Προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασία στους άνδρες, με διάμεση ηλικία εμφάνισης περίπου τα 70 έτη. Η πλειοψηφία των ασθενών διαγιγνώσκεται με τοπική νόσο που είτε μπορεί να έχει πολύ βραδεία εξέλιξη και δεν χρήζει θεραπείας, είτε αντιμετωπίζεται ριζικά με χειρουργείο ή ακτινοθεραπεία. Αυτό έχει ως συνέπεια, λιγότερο από 20% των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του προστάτη να πεθαίνουν εξαιτίας αυτής της νόσου. Παρ’όλα αυτά είναι επιθυμητή η περαιτέρω ελάττωση αυτού του ποσοστού. Εχει επομένως δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην προσυμπτωματική διάγνωση της νόσου με τη χρησιμοποίηση της δακτυλικής εξέτασης του προστάτη και τη μέτρηση στο αίμα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA). Το PSA παράγεται από τον φυσιολογικό προστατικό ιστό, λόγω φλεγμονής του προστάτη και από τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη. Επομένως η ανεύρεση αυξημένων τιμών PSA στο αίμα δεν είναι ταυτόσημη με τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν αρκετές μεγάλες μελέτες σε παγκόσμιο επίπεδο όπου χρησιμοποιήθηκε το PSA για την προσυμπτωματική διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Διαπιστώθηκε σε αρκετές περιπτώσεις υπερδιάγνωση της νόσου, δηλαδή διάγνωση ασθενών με νόσο χαμηλής επιθετικότητας, η οποία πιθανώς δεν θα επηρέαζε το προσδόκιμο ζωής των ασθενών αυτών. Επίσης, η βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών λόγω πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη μέσω προσυμπτωματικού ελέγχου με τον προσδιορισμό του PSA είναι αμφισβητούμενη.

Με βάση τα παραπάνω, δεν υπάρχει ομοφωνία στη Διεθνή Επιστημονική Κοινότητα σχετικά με τη χρήση του PSA για την προσυμπτωματική διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Επομένως δεν προτείνεται η υιοθέτηση μαζικού ελέγχου ασυμπτωματικών ανδρών αλλά ακολουθείται η στρατηγική του ευκαιριακού ελέγχου ανδρών ηλικίας άνω των 50 ετών έπειτα από ενδελεχή ενημέρωση των ατόμων για τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από τη διενέργεια προσυμπτωματικού ελέγχου με PSA. Ο έλεγχος αυτός είναι περισσότερο δικαιολογημένος και μπορεί να ξεκινήσει και σε μικρότερη ηλικία σε άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη. Σε περίπτωση που προσδιορίζεται το PSA στο αίμα σε ασυμπτωματικούς άνδρες, καλό είναι η εξέταση αυτή να επαναλαμβάνεται ανά έτος, ούτως ώστε να παρακολουθείται ο ρυθμός αύξησης του PSA.