Πριν από λίγες ημέρες, ανώτατος γερμανός αξιωματούχος μού είπε ότι «η πυρηνική συμφωνία με το Ιράν είναι ο τελευταίος τοίχος που αποτρέπει τις στρατιωτικές εντάσεις στην πιο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου να μετατραπούν σε θερμοπυρηνικό πόλεμο». Η φράση είναι ιδιαίτερα έντονη, όμως αντικατοπτρίζει έναν πραγματικό φόβο ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μπορεί σύντομα να διαλύσει μια σημαντική γραμμή άμυνας που οι Γερμανοί και άλλοι Ευρωπαίοι περηφανεύονται ότι έφτιαξαν.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες βρίσκονται σε αναστάτωση από τον Ιανουάριο, όταν ο Τραμπ τούς έθεσε ως προθεσμία την 12η Μαΐου «για να φτιάξουν τα τεράστια μειονεκτήματα της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν», αλλιώς θα επανέφερε σε ισχύ τις κυρώσεις στην Τεχεράνη. Η κύρια αντίθεση του Τραμπ στη συμφωνία είναι ότι δεν αναφέρεται στην κακή συμπεριφορά του Ιράν στην περιοχή ή στο πρόγραμμα των βαλλιστικών πυραύλων, ούτε εμποδίζει το Ιράν να αρχίσει εκ νέου το πυρηνικό του πρόγραμμα μετά το 2025. Τώρα, μάλιστα, που ο Τραμπ πρόσθεσε και άλλα «γεράκια» στην ομάδα εξωτερικής πολιτικής του –όπως ο Τζον Μπόλτον ως σύμβουλος εθνικής ασφαλείας και ο Μάικ Πομπέο ως υπουργός Εξωτερικών –οι ευρωπαίοι διπλωμάτες φοβούνται το χειρότερο.
Τους τελευταίους μήνες οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας συγκεντρώνουν με φρενήρη ρυθμό πακέτο μέτρων –μεταξύ των οποίων πιθανές κυρώσεις στην ιρανική ελίτ –για να καλμάρουν τις ανησυχίες του Τραμπ. Τόσο ο Μακρόν όσο και η Μέρκελ επισκέφθηκαν τον Λευκό Οίκο προσπαθώντας να πείσουν τον Τραμπ ότι είναι καλύτερα να πατήσει πάνω στην υπάρχουσα συμφωνία παρά να την τινάξει στον αέρα.
Βραχυπρόθεσμα, οι Ευρωπαίοι ελπίζουν ότι τα μέτρα που προτείνουν θα επιτρέψουν στον Τραμπ να δηλώσει νίκη παραμένοντας στη συμφωνία. Υπενθύμισαν στον Τραμπ ότι μια διπλωματική λύση στην πυρηνική κρίση με τη Βόρεια Κορέα μπορεί να εξαρτάται από τη στάση που θα κρατήσει απέναντι στη συμφωνία με το Ιράν. Μακροπρόθεσμα, η ικανότητα των ευρωπαίων ηγετών να σώσουν τη συμφωνία θα εξαρτηθεί από το εύρος των συμφερόντων τους που θα μπορέσουν να προστατεύσουν, αντί να στέκονται ως όμηροι στα καπρίτσια της κυβέρνησης Τραμπ.
Χρειάζεται να αναπτύξουν ένα σχέδιο Β, το οποίο μεταξύ άλλων θα προσφέρει στο Ιράν οικονομική ανακούφιση σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επιβάλουν και πάλι κυρώσεις. Θα προβλέπει φυσικά να συνεχίσει η Τεχεράνη να σέβεται τη συμφωνία για τα πυρηνικά και θα αποτελέσει τη βάση μιας μεγαλύτερης στρατηγικής διπλωματικής προσέγγισης με το Ιράν, ώστε να εκτονωθούν οι περιφερειακές εντάσεις. Για να πειστεί ο Τραμπ να μην εγκαταλείψει την πυρηνική συμφωνία, η Ευρώπη θα πρέπει να του δείξει πως είναι αποφασισμένη να προχωρήσει και μόνη της.
Αρα, θα πρέπει να δοθεί στον Τραμπ μια ξεκάθαρη επιλογή: είτε θα διατηρήσει τη συμφωνία με αντάλλαγμα την ευρωπαϊκή υποστήριξη σε περιφερειακά θέματα ή θα διαλύσει τη συμφωνία και θα ρισκάρει να χάσει την ευρωπαϊκή συνεργασία. Ο Τραμπ θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
