Το φάντασμα του Τσερνόμπιλ απειλεί 74 συνεταιρισμούς

Πέρασαν 32 χρόνια από το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ και οι δραματικές επιπτώσεις στην ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία καίνε ακόμη και σήμερα τους δύο κλάδους. Περίπου 74 αγροτικοί συνεταιρισμοί καλούνται να επιστρέψουν ποσά συνολικού ύψους 465 εκατ. ευρώ από παράνομες, όπως τις χαρακτηρίζει η ΕΕ, κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν την εποχή εκείνη με δάνεια της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας.

Τριάντα δύο χρόνια μετά και η υπόθεση δεν έχει ξεκαθαρίσει με τις κυβερνήσεις που πέρασαν από τότε έως σήμερα να προσπαθούν να μεταφέρουν τον «ραδιενεργό» φάκελο στους επόμενους, και οι επόμενοι στους μεθεπόμενους κ.ο.κ.

Και δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Αλλα δύο μεγάλα πακέτα παράνομων κρατικών ενισχύσεων άγονται και φέρονται μεταξύ Βρυξελλών και Πλατείας Βάθη (υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων). Ενα ανελέητο κρυφτό… για να αποφευχθεί η επιστροφή άλλων 528,9 εκατ. ευρώ που δόθηκαν από τα γνωστά πακέτα Χατζηγάκη και Κοντού. Οι τίτλοι προέρχονται από τα επώνυμα των τότε υπουργών Γεωργίας, της περιόδου 2008-09.

Σχεδόν 1 δισ. ευρώ είναι τα ποσά που ζητεί η Κομισιόν από την Ελληνική Δημοκρατία να ανακτηθούν από αγρότες και συνεταιρισμούς. Και καμία από τις τρεις προαναφερόμενες υποθέσεις δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί. Οι κυβερνήσεις μέσα από διαρκείς προσφυγές επιδιώκουν να μειώσουν τα χρήματα, ενώ ήδη τα μπιλιετάκια φτάνουν σε οργανώσεις και παραγωγούς ζητώντας τους τις επιδοτήσεις πίσω.

Η ώρα, όμως, του λογαριασμού έφτασε. Και εν μέσω της πρωτοφανούς οικονομικής ύφεσης που βιώνει η χώρα αλλά και της συρρίκνωσης της αγροτικής παραγωγής, χιλιάδες γεωργοί και κτηνοτρόφοι αλλά και συνεταιρισμοί θα πρέπει να επιστρέψουν τις παράνομες ενισχύσεις. Θα πληρώσουν τα σπασμένα πελατειακών πολιτικών που άσκησαν κυβερνήσεις και υπουργοί προς άγραν της αγροτικής ψήφου… αδιαφορώντας για την ευρωπαϊκή νομοθεσία

Για τις υποθέσεις αυτές η Ελλάδα απειλείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με προσφυγή στο Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ. Αν αυτό συμβεί, τότε η χώρα μας κινδυνεύει με νέο διασυρμό, όπως με την υπόθεση της χωματερής του Κουρουπητού. Δηλαδή να τιμωρηθεί με πρόστιμο. Η καταδίκη είναι πιθανόν να προσομοιάζει με εκείνη της Ιταλίας, όταν για τη μη ανάκτηση ποσού μόλις 38 εκατ. ευρώ το ευρωπαϊκό δικαστήριο όρισε χρηματική ποινή 12 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο καθυστέρησης στην εκτέλεση της απόφασης του 2011! Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου τα παράνομα παρακρατηθέντα ποσά είναι πολύ υψηλότερα, τα πρόστιμα θα είναι επίσης μεγαλύτερα.

Ας δούμε όμως ξεχωριστά την πορεία των τριών αυτών φακέλων, με πρώτη εκείνη του Τσερνόμπιλ ή πακέτο Κοσκινά – Μωραΐτη όπως είναι γνωστή.

Πήρε τα ονόματα των υπουργών Γεωργίας Χρήστου Κοσκινά την περίοδο 1992-93 επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και Γιώργου Μωραΐτη το διάστημα 1993-95 επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

Στις 26 Απριλίου του 1986 όλος ο πλανήτης παγώνει στο άκουσμα της είδησης της έκρηξης του τέταρτου πυρηνικού αντιδραστήρα στο σοβιετικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ της Ουκρανίας. Ο πανικός εξαπλώνεται απ’ άκρη σ’ άκρη στη γη. Ο φόβος για το εύρος της ραδιενέργειας που διέρρευσε κυριαρχεί και προκαλεί ανησυχίες για το μέγεθος της μόλυνσης. Στην Ελλάδα διαμορφώνεται ένα αντίστοιχο κλίμα τρόμου για τις επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή και κτηνοτροφία. Η καταναλωτική ζήτηση βουλιάζει και τα προϊόντα της ελληνικής γης απειλούνται με ολική καταστροφή.

Η τότε κυβέρνηση επιδιώκοντας τη στήριξη των γεωργών και κτηνοτρόφων καλεί τους συνεταιρισμούς να αγοράσουν την παραγωγή τους, διευκολύνοντάς τους με τη χορήγηση δανείων από την ΑΤΕ. Πάνω από 250 οργανώσεις σάρωσαν την αγορά.

Το 1992 ο υπουργός Γεωργίας Χρήστος Κοσκινάς με τον Νόμο 2008/1992 θεσπίζει την ανάληψη και ρύθμιση από το ελληνικό Δημόσιο χρέη Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων προς την Αγροτική Τράπεζα.

Ο διάδοχος υπουργός του Κοσκινά, Γιώργος Μωραΐτης με άλλον νόμο (2237/1994) θεσπίζει αποφάσεις της ΑΤΕ για τη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών 53 πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων αγροτικών οργανώσεων με προϋποθέσεις. Η κυριότερη ήταν η υποβολή μελέτης βιωσιμότητας, εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης, ενώ στη συνέχεια η εξόφληση των τελικών ποσών των οφειλών πραγματοποιήθηκε με επιμήκυνση του αρχικού χρόνου αποπληρωμής τους.

Ωστόσο για αυτές τις δύο ρυθμίσεις Κοσκινά – Μωραΐτη, ιδιωτικές επιχειρήσεις προσέφυγαν στην Κομισιόν καταγγέλλοντας νόθευση του ανταγωνισμού μέσα από ευνοϊκές ρυθμίσεις των δανείων τους.

Οι Βρυξέλλες αποδέχονται το σκεπτικό των καταγγελιών και το 2004 χαρακτηρίζουν με απόφασή τους παράνομες τις κρατικές ενισχύσεις και ασύμβατες με την κοινή αγορά. Από τη ρύθμιση Κοσκινά το ανακτηθέν ποσό που ορίζεται είναι στα 181,3 εκατ. ευρώ, από εκείνη του Μωραΐτη το προς ανάκτηση ποσό ανέρχεται στα 284 εκατ. ευρώ. Με πιο απλά λόγια το ελληνικό Δημόσιο υποχρεούται να πάρει πίσω από τους συνεταιρισμούς που υπήχθησαν στις ευνοϊκές ρυθμίσεις χρήματα της τάξης των 465 εκατ. ευρώ.

Η απόφαση αυτή έμενε σκεπασμένη κάτω από το χαλί σχεδόν 14 χρόνια… Πέρυσι η ΕΕ προειδοποίησε την Ελλάδα με την επιβολή ημερήσιου προστίμου ύψους 300.000 ευρώ αν δεν επιστραφούν εντόκως τα ποσά των προαναφερόμενων κρατικών ενισχύσεων. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έστειλαν σε ορισμένους εκ των συνεταιρισμών ειδοποιητήρια για την πληρωμή των ποσών που τους αναλογούν. Από τους 250, αυτοί που βρίσκονται εν λειτουργία σήμερα είναι 130.

Τα ραβασάκια στη συνέχεια ανακλήθηκαν, καθώς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με νεότερους υπολογισμούς επανεκτίμησε το συνολικό ανακτηθέν ποσό για 74 συνεταιρισμούς σε 86 εκατ. ευρώ. Η λίστα αυτή εστάλη στην αρμόδια Διεύθυνση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με το υπουργείο να αναμένει την τελική έγκριση προκειμένου να ξεκινήσει να στέλνει τα οριστικά ειδοποιητήρια.

Ορισμένες από τις οργανώσεις καλούνται να πληρώσουν τεράστια ποσά. Οπως για παράδειγμα ο ΕΑΣ Πέλλας που σύμφωνα με την τελευταία λίστα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων θα πρέπει να επιστρέψει περισσότερα από 15 εκατ. ευρώ. Δυναμικοί συνεταιρισμοί της Κρήτης, η Ενωση Πεζών και Κιτροπαραγωγών, οφείλουν να γυρίσουν πίσω ενισχύσεις της τάξης των 4 εκατ. ευρώ.

Μία πονεμένη υπόθεση είναι κι αυτή των παράνομων ενισχύσεων που ενέκριναν κι έδωσαν το 2008 και 2009 οι υπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σωτήρης Χατζηγάκης και Αλέκος Κοντός.

Η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή τότε κλυδωνιζόταν από δυναμικές κινητοποιήσεις των αγροτών, οι οποίοι διεκδικούσαν αποζημιώσεις και άλλα μέτρα ενίσχυσης.

Οι υποθέσεις αφορούσαν τη χορήγηση ενισχύσεων μέσω ΕΛΓΑ σε δύο διαφορετικές περιόδους αποζημιώσεων το 2008 και το 2009. Για την πρώτη είχαν οριστεί δικαιούχοι 59.198 παραγωγοί και τα ποσά που εισέπραξαν ήταν στα 33,5 εκατ. ευρώ.

Για τη δεύτερη της επόμενης χρονιάς ο ΕΛΓΑ είχε δώσει σε 666.148 αγρότες 387,4 εκατ. ευρώ.

Το ποσό – μαμούθ που διατέθηκε συνολικά σε 725.346 παραγωγούς ήταν 420,9 εκατ. ευρώ.

Τα χρήματα αυτά ήταν που έπρεπε η Ελληνική Δημοκρατία να ανακτήσει από τους αγρότες και κτηνοτρόφους, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκδόθηκε το 2010.

Οκτώ χρόνια μετά, το πακέτο Χατζηγάκη δεν έχει ανακτηθεί. Με τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν είτε να το σπρώχνουν πιο πέρα είτε να διαπραγματεύονται για τη μείωση των ποσών. Το βάρος το σήκωσε κατά κύριο λόγο η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ετσι, η Κομισιόν, χρόνια μετά αποδέχθηκε την εξαίρεση δικαιούχων που έχουν αποβιώσει: πρόκειται για 47.811 και χρήματα 18,7 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον, συμφώνησε με τη χρήση του κοινοτικού κανονισμού De Minimis. Πρόκειται για τις λεγόμενες ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, τις οποίες οι Βρυξέλλες αναγνωρίζουν κατά κύριο λόγο σε μικρές επιχειρήσεις του κλάδου της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων. Ετσι, εκτός της υποχρέωσης επιστροφής των ενισχύσεων του ΕΛΓΑ, έμειναν περί τους 640.0000 αγρότες, οι οποίοι είχαν πάρει επιδοτήσεις έως 2.000 ευρώ ο καθένας.

Η συνολική ανάκτηση περιορίζεται σε 85.000 αγρότες και στα 243 εκατ. ευρώ. Η σημερινή κυβέρνηση νομοθέτησε τη σχετική διαδικασία επιστροφής των ενισχύσεων. Ωστόσο, η Κομισιόν δεν δέχτηκε αυτή να έχει γίνει σε βάθος χρόνου.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με κοινή απόφαση κατάρτισε τη λίστα 12.000 αγροτών οι οποίοι έλαβαν ποσά άνω των 5.000 ευρώ ο καθένας. Το άθροισμα βγάζει 40 εκατ. ευρώ συν τους τόκους. Η ανάκτηση θα συνδεθεί με το σύστημα καταβολής των ενισχύσεων. Δηλαδή θα παρακρατούνται από εκεί.

Το τρίτο πακέτο παράνομων ενισχύσεων έρχεται επίσης την περίοδο του 2008 όταν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ήταν ο Αλέκος Κοντός.

Με απόφαση που εξέδωσε διένειμε ενισχύσεις συνολικού ύψους 150 εκατ. ευρώ σε 57 αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις για την αγορά δημητριακών. Ηταν εποχή που η παραγωγή αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με αποτέλεσμα το υπουργείο να χορηγήσει το προαναφερόμενο ποσό παρεμβαίνοντας με τον τρόπο αυτό στις τιμές.

Εξι χρόνια μετά, το 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με απόφασή της χαρακτηρίζει τις ενισχύσεις παράνομες και τις κρίνει ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά.

Την ίδια χρονιά επίσης το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ απέρριψε την προσφυγή της Ελλάδας κατά της απόφασης της Κομισιόν.

Ετσι, το ελληνικό Δημόσιο υποχρεώνεται να ζητήσει πίσω ποσά 108 εκατ. ευρώ. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει στείλει 23 ειδοποιητήρια για ανάκτηση μέρους των χρημάτων.