«Ο Πλάτωνας ανάμεσά μας». Αυτός είναι ο τίτλος του τελευταίου του άρθρου στην εφημερίδα «La Croix» που μας δείχνει με καμάρι τα πρώτα λεπτά της συνάντησής μας. Για να μας αφηγηθεί μια μεγάλη του νίκη για έναν ορθόδοξο Σταυρό. Ο Μετίν Αρντιτί, ο τουρκοελβετός συγγραφέας μιλά συχνά στα βιβλία του για τους «διαφορετικούς» που δεν ανήκουν πουθενά. Απολαμβάνει, όπως ο ίδιος ομολογεί, την ευτυχία να νιώθει «ξένος» για να εκπλήσσεται διαρκώς από τη ζωή.
Ο βραβευμένος (με το Prix Méditerranée) μυθιστοριογράφος μίλησε στα «ΝΕΑ» για τον Ερντογάν που «δεν συνιστά απειλή για την Ελλάδα», για τους λόγους που η Ελβετία δουλεύει σαν ρολόι, για το πώς βλέπει τη χώρα μας να αλλάζει μέσα στο χρόνο.
Στο «Παιδί που μετρούσε τον κόσμο» (εκδόσεις Πατάκη) γράφει για ένα ελληνικό νησί σε κρίση, κομμένο στα δύο εξαιτίας μιας διαφωνίας. Ενωτικός κρίκος; Ενας αυτιστικός ανήλικος που επιβάλλεται στον τοπικό πληθυσμό όπως επιβλήθηκε στον ίδιο τον δημιουργό του.
Ο τούρκος συγγραφέας με τις πολλές μικρές πατρίδες, που γεννήθηκε στην Αγκυρα αλλά γαλουχήθηκε στη Δύση, προσεγγίζει πάντα με άνεση τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες καθώς μεγάλωσε μέσα σε εβραϊκή οικογένεια σε μουσουλμανική χώρα λαμβάνοντας ταυτόχρονα καθολική εκπαίδευση. Η συνέχεια είναι γνωστή. Ζει στη Γενεύη με την ελληνίδα σύζυγό του, είναι Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO, κρατά το τιμόνι τεσσάρων ιδρυμάτων που μεταξύ άλλων προάγουν τον διαπολισμικό διάλογο.
Στο τελευταίο σας βιβλίο γράφετε για την ελληνική κρίση και τον αυτισμό. Τι μας διδάσκει ένα αυτιστικό παιδί για τον σύγχρονο κόσμο;
Μας μαθαίνει πολλά για τη σχέση μας για την πραγματικότητα. Ενα αυτιστικό παιδί δεν μπορεί να κοροϊδέψει γιατί δεν μπορεί να παίξει με τις λέξεις, να κάνει χιούμορ. Μας κάνει να βλέπουμε κατευθείαν το βάθος των πραγμάτων. Ηθελα να γράψω ένα βιβλίο για την ελληνική κρίση, να αντιπαραθέσω την Ελλάδα που υπόκειται σε οικονομικούς περιορισμούς στην Ελλάδα με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Πιστεύω πως η ζωή του ανθρώπου ξαναρχίζει κάθε στιγμή. Είναι τα λόγια του Νίτσε που έβαλα στο βιβλίο μου.
Πώς ήταν να μεγαλώνετε σε μια εβραϊκή οικογένεια μέσα σε μια μουσουλμανική χώρα;
Πιο εύκολα από όσο είναι τώρα. Εχω τρυφερές αναμνήσεις από την Τουρκία και τους Τούρκους. Μετά συνέβησαν πολλά και έγιναν όλα πιο περίπλοκα.
Ποια είναι η σχέση σας με τη θρησκεία;
Πολύ ισχυρή αλλά δεν πιστεύω στην Αποκάλυψη. Είμαι όμως συνδεδεμένος με την μορφή του Ιησού ως μορφής ανεκτικότητας, αγάπης και ευφυΐας. Γεννήθηκα όπως ξέρετε Εβραίος σε μια μουσουλμανική χώρα. Και είχα μια γκουβερνάντα αυστριακής καταγωγής, πολύ καθολική. Ετσι πήγαινα τις Κυριακές στην καθολική εκκλησία. Στην Ελβετία πήγα σε σχολείο προτεσταντών. Αν και δεν είμαι θρήσκος πιστεύω σε εκείνα που μπορεί να προσφέρει μια θρησκεία. Θα σας πω μια σχετική ιστορία. Κάθε Δευτέρα γράφω τη στήλη μου στην τελευταία σελίδα της εφημερίδας «La Croix». Ενας αναγνώστης μου έγραψε πως είχαν αφαιρέσει τον Σταυρό από μια εκκλησία της Σαντορίνης –εικόνα που χρησιμοποιείται για τη διαφήμιση γιαουρτιού. Αποφάσισα να τηλεφωνήσω στη Nestlé, τους είπα πως δεν μπορούν να χρησιμοποιούν την εικόνα της εκκλησίας για να βγάλουν χρήματα και να κόβουν τον Σταυρό. Μου είπαν πως θα επανορθώσουν. Και το έκαναν. Ηταν μια νίκη.
Κατά πόσο ο Ερντογάν αποτελεί απειλή για την Ελλάδα;
Εχει ένα όραμα για τη Μεγάλη Τουρκία και κάνει τους Τούρκους να ονειρεύονται στηριζόμενος στη θρησκεία. Δεν αποτελεί όμως απειλή για την Ελλάδα γιατί οι φιλοδοξίες του αφορούν τη Μέση Ανατολή. Ισως και κάποιες βαλκανικές χώρες. Αλλά όχι, η Ελλάδα δεν τον απασχολεί όσο νομίζετε. Το ενδιαφέρον του είναι στραμμένο στις αραβικές χώρες και όχι σε ένα «ορθόδοξο κράτος».
Και η Κύπρος;
Αυτό είναι ένα ζήτημα σύνθετο. Η Ευρώπη άνοιξε τις πόρτες σε πολλούς αλλά άφησε έξω την Τουρκία. Ισως αυτό να ήταν και το λάθος της. Δεν είμαι υπέρμαχος της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, αλλά η Ευρώπη έκανε λάθος να ταπεινώσει την Τουρκία. Και οι Τούρκοι είναι εύθικτοι. Θα μπορούσαν να γίνουν αλλιώς τα πράγματα. Γιατί κατά βάθος η Τουρκία θαυμάζει την Ευρώπη.
Ποια από τις ταυτότητές σας είναι η πιο κυρίαρχη;
Η απόλαυση τού να είμαι ένας ξένος. Αν ήμουν μετανάστης χωρίς στέγη και δουλειά δεν θα έλεγα το ίδιο. Αν είσαι ξένος ανακαλύπτεις, εκπλήσσεσαι. Αυτό αξίζει στη ζωή.
Τι ανακαλύψατε αυτή τη φορά στην Ελλάδα;
Πως οι άνθρωποι αρχίζουν να ελπίζουν ξανά. Φυσικά υπάρχει και η κρίση. Την αφηγούμαι και στο βιβλίο. Ο ελληνικός λαός είναι πολύ έξυπνος αλλά όχι πάντα σοφός. Ωστόσο οι συνθήκες τον αναγκάζουν να γίνει πάλι σοφός.
Και στην Τουρκία ποια ήταν η τελευταία σας ανακάλυψη;
Το ότι οι Τούρκοι είναι ένας γενναίος λαός παρά τα όσα συμβαίνουν.
Πόσο άδικο είναι τελικά να δαιμονοποιούμε το Ισλάμ;
Πάντα έλεγα και συνεχίζω να λέω πως δεν μπορούμε να δούμε το ζήτημα του Ισλάμ αφαιρώντας την οικονομικοκοινωνική διάσταση του προβλήματος. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Στη Γαλλία έχουν έναν πληθυσμό μουσουλμανικό 7%. Σχεδόν ανάλογο είναι το ποσοστό στην Ελβετία. Στη Γαλλία δεν έχουν λύσεις αλλά στην Ελβετία δεν έχουμε προβλήματα!
Τι είναι εκείνο που κάνει την Ελβετία να λειτουργεί τόσο καλά;
Η ταπεινότητα, η έννοια της ταπεινής εργασίας και ο πραγματισμός.
Δηλαδή πουθενά αλλού στον υπόλοιπο κόσμο δεν είμαστε πραγματιστές και ταπεινοί;
Η Ελβετία, ξέρετε, είναι μια μικρή αγροτική χώρα. Πρόκειται για αγρότες των βουνών που έχουν μάθει να δουλεύουν σκληρά. Οι Ελβετοί δεν είναι μεγάλοι ρήτορες όπως οι Γάλλοι. Δεν έχουν να επιδείξουν μεγάλους πολιτικούς. Αλλά ξέρουν πώς να ασχολούνται με τα πραγματικά προβλήματα.
Αναζήτηση
