Καθημερινές είναι πλέον οι ειδήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για αυτοκτονίες πολιτών σε όλη την Ελλάδα. Όπως για παράδειγμα τις τελευταίες ημέρες όπου μέσα σε λίγα 24ωρα τρεις συνάνθρωποί μας έβαλαν τέλος στη ζωή τους, μία γυναίκα στο Αργος και δύο στο νομό Ροδόπης.
Μάλιστα η γυναίκα στην Αργολίδα ήταν μητέρα τριών παιδιών και κρεμάστηκε πριν τέσσερις ημέρες. Στη Ροδόπη την περασμένη Παρασκευή αλλά και την Κυριακή μία 46χρονη και ένας 33χρονος έβαλαν τέλος στη ζωή τους.
Ανάλογο τραγικό περιστατικό με τρεις αυτοκτονίες σε λίγες ημέρες σημειώθηκε στα τέλη Μαρτίου. Μια 20χρονη φοιτήτρια Ιατρικής απαγχονίστηκε στην Αλεξανδρούπολη, επίσης μια 22χρονη στο Βόλο αλλά κι ένας 18χρονος στην Αγιά Λάρισας.
Η είδηση της αυτοκτονίας του Τσέχου ποδοσφαιριστή έχει προκαλέσει από το πρωί σοκ στον αθλητικό κόσμο. Είναι η τρίτη αυτοκτονία ποδοσφαιριστή στη χώρα αυτή
Τα ανησυχητικά αυτά φαινόμενα ξεπερνούν τις θεωρίες και τα σενάρια για αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών μόνον εξαιτίας της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Πρόκειται για πολυπαραγοντικό φαινόμενο που σχετίζεται με την σύγχρονη ζωή, το άγχος της καθημερινότητας, την κοινωνική απόρριψη ή ακόμη και την αύξηση ψυχικών νόσων.
Σίγουρα στα χρόνια των μνημονίων, καταγράφηκε αύξηση, όπως το 2013 που ήταν η χρονιά που σημειώθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός αυτοκτονιών (566 συνολικά, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ) από την αρχή της κρίσης και μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Ωστόσο, οι επόμενες χρονιές επρόκειτο να είναι πολύ πιο άγριες. Από το 2008 – 2013 οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 43,3% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Το 2014 οι αυτοκτονίες ανήλθαν στις 514, ενώ το 2015 σημείωσε την θλιβερή πρωτιά με 613 αυτοκτονίες. Το πρώτο εννιάμηνο του 2016,σημειώθηκαν349αυτοκτονίες και 513 απόπειρες.
Ειδικά στην Αττική η αύξηση της αυτοκτονικότητας άγγιξε το 46,6%, ενώ το ποσοστό μειώθηκε μόνο στην περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία ΜΚΟ, στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης αυτοκτονούν περισσότεροι από500 άνθρωποι ετησίως. Μάλιστα διεθνείς έρευνες αναφέρουν ότι για κάθε έναν αυτόχειρα τουλάχιστον 5 άτομα πενθούν, διαλύοντας πολλές φορές τη ζωή τους, βιώνοντας τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας.
Ο αριθμός των αυτοχειρων στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία, εμφανίζεται σταθερά αυξανόμενος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία,όπως αυτά διατίθενται από την ΕΛΣΤΑΤ (έως και το έτος 2014).
Το λεγόμενο ισχυρό φύλο αποδεικνύεται ωστόσο εξαιρετικά ευάλωτο και μετράει περισσότερα θύματα σε σχέση με το γυναικείο. Ενδεικτικά, το 2014 καταγράφηκαν 459 αυτοκτονίες ανδρών και 115 γυναικών, το 2013 οι αντίστοιχοι αριθμοί ηταν 425 άνδρες και 91 γυναίκες, το 2012 ο απολογισμός ηταν 373 άνδρες και 94 γυναίκες. Συνολικά, για το διάστημα από το 2000 έως το 2014 καταγράφηκαν 6.121 αυτοκτονίες.
Τι λένε οι ειδικοί
Οι αυτοκτονίες σε καιρό κρίσης δεν είναι καθόλου καινούριο νέο. Για την ακρίβεια είναι ένα δεδομένο επακόλουθο. Κατά την Μεγάλη Ύφεση καταγράφηκαν στην Αμερική ποσοστά αυτοκτονιών που ξεπεράστηκαν στην Ευρώπη μόνο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κι αυτό είναι μία ένδειξη της σύνδεσης της οικονομίας με την ψυχολογική κατάσταση των πολιτών. Η κοινωνική αναταραχή που φέρνει η απότομη φτώχεια, το σοκ και η απόγνωση αυξάνουν τα ποσοστά των αυτοκτονιών, όπως έχει αποδειχθεί κατά καιρούς.
Η ίδια η κρίση -από μόνη της, δηλαδή- δεν μεταλλάσσει τον χαρακτήρα ενός ατόμου σε βαθμό τέτοιο ώστε να το οδηγήσει στην αυτοκτονία, εξάλλου η αυτοκτονικότητα συνδέεται με την προσωπικότητα και την ψυχική κατάσταση του αυτόχειρα. Ωστόσο, μία ύφεση και όσα κουβαλάει μαζί της (ανεργία, φτώχεια, κοινωνική απαξία κ.λπ.) μεταλλάσσουν το κοινωνικό περιβάλλον, αυξάνοντας την γενικότερη απαισιοδοξία.
Τα στατιστικά των αυτοκτονιών δείχνουν ότι οι περισσότεροι αυτόχειρες είναι άντρες άνω των 41 ετών, ενώ είναι σπανιότερες οι περιπτώσεις αυτοχειρίας σε άτομα κάτω των 22 ετών.
Η αυτοκτονία του Δημήτρη Χριστούλα
Αν υπάρχει μία αυτοκτονία που αποτυπώνει καλύτερα το τοπίο της κρίσης (και έγινε σύμβολο) είναι εκείνη του Δημήτρη Χριστούλα.
Ο Δημήτρης Χριστούλας ήταν φαρμακοποιός και μέχρι τα 77 του χρόνια, οπότε και έδωσε τέλος στην ζωή του, συμμετείχε ενεργά στα κινήματα και τις κοινωνικές διεκδικήσεις. Στις 4 Απριλίου του 2012 αυτοκτόνησε με πιστόλι στην πλατεία Συντάγματος, αφήνοντας πίσω του ένα σημείωμα που ανέφερε πως ψάχνει να βρει ένα αξιοπρεπές τέλος «πριν αρχίσει να ψάχνει στα σκουπίδια για την διατροφή του».
Η αυτοκτονία του Δημήτρη Χριστούλα -που από μερίδα του πολιτικού κόσμου χαρακτηρίστηκε «πράξη τρέλας»- συγκέντρωσε στην πλατεία Συντάγματος πλήθος κόσμου και ξεκινώντας αυθόρμητες διαδηλώσεις.
