Μοναξιά

Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο χθεσινό φύλλο τηςΕλ Παΐς, και απαντώντας στην αιώνια ερώτηση για την παρακμή της εικόνας του στρατευμένου διανοούμενου, ο Γιούργκεν Χάμπερμας υπενθύμισε ότι για διανοούμενους όπως ο Ζολά, ο Σαρτρ ή ο Μπουρντιέ ήταν καθοριστική μια δημόσια σφαίρα που οι εύθραυστες δομές της γνωρίζουν σήμερα μια όλο και ταχύτερη επιδείνωση. «Η νοσταλγική ερώτηση “γιατί δεν υπάρχουν διανοούμενοι” είναι λάθος διατυπωμένη», τόνισε. «Δεν μπορεί να υπάρξουν όταν δεν υπάρχουν αναγνώστες στους οποίους να φτάσουν τα επιχειρήματά τους».

Ας μην ανησυχούμε λοιπόν, δεν είναι ελληνικό το φαινόμενο. Η ίδια η τρέλα των ημερών με τον Μάη του ’68 έχει περισσότερο νοσταλγικό χαρακτήρα παρά αποτελεί προσπάθεια άντλησης διδαγμάτων για τη χάραξη δρόμων για το μέλλον. Διανοούμενοι δεν υπάρχουν, και δεν φταίνε αυτοί. Για τον 89χρονο γερμανό φιλόσοφο φέρει μεγάλη ευθύνη το Διαδίκτυο, βαρύνουσα όμως είναι και η αδυναμία των μέσων μαζικής ενημέρωσης να στρέψουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών σε θέματα που σχετίζονται με τη διαμόρφωση πολιτικής άποψης.

Ελλείψει διανοουμένων, το βάρος πέφτει στους πολιτικούς. Η Γαλλία έχει την τύχη να έχει πρόεδρο έναν νέο και εγγράμματο άνθρωπο που διαθέτει πολιτικό όραμα και μέχρι τώρα κάνει λίγο πολύ αυτά που είπε ότι θα κάνει. «Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να στηρίξετε τον Μακρόν», απαντά ο γερμανός φιλόσοφος όταν οι ισπανοί δημοσιογράφοι τον ρωτούν τι μπορεί να κάνει η Ισπανία για να βελτιωθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ο πρόεδρος θέλει στήριξη γιατί είναι μόνος.

Στην ελληνική πολιτική ζωή, πάλι, αυτόν τον ρόλο μοιάζει να υποδύεται, τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον, ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι διδακτικός όταν αγορεύει στη Βουλή. Απολαυστικός όταν απαντάει σε επίδοξους πολιτικούς που προσπαθούν να του κάνουν μάθημα αντιπολιτευτικής συνέπειας. Και αποστομωτικός όταν εξηγεί μερικά απλά πράγματα σε όσους έχουν υποτάξει την άσκηση της πολιτικής στη συνθηματολογία και τις μικροκομματικές σκοπιμότητες. «Η μόνη συνεπώς στάση που έχει πρακτικό νόημα για τους προοδευτικούς δημοκράτες είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου», έγραψε στο Facebook για να εξηγήσει γιατί ψηφίζει υπέρ του νομοσχεδίου για την αναδοχή. Και γιατί τέτοια νομοσχέδια δεν ρίχνουν την κυβέρνηση.

Αυτά βέβαια είναι ευκολάκια. Και σε μια τόσο άνιση μάχη ο Βενιζέλος δεν μπορεί να κρύψει μια κάποια συγκατάβαση. Οπως και μια κάποια μοναξιά. Πιο δύσκολη ήταν η αντιπαράθεσή του με τον Νίκο Αλιβιζάτο για τη συνταγματική αναθεώρηση, όπου φάνηκε να υπερτερεί η αντιπολιτευτική του διάθεση έναντι της δυνατότητας να προωθηθούν κάποιες πρακτικές προτάσεις. Στο κάτω κάτω και ο Αλιβιζάτος για την υπεράσπιση του κράτους δικαίου μιλούσε.

Ισως η μεγαλύτερη αδυναμία του Βενιζέλου να είναι τελικά ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό του. Καλύτερα έτσι όμως, πιο γήινα.