Ενα μεγάλο ρήγμα άνοιξε στη διεθνή κοινότητα η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η Ευρώπη, και δη οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες που την είχαν συνυπογράψει, Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία, δεσμεύτηκαν χθες να κάνουν «τα πάντα» προκειμένου να σώσουν τη συμφωνία. Στο ρήγμα που υπάρχει εντός του ίδιου του Ιράν, όμως, οι σκληροπυρηνικοί έχουν ήδη καταγάγει, με τη «βοήθεια» του Τραμπ, μια μεγάλη νίκη.
Σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε χθες με τον ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί, ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είχε κάνει ευσυνείδητες προσπάθειες να μεταπείσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ, του ζήτησε να επιμείνει στη συμφωνία δεχόμενος παράλληλα μια ευρύτερη διαπραγμάτευση. Ο Ροχανί τού διεμήνυσε πως η Ευρώπη έχει μια «περιορισμένη ευκαιρία» να περισώσει τη συμφωνία: το Ιράν θα διαπραγματευτεί «για μία σύντομη περίοδο μερικών εβδομάδων», είχε δηλώσει νωρίτερα· «αν όμως η συμφωνία δεν είναι τελικά παρά ένα φύλλο χαρτί, τότε η επόμενή μας κίνηση θα είναι ξεκάθαρη», προειδοποίησε απειλώντας να επαναλάβει τον εμπλουτισμό ουρανίου. Ο ιρανός πρόεδρος γνωρίζει πως ο κύκλος των μετριοπαθών που προκρίνουν, όπως και αυτός, την εφαρμογή της συμφωνίας και τον διαχωρισμό των ΗΠΑ από την Ευρώπη γίνεται όλο και μικρότερος.
Εντός του ιρανικού Κοινοβουλίου, βουλευτές έκαψαν μια αμερικανική σημαία και ένα αντίγραφο της συμφωνίας, φωνάζοντας «Θάνατος στην Αμερική». Τα ίδια έκαναν χθες το απόγευμα μερικές εκατοντάδες άνθρωποι μπροστά στην παλιά αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη. Στο Τwitter ιρανοί χρήστες καταγγέλλουν τον Ροχανί, που έπαιξε την πολιτική του ζωή πάνω στην πυρηνική συμφωνία, ως «προδότη». Ο υπερσυντηρητικός Τύπος λυσσομανούσε: «Ο Τραμπ έσχισε την πυρηνική συμφωνία, καιρός να κάνουμε το ίδιο», έγραφε η εφημερίδα «Καϊχάν». Ο στρατηγός Μοχαμάντ Αλί Τζαφάρι, επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, χαιρέτισε «την έξοδο των ΗΠΑ από τη συμφωνία» και τάχθηκε υπέρ «της ενίσχυσης της στρατιωτικής μας δυνατότητας». Οσο για τον αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, τον ανώτατο πνευματικό ηγέτη του Ιράν και επικεφαλής των σκληροπυρηνικών, προσυπέγραψε μεν δημοσίως την απόφαση του Ροχανί να διαπραγματευτεί με τους υπόλοιπους συνυπογράφοντες τη συμφωνία, υπογράμμισε όμως πως το Ιράν δεν θα παραμείνει σε αυτή χωρίς «πραγματικές εγγυήσεις» από τους Ευρωπαίους –και παράλληλα ξεκαθάρισε πως «δεν έχει εμπιστοσύνη» στους τελευταίους. Το Ιράν, μια χώρα βυθισμένη στην οικονομική κρίση και σε τοξικές πολιτικές μάχες, βράζει. Και οι πολίτες του φοβούνται τα χειρότερα. «Πιστεύαμε ότι η ζωή θα ήταν καλύτερη», είπε στον ανταποκριτή της «Monde» η Νασίμ, μία 34χρονη φωτογράφος που είχε κατεβεί σε μία λεωφόρο της Τεχεράνης να πανηγυρίσει στις 14 Ιουλίου 2015 την υπογραφή της συμφωνίας. «Ολα αυτά ανήκουν πια στο παρελθόν. Φοβάμαι πάλι τον πόλεμο. Μετανιώνω που δεν άκουσα την αδελφή μου στο Λονδίνο που μου έλεγε να μεταναστεύσω και να ζήσω μαζί της».
Οι μετριοπαθείς του Ιράν δεν δείχνουν να έχουν αυταπάτες όσον αφορά την ικανότητα της Ευρώπης να αντισταθεί στις αμερικανικές πιέσεις στις τράπεζες και τις επιχειρήσεις της αν αυτές ασκηθούν με αρκετή δύναμη. Και ο Τραμπ ξεκαθάρισε πως σκοπεύει να επαναφέρει, εντός 180 ημερών το μέγιστο, όλες τις αμερικανικές κυρώσεις, να τις ενισχύσει μάλιστα με μερικές ακόμα. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία δήλωσαν πως θα κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να προστατεύσουν τα εμπορικά τους συμφέροντα στο Ιράν, δεν είναι όμως καθόλου σαφές πόσο θα καταφέρουν να προστατεύσουν τις επιχειρήσεις από τις αμερικανικές κυρώσεις. Στο μεταξύ, οι τιμές του πετρελαίου ανεβαίνουν διαρκώς.
Και οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες, με πρωτεργάτη τον Εμανουέλ Μακρόν, επιμένουν στην αναγκαιότητα μιας «συλλογικής» προσπάθειας να επιτευχθεί «ευρύτερη» συμφωνία με την Τεχεράνη που θα καλύπτει και την μακροπρόθεσμη πυρηνική δραστηριότητα και το βαλλιστικό πρόγραμμα και την περιφερειακή επιρροή της. Ο Τραμπ δεν έχει θεωρητικά απορρίψει μία τέτοια συμφωνία. Η Τεχεράνη ωστόσο επιμένει στην απλή διατήρηση της υπάρχουσας. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας θα συναντηθούν με εκπροσώπους του Ιράν τη Δευτέρα. Ο χρόνος πιέζει φέρνοντας μόνο αβεβαιότητα και κινδύνους.
