Σκέψεις στο χείλος του θανάτου

Ο Γκι ντε Μοπασάν πέθανε το 1893, σε ηλικία 43 ετών. Εχοντας χάσει πια τα λογικά του θα αφήσει την τελευταία του πνοή στην ψυχιατρική κλινική όπου νοσηλεύεται. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους διηγηματογράφους της Γαλλίας. Με αστείρευτο ταλέντο που ανέτειλε από νεαρή ηλικία και έχοντας το προνόμιο μέντοράς του να είναι ο Γκιστάφ Φλομπέρ, πολύ σύντομα βρέθηκε στη λογοτεχνική συντροφιά του Εμίλ Ζολά, του Εντμόν ντε Γκονκούρ, του Ιβάν Τουργκένιεφ και του Χένρι Τζέιμς. Κληρονόμησε την αγάπη για τη λογοτεχνία από τη μητέρα του και την αχαλίνωτη σεξουαλικότητα από τον πατέρα του. Ο αιρετικός συγγραφέας βούτηξε στον σκοτεινό βυθό μιας ζωής που μοίραζε ανάμεσα στο γράψιμο την ημέρα και τους οίκους ανοχής τα βράδια. Η ξέφρενη πορεία της ζωής του για χρόνια, ανάμεσα στις παραισθησιογόνες ουσίες και τις γυναίκες, αλλά και ο θάνατος του αδερφού του έχουν μεγάλη ευθύνη για τον κλονισμό του ψυχισμού του. Εναν μόλις χρόνο πριν πεθάνει θα επιχειρήσει να βάλει τέλος στη ζωή του. Αλλωστε η ιδέα της αυτοκτονίας δεν είναι κάτι καινούργιο γι’ αυτόν. Ερευνά για χρόνια τις νοητικές και ψυχολογικές διεργασίες που μπορεί να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στο να βάλει τέλος στη ζωή του.

Οι «Αυτόχειρες» είναι μια συλλογή από οκτώ διηγήματα τα οποία βρίσκονται συγκεντρωμένα σε μια ενότητα με κοινή θεματική την αυτοκτονία. Γράφτηκαν την πιο δημιουργική περίοδο του συγγραφέα, ανάμεσα στο 1880 και 1890. Από το βάθος των σύντομων αυτών ιστοριών αναδύεται η άβυσσος της ψυχής του συγγραφέα που προσπαθεί να καταγράψει αλλά και να κατανοήσει όλα όσα συμβαίνουν στα βάθη της ανθρώπινης συνείδησης. Προβάλλει μέσα από τους ήρωές του που στέκονται μπροστά στο χείλος του θανάτου τις δικές του σκέψεις και υλοποιεί τη σχεδόν ισόβια εμμονή του: να αναλύσει λογοτεχνικά τον ίδιο τον θάνατο. «Αυτοχειρία! Η δύναμη αυτών που έχουν χάσει κάθε δύναμη, η ελπίδα αυτών που δεν ελπίζουν πια, η ύψιστη πράξη θάρρους των ηττημένων!».

Κάθε ένα από τα διηγήματα του βιβλίου έχει γραφτεί ως ξεχωριστή περίπτωση που οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα: το απονενοημένο διάβημα. Ανθρωποι αδύναμοι, χτυπημένοι από τη μοίρα, εξαναγκασμένοι, συνειδητοποιημένοι και απογοητευμένοι αυτόχειρες, γίνονται λογοτεχνικό υλικό για τον συγγραφέα που εντοπίζει τα αίτια της ακραίας πράξης στον κοινωνικό περίγυρο, στην ακραία φτώχεια και την εκμετάλλευση, στην υπεράσπιση της τιμής αλλά και στις χαμένες ελπίδες και απογοητεύσεις, στις ψυχικές ασθένειες και την εγκατάλειψη.

Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα διηγήματά του κατέχει «Η πλανεύτρα». O Γκι ντε Μοπασάν, σχεδόν 130 χρόνια πριν, μόλις το 1889 (!), με διορατικότητα που ξαφνιάζει καταπιάνεται με ένα ζήτημα που ακόμα και σήμερα διχάζει τις περισσότερες προοδευτικές κοινωνίες: «Χαρίστε σε όσους παραιτούνται από τη ζωή το έλεος ενός αξιοπρεπούς θανάτου» γράφει, καταθέτοντας ισχυρή τη θέση του για την ευθανασία.