«Χτύπα ξύλο». «Μακριά από εμάς». «Ούτε να το σκέφτομαι». Ο τραυματισμός αναμφισβήτητα αποτελεί τον μεγαλύτερο φόβο για έναν δρομέα. Κι όσο κι αν το απευχόμαστε και προσπαθούμε να το αποφύγουμε –κακά τα ψέματα –κάπου, κάπως, κάποτε, δυστυχώς θα μας συμβεί. Και ακριβώς επειδή το τρέξιμο αποτελεί για πολλούς από εμάς βασικό και πολύτιμο κομμάτι της ζωής και της προσωπικότητάς μας, μια τέτοια περιπέτεια πιθανότατα να μας επηρεάσει πολύ όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά.

«Η ενασχόληση με τον αθλητισμό αποτελεί για πολλούς σημαντικότατο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Είναι το πλαίσιο από όπου αντλoύν και ταυτόχρονα καταθέτουν τη σωματική και ψυχική τους ενέργεια. Σχεδιάζουν, επενδύουν, προσπαθούν, κοπιάζουν, θυσιάζουν και εν τέλει ικανοποιούνται. Γι’ αυτό και ένας τραυματισμός αντιμετωπίζεται συχνά με απογοήτευση, πόνο, στενοχώρια και ενίοτε ακολουθείται από ψυχική και πνευματική απόσυρση» επιβεβαιώνει ο αθλητικός ψυχολόγος Γιάννης Ζαρώτης, που συνεργάζεται με αθλητές, ομάδες και ομοσπονδίες για την παροχή υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης και προετοιμασίας (www.psychology.org.gr).

Ομως ήπιοι ή σοβαρότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν και στους καλύτερους, είναι κάτι σαν «αναγκαίο κακό», αφού το τρέξιμο, όπως και κάθε άλλη συστηματική, έντονη άσκηση επιβαρύνει το σώμα. Κι εμείς απλά… δεν είμαστε μηχανές! Οταν το συνειδητοποιήσουμε αυτό θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε πιο εύκολα και ουσιαστικά προς το ζητούμενο: να επιστρέψουμε γεροί, δυνατοί και ορεξάτοι στα δρομικά τερέν.

Προηγουμένως όμως αξίζει να γνωρίζουμε τα ψυχολογικά στάδια στα οποία ενδεχομένως να βρεθούμε:

1Η άρνηση

Σοκ και δέος. Αυτή είναι η πρώτη μας αντίδραση. Δεν θέλουμε να πιστέψουμε αυτό που μας συνέβη. Δυσκολευόμαστε να δεχθούμε πως κάτι απρόβλεπτο μπαίνει εμπόδιο στην πορεία προς τον στόχο μας (π.χ. έναν αγώνα). Κι όσο κι αν «το μεν πνεύμα πρόθυμον» να αψηφήσει και να αρνηθεί τον πόνο, «η δε σαρξ ασθενής». Το σώμα έχει πάντα τον τρόπο να μας επαναφέρει στην πραγματικότητα… Το στάδιο αυτό θα ξεπεραστεί γρηγορότερα μόνο όταν αποδεχθούμε την κατάσταση και συμφιλιωθούμε με το γεγονός.

2Ο θυμός

«Γιατί σε μένα;». Αισθανόμαστε αδύναμοι, αδικημένοι και θυμωμένοι. Κυρίως με τον εαυτό μας: που ενώ ξέραμε, δεν κάναμε καλό ζέσταμα και διατάσεις ή που αφηρημένοι δεν είδαμε την παλιολακκούβα ή δεν δώσαμε σημασία σε εκείνα τα προειδοποιητικά πονάκια ή αυξήσαμε απότομα τον όγκο των χιλιομέτρων ή… ή… Μας φταίνε όλοι κι όλα. Νιώθουμε προδομένοι από το σώμα μας και απογοητευμένοι, όχι μόνο επειδή τραυματιστήκαμε αλλά και επειδή το τρέξιμο δεν αποτελεί πια τρόπο εκτόνωσης και ψυχικής φόρτισης.

3Το παζάρεμα

Σιγά σιγά το χωνεύουμε, συνειδητοποιούμε τον τραυματισμό και αποφασίζουμε να τον αντιμετωπίσουμε. Συνήθως τότε δείχνουμε έναν υπέρμετρο ζήλο και έναν ενθουσιασμό που μας οδηγεί στο να «παζαρεύουμε». Θέλουμε να επιστρέψουμε όσο το δυνατόν συντομότερα, οπότε επιζητούμε περισσότερες επισκέψεις στον γιατρό, ασκήσεις και φάρμακα. Και μόλις νιώσουμε μια ελάχιστη βελτίωση, σκεφτόμαστε: «Μήπως να δοκιμάσω να τρέξω πάλι λιγάκι;».

4Η μελαγχολία

Και ύστερα έρχονται τα μπλουζ. «Στο στάδιο αυτό παραμένουν περισσότερο οι αθλούμενοι που αντιμετωπίζουν τραυματισμούς μακράς διάρκειας, ακριβώς επειδή δεν αντιλαμβάνονται κάποια θετική εξέλιξη στην πορεία τους. Το παρελθόν τούς θυμίζει τον τραυματισμό και την αποχή, το παρόν χαρακτηρίζεται από αδυναμία και το μέλλον μοιάζει δυσοίωνο. Η ελπίδα του προηγούμενου σταδίου για ταχεία ανάρρωση έχει εξαφανιστεί και οποιοδήποτε ευχάριστο συναίσθημα υποκαθίσταται από έναν σχεδόν μόνιμο αρνητισμό» λέει ο Γιάννης Ζαρώτης, υπεύθυνος ψυχολογικής υποστήριξης και στις ακαδημίες της ΠΑΕ Ολυμπιακός.

5Η αποδοχή

Τελικά η λύση έρχεται μόνο αφού αποδεχθούμε τον τραυματισμό και τις συνέπειές του. Ο,τι έγινε, έγινε. Ας το αντιμετωπίσουμε με θάρρος και ψυχραιμία. Σύμφωνα με έρευνες, το άγχος δημιουργεί ένταση στο σώμα μας δυσχεραίνοντας τη διαδικασία αποκατάστασης. Οπότε ας χαλαρώσουμε, ας ακολουθήσουμε πιστά τις οδηγίες θεραπείας δείχνοντας συγκατάβαση και υπομονή κι ας προσπαθήσουμε να απολαύσουμε το ρεπό μας. Η διαχείριση του τραυματισμού εξαρτάται από εκείνα τα στοιχεία του χαρακτήρα μας που καθορίζουν το πόσο εύκολα προσαρμοζόμαστε σε κάθε κατάσταση. Αλλοι εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι: το κίνητρο που μας ωθεί να συνεχίσουμε, η διάθεσή μας για συνεργασία, καθώς και το πλαίσιο που μας υποστηρίζει: οικεία πρόσωπα, συντρέχτες, προπονητές. Ολοι αυτοί που πιστεύουν σε εμάς και περιμένουν να επιστρέψουμε.

Ο Γιάννης Ζαρώτης τονίζει ότι «η πιο ωφέλιμη τοποθέτηση απέναντι στα δεδομένα ενός τραυματισμού είναι η πεποίθηση πως αποτελεί απλά ένα διάλειμμα ή μια ευκαιρία για ξεκούραση και επαναπροσδιορισμό της πορείας και των στόχων μας, γνωρίζοντας πως δεν μπορούμε να λύσουμε προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης με αυτόν που τα δημιουργήσαμε». Οφείλουμε λοιπόν να «το πάρουμε αλλιώς», να σταματήσουμε να μιζεριάζουμε και να καταφέρουμε να ωφεληθούμε τελικά από τη δυσάρεστη εμπειρία. Τέτοιου είδους αναποδιές μας βοηθούν τελικά να αξιολογήσουμε τις προσπάθειές μας και να αναλογιστούμε πιθανές παραλείψεις ή λάθη. Επιπλέον, συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Μας εξασκούν σε έννοιες όπως η υπομονή, ο αυτοέλεγχος, η συνέπεια, η επιμονή, η αφοσίωση στον στόχο. Αξίες απαραίτητες τόσο για τη δρομική όσο και για την προσωπική μας εξέλιξη.

Πάντως, αν νιώθουμε πως παραμένουμε για μεγάλο διάστημα στο στάδιο της άρνησης, βιώνοντας την κατάσταση με έντονα συναισθήματα, συνιστάται να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. Εκείνος θα μας εξηγήσει την πορεία της εξέλιξης του τραυματισμού, θα μας βοηθήσει να ξεμπλοκάρουμε, να πάρουμε τον έλεγχο της κατάστασης και να νιώσουμε πως πρόκειται για μια συνηθισμένη διαδικασία με αίσιο τέλος. Είναι από τις περιπτώσεις που «μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνεις και ξανά προς τον δρόμο τραβάς…».