«Τι να κάνουμε; Να βάλουμε αστυνόμους να παρακολουθούν κι αυτοί τα μαθήματα, με το μάτι τους γυρισμένο πίσω στο αμφιθέατρο, μήπως και κουνηθεί κανένας;» αναρωτήθηκε πρόσφατα ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου από το βήμα της Βουλής απαντώντας σε ερώτηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για τα θέματα της βίας στα ΑΕΙ.
Η ειρωνική διάθεση, ωστόσο, δεν μοιάζει ταιριαστή για τον σχολιασμό μιας κοινωνικής πληγής που έχει τους τελευταίους μήνες κορυφωθεί: βία, εμπόριο ναρκωτικών, ληστείες, σεξουαλική παρενόχληση, καταλήψεις, απειλές από ομάδες αναρχικών, επιθέσεις εις βάρος καθηγητών. Είναι καθημερινότητα πλέον στα κεντρικά ΑΕΙ της χώρας η καταγραφή κρουσμάτων βίας. Μια καθημερινότητα που έχει σχεδόν γίνει συνήθεια.
Οι καθηγητές αλλάζουν λίστα προσκεκλημένων σε μεγάλα συνέδριά τους από τον φόβο επιθέσεων, οι επιστημονικές συναντήσεις μεταφέρονται συχνά «εκτός» πανεπιστημιακών κτιρίων από φόβο μην τις διαλύσουν άγνωστοι, οι φοιτητές συνήθισαν να περνούν μπροστά από ανθρώπους που τρυπούν όποια φλέβα του σώματός τους μπορούν για να κάνουν χρήση ναρκωτικών δημόσια.
Μπορεί η έλλειψη ενός νέου κρούσματος να σπρώχνει συχνά το πρόβλημα εκτός επικαιρότητας, ωστόσο η πληγή δεν επουλώνεται, όσο δεν λαμβάνονται μέτρα από την πλευρά της πολιτείας αλλά και των διοικήσεων των ΑΕΙ. Ειδικά των μεγάλων κεντρικών ιδρυμάτων.
Πανεπιστημιακό άσυλο. Το πρόβλημα, λένε πρυτάνεις των ΑΕΙ, είναι προφανές ότι επιδείνωσε πέρυσι η επαναφορά της διάταξης για το πανεπιστημιακό άσυλο από τον υπουργό Παιδείας, η οποία έκλεισε ερμητικά τις πόρτες των πανεπιστημίων για την Αστυνομία. Είναι γνωστό βέβαια ότι οι άνδρες της Αστυνομίας ήδη δίσταζαν να μπουν σε πανεπιστημιακό χώρο, αλλά πλέον αν το κάνουν χωρίς απόφαση Πρυτανικού Συμβουλίου, θα παραβιάσουν και τον νόμο!
Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις για το άσυλο που ψηφίστηκαν πέρυσι το καλοκαίρι ορίστηκε ότι για να μπει η Αστυνομία μέσα σε πανεπιστημιακό χώρο θα πρέπει να δοθεί άδεια από το επταμελές Πρυτανικό Συμβούλιό του (στο οποίο συμμετέχει και ένας φοιτητής). Εκτός βεβαίως αν διαπράττονται αδικήματα κατά της ζωής ή κακουργήματα. Και σίγουρα σ’ αυτή την κατηγορία δεν εντάσσουν οι Αρχές των ανώτατων ιδρυμάτων το να ρίξει κάποιος ένα δοχείο με κόκκινη μπογιά πάνω σε μια καθηγήτρια, το να διαλύσει το αμφιθέατρο όπου αυτή διδάσκει, το να σπάσει γραφεία, να χτίσει πόρτες, να εμποδίσει το δικαίωμα των φοιτητών να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους.Σε αυτή την κατάσταση, τα διαβήματα φοιτητών, καθηγητών, πολιτών προς την πολιτεία για έλεγχο της βίας στα ΑΕΙ διαρκώς αυξάνονται. Δυσανάλογο το βάρος για την περίφημη επιτροπή Παρασκευόπουλου που όρισε ο υπουργός Παιδείας προ μηνών για να μελετήσει το πρόβλημα της βίας στα ΑΕΙ και η οποία εξαντλείται σε συζητήσεις, για να δώσει τελικά προς τα τέλη Μαΐου μια οδηγία διαχείρισης του προβλήματος.
Στη Βουλή. Σε αυτό το κλίμα, η Νέα Δημοκρατία πριν από περίπου έναν μήνα έφερε το θέμα στη Βουλή. Σε σχετική ερώτηση, ο υπουργός Παιδείας απάντησε ότι «ανεξέλεγκτη βία και ανομία στα τριτοβάθμια ιδρύματα δεν υφίσταται». Και διευκρίνισε ότι πρόβλημα βίας υπάρχει μόνο σε μεμονωμένα ιδρύματα. Για το θέμα του ασύλου ο υπουργός Παιδείας επικαλέστηκε την «κουλτούρα που είναι και ιστορικά διαμορφωμένη» και κατηγόρησε τους πρυτάνεις των ΑΕΙ ότι δεν έχουν καμία πρόταση για το θέμα.
Ωστόσο, οι πρυτάνεις των ΑΕΙ έχουν προτείνει συχνά λύσεις στο θέμα της βίας. Μέσα σε αυτές, ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Περικλής Μήτκας είχε δηλώσει για τα θέματα παραβατικότητας στα ΑΕΙ ότι πρέπει να ισχύει και σε πανεπιστημιακό χώρο ό,τι ισχύει στους υπόλοιπους χώρους της κοινωνίας, δηλαδή οι αστυνομικές Αρχές να επεμβαίνουν όταν διαπράττονται αδικήματα. Αλλά και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Αχιλλέας Ζαπράνης έχει καταθέσει αντίστοιχη πρόταση. Επ’ αυτού, ο Γαβρόγλου έκρινε μιλώντας στη Βουλή ότι «ο κ. Μήτκας λέει να παραμείνει ο παλιός νόμος. Σωστά; Μόνο που στη διάρκεια του παλιού νόμου έγιναν χειρότερα απ’ ό,τι γίνονται σήμερα». Για την οξεία πρόσφατη επιστολή διαμαρτυρίας καθηγητών της Νομικής που ζήτησαν αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών στο κτίριο της σχολής στην οδό Σόλωνος, ο Γαβρόγλου αναρωτήθηκε: «Ξέρετε τι κατήγγειλαν ενενήντα τρεις καθηγητές της Νομικής; Κατήγγειλαν την κατάσταση που είναι εκτός του πανεπιστημιακού ασύλου».
Οι φοιτητές. Η ευαίσθητη στα κρούσματα βίας στα ΑΕΙ κατηγορία των φοιτητών καταθέτει τα τελευταία χρόνια σειρά επιστολών διαμαρτυρίας και διαβήματα προς τους υπευθύνους. Μεταξύ αυτών:
– Μάιος 2017. Φοιτητές των τριών Νομικών Σχολών της χώρας: «Συντάσσουμε από κοινού και υπογράφουμε το παρόν για να ζητήσουμε από τις πανεπιστημιακές Αρχές και από την κυβέρνηση την αποκατάσταση της ομαλότητας στο περιβάλλον του πανεπιστημίου. Το τελευταίο διάστημα τα γεγονότα που έλαβαν χώρα έφεραν εκ νέου στην επιφάνεια το θέμα της εγκληματικότητας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Αυτά συνιστούν την κορύφωση μιας χρόνιας κατάστασης, η οποία συντηρείται εξαιτίας της ανοχής και της αδράνειας των υπευθύνων εντός και εκτός πανεπιστημίου. Θέλουμε ένα πανεπιστήμιο στο οποίο δενθα νιώθουν οι φοιτητές και οι διδάσκοντες απειλούμενοι».
– Ιούνιος 2017. Οι 471 φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: «Η παραβατικότητα, οι κλοπές, τα ναρκωτικά, η πορνεία και η βία είναι πλέον καθημερινότητα για όσους περνάμε ένα μεγάλο μέρος της ημέρας σε αυτούς τους χώρους, ιδιαίτερα στην περιοχή της Πολυτεχνικής Σχολής. Από τα πιο απλά περιστατικά –όπως η διαρκής παρουσία μεγάλου αριθμού χρηστών ναρκωτικών σε χώρους του ιδρύματος, π.χ. στο κυλικείο της σχολής –έως τα σοβαρά, δηλαδή την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών ουσιών στους χώρους του πανεπιστημίου, και τα ακόμη κρισιμότερα, όπως ο θάνατος ανθρώπων εντός του πανεπιστημίου, όλα δημιουργούν αίσθηση μόνιμης ανασφάλειας και φόβου για το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας».
– Μάρτιος 2018. Οι 2.707 φοιτητές που υπογράφουν το κείμενο με τελικούς αποδέκτες πρυτανικές, εισαγγελικές, αστυνομικές και πολιτικές Αρχές αναφέρουν: «Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση προϋποθέτει ελευθερία στην έκφραση και διακίνηση των ιδεών και δημοκρατικό ακαδημαϊκό περιβάλλον. Αντίθετα, φαινόμενα εκφοβισμού, βίας και ανομίας υποβαθμίζουν τη λειτουργία των πανεπιστημίων και αποτελούν παράγοντα υποβάθμισης και παρακμής τους. Δυστυχώς, στα περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας η παραβατικότητα και η βία έχουν πλέον παγιώσει την αίσθηση μόνιμης ανασφάλειας και φόβου, προσβάλλοντας παράλληλα την αξιοπρέπεια όσων διδάσκουν και φοιτούν σε αυτά».
Για τα παραπάνω και με το δεδομένο ότι οι πολιτικοί μας δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις, «ΤΑ ΝΕΑ» ξεκινούν σήμερα διάλογο μέσα στα ΑΕΙ, αναζητώντας εκτιμήσεις, προτάσεις και λύσεις. Τις επόμενες ημέρες θα καταθέσουν τις απόψεις τους για το θέμα (κατά αλφαβητική σειρά) οι: Αχιλλέας Γραβάνης, καθηγητής Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σωκράτης Κάτσικας, πρύτανης στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, Γιώργος Μαυρωτάς, βουλευτής στο Ποτάμι και καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Εφη Μπάσδρα, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και πρώην πρόεδρος του ΙΚΥ, Μιχάλης Μπλέτσας, διευθυντής Πληροφορικής στο MediaLab του Massachusetts Institute of Technology (MIT), Θεόδωρος Παπαγγελής, καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.