Η Ευρώπη είχε γεμίσει νεκρούς και στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είχε βιώσει τη μεγαλύτερη φρίκη στη σύγχρονη Ιστορία της: την κτηνωδία του φασισμού. Επειτα από 2.194 μέρες ο φονικότερος πόλεμος όλων των εποχών τελείωνε αφήνοντας πίσω του 50 εκατομμύρια νεκρούς, τεράστιες υλικές ζημιές και ατελείωτη δυστυχία. Κι όμως, παρά τις θυσίες, οι λαοί είχαν νικήσει. Στις 9 Μαΐου του 1945, εκατομμύρια άνθρωποι υποδέχονταν με δάκρυα χαράς την είδηση: Η ναζιστική Γερμανία υπέγραφε άνευ όρων συνθηκολόγηση. Η σοβιετική σημαία είχε ήδη υψωθεί στο Ράιχσταγκ, στην καρδιά του ναζισμού, από τον Κόκκινο Στρατό… Την ίδια ημέρα 73 χρόνια μετά, χιλιάδες άνθρωποι θα βαδίσουν στο κέντρο της Αθήνας κρατώντας φωτογραφίες συγγενών τους που πολέμησαν, σκοτώθηκαν ή επέστρεψαν ζωντανοί, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα συστήσουν με τον τρόπο τους ένα ιδιότυπο Τάγμα που θα πορευτεί στους δρόμους της πόλης υπενθυμίζοντας ότι όταν η Ιστορία ξεχνιέται, επαναλαμβάνεται: Το Αθάνατο Τάγμα.
«Εάν οι παππούδες και οι προπαππούδες σας πολέμησαν ενάντια στον φασισμό, πάρτε μαζί σας τις φωτογραφίες τους και ελάτε στις9 Μαΐου στην οδό Φιλελλήνων στο Σύνταγμα. Προσκαλούμε όλους όσους θεωρούν σημαντική τη μνήμη των αγωνιστών και νικητών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου να συνταχθούν στοΑθάνατο Τάγμα. Στόχος μας είναι η διατήρηση της μνήμης της γενιάς του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε κάθε οικογένεια», αναφέρει σε λίγες γραμμές η πρόσκληση των διοργανωτών. Η δράση γεννήθηκε αυθόρμητα πριν από έξι χρόνια σε μια απομακρυσμένη πόλη της Σιβηρίας και από τότε εξαπλώθηκε στον κόσμο.
ΣΕ 30 ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ. Φέτος σε 11 ελληνικές πόλεις, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Αλεξανδρούπολη, στο Λουτράκι, στην Κατερίνη, στην Καβάλα, στη Λευκάδα, στην Κόρινθο, στη Μυτιλήνη, στα Χανιά, στην Κέρκυρα, και σε τουλάχιστον άλλες 30 χώρες του πλανήτη, απόγονοι όσων συμμετείχαν σε μάχες κατά του φασισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα πορευτούν κρατώντας ζωντανή την ανάμνηση του αγώνα τους. Πέρυσι, την πρώτη χρονιά που το Αθάνατο Τάγμα βρέθηκε στο Σύνταγμα, συσπείρωσε περισσότερα από 5.000 άτομα.
Την πρόσκληση στην Ελλάδα απευθύνει το Ρωσικό Συμβούλιο Συμπατριωτών, το οποίο επισημαίνει ότι στο Τάγμα μπορεί να ενταχθεί οποιοσδήποτε ανεξάρτητα από εθνικότητα, θρησκεία και πολιτικές πεποιθήσεις. «Το Αθάνατο Τάγμα ενώνει τους ανθρώπους. Είναι τα εκατομμύρια των νεκρών του πολέμου και οι απόγονοί τους», επισημαίνουν.
Το ραντεβού έχει δοθεί στις 6.30 το απόγευμα στη Ρωσική Εκκλησία, επί της οδού Φιλελλήνων 21. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει πορεία κατά μήκος της Λεωφόρου Αμαλίας από το Σύνταγμα μέχρι το Ζάππειο Μέγαρο. Εκεί θα πραγματοποιηθεί συναυλία αφιερωμένη στην αντιφασιστική νίκη με γνωστές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη –για την Ελληνική Αντίσταση και την Απελευθέρωση από τη γερμανική Κατοχή –και με δημοφιλή σοβιετικά πολεμικά τραγούδια που θα ερμηνεύσουν η Μπάντα της Πολεμικής Αεροπορίας και η Χορωδία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
ΠΩΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Η ΔΡΑΣΗ. «Είναι μία δράση εντελώς αυθόρμητη που δεν προέρχεται από καμία κρατική, κυβερνητική ή μη κυβερνητική οργάνωση. Είναι μια δράση μνήμης. Γεννήθηκε σε μια σιβηρική πόλη από δύο δημοσιογράφους που πήραν τις φωτογραφίες των παππούδων τους και στάθηκαν στον δρόμο για να πουν στον κόσμο ποιοι ήταν, πού πολέμησαν και γιατί. Ο κόσμος μαζεύτηκε εντελώς αυθόρμητα, κάποιοι έφεραν κι εκείνοι τις φωτογραφίες των δικών τους, μέχρι που πλέον συγκεντρώνεται πράγματι ένα τάγμα, μια ολόκληρη στρατιά ζωντανών, απογόνων, εγγονών, δισέγγονων, κάποιοι με φωτογραφίες, άλλοι χωρίς φωτογραφίες απλώς με μνήμες στην καρδιά. Τους τιμάμε, όχι σαν σε μνημόσυνο, αλλά ως υπόμνημα στις νέες γενιές γιατί είναι πολύ εύκολο η Ιστορία να ξεχνιέται, τα γεγονότα να διαστρεβλώνονται και να υπάρχει παραπληροφόρηση. Συχνά θέλουμε να ξεχνάμε τα δυσάρεστα και δεν μιλάμε γι’ αυτά στα παιδιά. Ετσι, όμως, είναι εύκολο να ξεχάσεις. Κι όταν ξεχάσεις τις αιτίες του πολέμου είναι εύκολο να γίνει ένας καινούργιος», λέει στα «ΝΕΑ» η Ναταλία Τσιρμιράκη, που την επόμενη Πέμπτη θα βαδίσει με το Αθάνατο Τάγμα κρατώντας τη φωτογραφία του έλληνα πατέρα της που πολέμησε τους Γερμανούς με το ΕΑΜ και του ρώσου παππού της που σκοτώθηκε στη Σοβιετική Ενωση πολεμώντας τις δυνάμεις των Ναζί.
ΠΟΡΕΙΑ ΖΩΗΣ. «Δεν το κάνω για τον προπάππου ή τον παππού μου που σκοτώθηκε, το κάνω για μένα και για τα παιδιά μου», λέει. «Ο πατέρας μου ήταν Ελληνας που πολέμησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά το 1949 ανέβηκε στο Αντάρτικο. Ο παππούς μου από τη μητέρα μου ήταν Ρώσος, σκοτώθηκε ενώ πολεμούσε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Ρωσία. Ιδιος πόλεμος ήταν. Ιδιος πόλεμος, διαφορετικά γεωγραφικά μέτωπα. Στο Αθάνατο Τάγμα έρχονται Ελληνες, έρχονται Ρώσοι, έρχονται ξένοι, τιμούμε τους προγόνους ανεξάρτητα από ποια χώρα είναι», λέει η Ναταλία Τσιρμιράκη.
Και συνεχίζει: «Στον πόλεμο εκείνον πολέμησαν και ο παππούς μου και η γιαγιά μου. Η οικογένειά μας συνέχισε να υπάρχει, γεννήθηκα εγώ. Αλλά σκεφτείτε πόσες δεν σώθηκαν, πόσα παιδιά δεν γεννήθηκαν… Είμαι πολύ ευτυχισμένη που με μεγάλωσε ο πατέρας μου, ένας άνθρωπος που τον είχα ως πρότυπο. Πήγε πολιτικός πρόσφυγας σε ηλικία 30 ετών στη Σοβιετική Ενωση, έζησε σχεδόν 40 χρόνια εκεί, έγινε καθηγητής Πανεπιστημίου, παντρεύτηκε τη μητέρα μου και ζήσαμε στην Τασκένδη μέχρι το 1988, οπότε οι γονείς μου επέστρεψαν. Εγώ σπούδασα Φυσική και ήρθα όταν τελείωσα τις σπουδές μου. Τα παιδιά μου γεννήθηκαν εδώ, μεγάλωσαν εδώ, είναι Ελληνόπουλα και δεν θέλω με τίποτα να επαναληφθεί η ιστορία και να αλλάξουν πατρίδα. Οταν έχεις έναν διχασμό στην καρδιά σου και πάντα υπάρχει νοσταλγία για κάπου αλλού, δεν είσαι ευτυχισμένος», συμπληρώνει.
Τα παιδιά της θα βρεθούν μαζί της την Τετάρτη στην πορεία μνήμης στο Σύνταγμα.
«Καλούμε όλο τον κόσμο να κάνει το ίδιο», λέει. «Ειδικά σήμερα που δεν υπάρχει απλώς φόβος ο φασισμός να σηκώσει κεφάλι, αλλά το σήκωσε ήδη. Κοιτάξτε τι γίνεται στις βαλτικές χώρες, όποιος τιμά την αντιφασιστική νίκη φυλακίζεται και αποκαθίστανται οι συνεργάτες των SS. Δεν είναι καθόλου αστείο. Δεν είναι απλώς μια ιστορία που πέρασε και πάει. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλος φόβος να επαναληφθεί. Οταν ξεχνάμε την Ιστορία αυτό παθαίνουμε…».
Η ημέρα που τελείωσε ο πόλεμος
Στις 9 Μαΐου 1945, ώρα 00.43, η υπογραφή της πράξης για την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας είχε τελειώσει. Στην αίθουσα της Στρατιωτικής Σχολής Μηχανικού στο προάστιο Κάρλσχορστ του Βερολίνου ο στρατάρχης Κάιτελ, ο ναύαρχος Φρίντεμπουργκκαι ο αρχηγός της αεροπορίας Στουμπφ, πληρεξούσιοι της ανώτατης γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης,έβαζαν τις υπογραφές τους κάτω από ένα κείμενο που ξεκινούσε ως εξής: «Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι, ενεργώντας εξ ονόματος της Γερμανικής Ανώτατης Διοίκησης, συμφωνούμε με την άνευ όρων παράδοση όλων των ενόπλων δυνάμεών μας κατά ξηρά, θάλασσα και αέρα, καθώς και όλων των δυνάμεων που βρίσκονται τώρα υπό τη γερμανική διοίκηση, προς την Ανώτατη Διοίκηση του Κόκκινου Στρατού και ταυτόχρονα προς την Ανώτατη Διοίκηση των συμμαχικών εκστρατευτικών δυνάμεων…».
Η αντιπροσωπεία της αντιχιτλερικής συμμαχίας απαρτιζόταν από τους στρατάρχες Τέντερ και Σπάατς εκ μέρους της Αγγλίας και της Γαλλίας, τον στρατηγό Ντε Λατρ ντε Τασινί από τη Γαλλία και τον Σοβιετικό Ζούκοφ. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της σκηνής από τον Ζούκοφ, στρατάρχη της ΕΣΣΔ, την καθοριστική συμβολή της οποίας στη συντριβή του ναζισμού αναγνώρισαν τότε όλοι οι επιφανείς ηγέτες της Δύσης: «Ηταν κάθε άλλο παρά ο υπερφίαλος εκείνος Κάιτελ, ο οποίος δεχόταν την παράδοση της νικημένης Γαλλίας. Τώρα φαινόταν τσακισμένος, αν και προσπαθούσε να κρατήσει κάποια πόζα. Αφού σηκώθηκα, είπα τα εξής:
–Προτείνω στη γερμανική αντιπροσωπεία να πλησιάσει εδώ, στο τραπέζι. Εδώ θα υπογράψετε την πράξη της άνευ όρων παράδοσης της Γερμανίας.
Ο Κάιτελ σηκώθηκε γρήγορα από τη θέση του, ρίχνοντας σε μας μια εχθρική ματιά, ύστερα κατέβασε τα μάτια και παίρνοντας αργά από το τραπέζι τη στραταρχική ράβδο του προχώρησε με αβέβαιο βήμα προς το τραπέζι μας. Το μονόκλ του έπεσε και κρεμάστηκε στο κορδόνι. Το πρόσωπό του γέμισε με κόκκινες κηλίδες.
Μαζί του πλησίασαν στο τραπέζι ο στρατηγός Στουμπφ, ο ναύαρχος Φον Φρίντεμπουργκ και οι γερμανοί αξιωματικοί που τους συνόδευαν. Αφού διόρθωσε το μονόκλ, ο Κάιτελ κάθισε στην άκρη του τραπεζιού και με τρεμάμενο ελαφρά χέρι και χωρίς να βιάζεται υπέγραψε πέντε αντίτυπα της πράξης για την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας. Μετά έθεσαν τις υπογραφές τους οι Στουμπφ και Φρίντεμπουργκ. Μετά την υπογραφή της πράξης, ο Κάιτελ σηκώθηκε από το τραπέζι, φόρεσε το δεξί γάντι του και προσπάθησε πάλι να επιδείξει το στρατιωτικό του παράστημα, αλλά δεν τα κατάφερε και γύρισε ήσυχα πίσω στο τραπέζι του…».