιά νοικιάζουν σπίτι για τις σπουδές τους μακριά από τον τόπο κατοικίας τής οικογένειάς τους. Η Εφορία επιβάλλει φόρο με συντελεστή έως και 45% αν οι ιδιοκτήτες ακινήτων με ανείσπρακτα ενοίκια δεν λάβουν εγκαίρως τα μέτρα τους. Οι παγίδες στη φετινή φορολογική δήλωση σε ό,τι έχει να κάνει με τα ακίνητα είναι πολλές, ενώ οι μισθώσεις κατοικιών μέσω Airbnb θα έχουν φέτος την τιμητική τους στις διασταυρώσεις και στους ελέγχους των μηχανισμών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

Φιλοξενούµενοι

Από το ηλεκτρονικό σκάνερ του Taxisnet περνούν φέτος οι φορολογούμενοι που δηλώνουν στη φορολογική τους δήλωση «φιλοξενούμενοι». Στόχος είναι να εντοπιστούν φαινόμενα ψευδούς φιλοξενίας. Οσοι φιλοξενούνται στην κατοικία συγγενών ή φίλων το δηλώνουν υποχρεωτικά στον πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης. Εκεί συμπληρώνουν τον ΑΦΜ του ατόμου που τους φιλοξενεί. Για πρώτη φορά φέτος οι φορολογούμενοι που φιλοξενούν πρόσωπα που είναι υπόχρεα σε φορολογική δήλωση αλλά δεν είναι εξαρτώμενα μέλη τους (παιδιά, συγγενείς με αναπηρία) οφείλουν να το δηλώσουν στον κωδικό 007-008 του πίνακα 2 της δήλωσης. Μαζί θα δηλώσουν τον ΑΦΜ των φιλοξενουμένων και τους μήνες φιλοξενίας. Με το που θα δηλωθούν τα στοιχεία αυτά, το Taxisnet πραγματοποιεί άμεσα διασταύρωση της φιλοξενίας. Αν ο φορολογούμενος που παρέχει φιλοξενία υποβάλει πρώτος τη φορολογική του δήλωση και δεν έχει δηλώσει σε αυτήν τον «φιλοξενούμενο» τότε η δήλωση του δεύτερου μπλοκάρεται. Ο φιλοξενούμενος είναι αδύνατον να υποβάλει φορολογική δήλωση. Το σύστημα τον έχει εγκλωβίσει. Η δήλωση του θα ξεμπλοκάρει μόνο στην περίπτωση που δηλωθεί ως φιλοξενούμενος από τον φιλοξενούντα. Στην περίπτωση που δεν γίνει αυτό, τότε ο φορολογούμενος που ήθελε να εμφανιστεί ως φιλοξενούμενος θα πρέπει να δηλώσει την κατοικία στην οποία διαμένει και θα βρεθεί αντιμέτωπος με το τεκμήριο διαβίωσης και ενδεχομένως με πρόσθετο φόρο.

Με την αυτόματη διασταύρωση εκτιμάται ότι θα περιοριστούν τα φαινόμενα εικονικής φιλοξενίας, ενώ παράλληλα το υπουργείο Οικονομικών θα έχει μια εικόνα για τους δικαιούχους των κοινωνικών επιδομάτων. Το κοινωνικό μέρισμα που χορηγήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο αποκάλυψε ότι 1,95 εκατ. φορολογούμενοι ή ένας στους τέσσερις δήλωσαν ότι είναι φιλοξενούμενοι. Σε πολλές περιπτώσεις αποδείχθηκε ότι οι φιλοξενούμενοι ήταν… μαϊμού. Πολλοί εμφανίζονται ως φιλοξενούμενοι για να αποφύγουν τα τεκμήρια διαβίωσης. Οποιος συμπληρώνει τους κωδικούς 092, 094 ή 096 του εντύπου Ε1, δεν βαρύνεται με το τεκμήριο της κύριας κατοικίας, κάτι που αυτομάτως σημαίνει και μείωση της φορολογητέας ύλης. Οσοι έχουν χαμηλά εισοδήματα γνωρίζουν ότι το τεκμήριο της κατοικίας μπορεί να τους επιβαρύνει με πρόσθετους φόρους και γι’ αυτό κάνουν ό,τι μπορούν για να το αποφύγουν.

Φοιτητική κατοικία

Φοροαπειλή για χιλιάδες φοιτητές αλλά και τους γονείς τους αποτελεί η κατοικία που μισθώνει ο φοιτητής, ο οποίος σπουδάζει σε διαφορετική πόλη από αυτή όπου βρίσκεται η κύρια κατοικία της οικογένειάς του. Στην περίπτωση που ο φοιτητής απέκτησε το 2017 εισόδημα πραγματικό ή τεκμαρτό, έχει δηλαδή στο όνομά του ένα αυτοκίνητο ή έναν τραπεζικό λογαριασμό στον οποίο πιστώθηκαν τόκοι ακόμη και λίγων λεπτών του ευρώ, και υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ τότε θα πρέπει να υποβάλει μόνος του φορολογική δήλωση. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να δηλώσει ο ίδιος την κατοικία που μισθώνει στον πίνακα 5 των τεκμηρίων ανεξάρτητα αν το ενοίκιο το πληρώνουν οι γονείς του και θα χρεωθεί με το τεκμήριο διαβίωσης. Με τις περισσότερες φοιτητικές κατοικίες να έχουν εμβαδόν από 30 έως 80 τμ, το τεκμαρτό εισόδημα για αυτές κυμαίνεται κυμαίνεται από 1.200 ευρώ –3.200 ευρώ.

Στο τεκμήριο της κατοικίας θα προστεθεί η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης των 3.000 ευρώ και το τεκμήριο του αυτοκινήτου αν διαθέτει στο όνομά του.

Τα τεκμαρτά εισοδήματα των φοιτητών, θα φορολογηθούν με την φορολογική κλίμακα των μισθωτών στην οποία ισχύει αφορολόγητο όριο 8.636 ευρώ για τους άγαμους. Όμως για να ισχύσει το αφορολόγητο, οι φοιτητές θα έπρεπε να είχαν το 2017 μαζέψει χάρτινες αποδείξεις δαπανών για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών συνολικού ύψους ίσου με το 10% των τεκμαρτών εισοδημάτων τους. Το ποσό των αποδείξεων θα το δηλώσουν στον κωδικό 049 της φετινής φορολογικής τους δήλωσης για να κατοχυρώσουν το αφορολόγητο. Αν δεν έχουν τις απαιτούμενες αποδείξεις οι φοιτητές κινδυνεύουν να τιμωρηθούν με το πέναλτι φόρου 22%.

Εάν ο φοιτητής δεν έχει αποκτήσει πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα, τότε θεωρείται εξαρτώμενο μέλος της οικογένειάς του. Στην περίπτωση αυτή, η φοιτητική κατοικία πρέπει να δηλώνεται ως δευτερεύουσα από τον γονέα, ώστε να επιβαρύνεται εκείνος από το τεκμήριο διαβίωσης για το συγκεκριμένο ακίνητο. Αυτό όμως για τον υπόχρεο γονέα σημαίνει ότι θα έχει μεγαλύτερο τεκμήριο διαβίωσης κατοικίας. Αν δεν καλύπτεται από τα εισοδήματά του, κινδυνεύει να πληρώσει έξτρα φόρο στη διαφορά που θα προκύψει.

Μισθώσεις Airbnb

Οι φορολογούμενοι που το 2017 απέκτησαν εισοδήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων τύπου Airbnb θα πρέπει να δηλώσουν τα εισοδήματα αυτά στο έντυπο Ε2 και στη στήλη 7. Επιλέγοντας τον κωδικό 60 της στήλης αυτής θα δηλώνονται συγκεντρωτικά ανά ακίνητο όλα τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν από τη βραχυχρόνια εκμίσθωση ακινήτων μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες (Airbnb, Booking κ.λπ.), ενώ επιλέγοντας τον κωδικό 61 της στήλης θα δηλώνονται συγκεντρωτικά ανά ακίνητο όλα τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν από τη βραχυχρόνια υπεκμίσθωση ακινήτων μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες (Airbnb, Βooking κ.λπ.) κατά το φορολογικό έτος 2017. Τα εισοδήματα αυτά φορολογούνται από το πρώτο ευρώ με συντελεστές από 15% έως 45%. Οι συντελεστές αυτοί ισχύουν εφόσον τα ακίνητα εκμισθώνονται επιπλωμένα χωρίς την παροχή οιασδήποτε υπηρεσίας πλην της παροχής κλινοσκεπασμάτων. Σε περίπτωση που παρέχονται οποιεσδήποτε άλλες υπηρεσίες, το εισόδημα αυτό θα λογίζεται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογείται με συντελεστές που ξεκινούν από 22% και φθάνουν μέχρι 45%. Εάν το συνολικό εισόδημα υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ, επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης με κλιμακούμενους συντελεστές 2,2% έως 10%.

Ανείσπρακτα ενοίκια

Φόρο 15% έως 45% για εισοδήματα που δεν απέκτησαν το 2017 κινδυνεύουν να πληρώσουν φέτος οι φορολογούμενοι με ανείσπρακτα ενοίκια αν δεν λάβουν εγκαίρως τα μέτρα τους. Για τους ιδιοκτήτες που εκμισθώνουν ακίνητα αλλά δεν εισπράττουν ενοίκια υπάρχει τρόπος να μη φορολογηθούν για εισοδήματα που δεν εισέπραξαν εντός του 2017. Θα πρέπει πριν από την υποβολή της φορολογικής δήλωσης:

n Να έχει εκδοθεί εις βάρος του μισθωτή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μισθίου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή να έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων.

n Να καταθέσουν στην Εφορία φωτοαντίγραφα των διαταγών, δικαστικών αποφάσεων που έχουν εκδοθεί ή αγωγών που έχουν ασκηθεί. Εάν δεν υποβληθούν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τη δήλωση των ανείσπρακτων ενοικίων, τότε τα ποσά που έχουν δηλωθεί ως ανείσπρακτα εισοδήματα δεν θα ληφθούν υπόψη και η Εφορία θα προχωρήσει σε νέα εκκαθάριση της δήλωσης φορολογώντας τα συγκεκριμένα ποσά.

Τα ενοίκια που δεν εισπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του 2017 αλλά και ενοίκια που είχαν δηλωθεί ως ανείσπρακτα το προηγούμενο φορολογικό έτος και εισπράχθηκαν το 2017 θα δηλωθούν πρώτα στο έντυπο Ε2 και θα μεταφερθούν στο Ε1.

Κενές κατοικίες

Το τεκμήριο διαβίωσης δεν υπολογίζεται στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Ωστόσο, για τις κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντιγράφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιουδήποτε άλλου στοιχείου (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων), από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα.

Εισόδημα από ακίνητη περιουσία δεν είναι μόνο το εισόδημα που αποκτά ο φορολογούμενος από ενοίκια όταν εκμισθώνει μια κατοικία, ένα κατάστημα ή ένα γραφείο. Εισόδημα από ακίνητα θεωρείται και η περίπτωση της δωρεάν παραχώρησης ακινήτων. Είναι μία από τις φορολογικές παγίδες στην οποία πιάνονται κάθε χρόνο χιλιάδες φορολογούμενοι και καλούνται να πληρώσουν φόρο για εισοδήματα που δεν είναι πραγματικά αλλά υπολογίζονται με τεκμαρτό τρόπο. Στην περίπτωση της δωρεάν παραχώρησης, ο φορολογούμενος υπολογίζει το εισόδημα που αποκτά με τεκμαρτό τρόπο. Σύμφωνα με τον νόμο, «το εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ότι συνίσταται στο 3% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου». Αν για παράδειγμα μια κατοικία που έχει παραχωρηθεί δωρεάν έχει αντικειμενική αξία 100.000 ευρώ, το έσοδο που θα πρέπει να δηλωθεί είναι 100.000 x 3% = 3.000 ευρώ. Από τον φόρο απαλλάσσεται το τεκμαρτό εισόδημα που αφορά δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι 200 τ.μ. προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως κύρια κατοικία προς ανιόντες ή κατιόντες συγγενείς (παππούδες, παιδιά, εγγόνια και αντιστρόφως). Για παράδειγμα, δεν υπολογίζεται τεκμαρτό εισόδημα και απαλλάσσεται του φόρου η κατοικία 100 τ.μ. που παραχωρεί ο πατέρας στην κόρη του.

Απόκτηση ή ανέγερση ακινήτων

Το τεκμήριο απειλεί τους φορολογουμένους οι οποίοι το 2017 προχώρησαν στην αγορά κάποιου ακινήτου. Τα ποσά που δαπάνησαν για την απόκτησή του θεωρούνται τεκμήριο και θα πρέπει να δηλωθούν στον πίνακα 5 του Ε1 και στους κωδικούς 735-736. Ως τεκμήριο λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό τίμημα αγοράς, δηλαδή το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε θα λαμβάνεται υπόψη το ποσό αυτό. Οσοι δεν καταφέρουν να καλύψουν το τεκμήριο της αγοράς της κατοικίας θα κληθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο.