Από τις πρόωρες κάλπες στην ονοματολογία: σε μια από τις θεαματικές στροφές της πολιτικής της ιστορίας, η Ιταλία φαίνεται να αποφεύγει τελικά τις πρόωρες εκλογές –αρκεί όμως να συμφωνήσουν το Κίνημα των 5 Αστέρων και η Λέγκα στο όνομα του πρωθυπουργού και των υπουργών του κυβερνητικού συνασπισμού. Οι επικεφαλής των δύο κομμάτων συναντήθηκαν χθες στο ιταλικό Κοινοβούλιο για να εμφανιστούν απολύτως αισιόδοξοι ως προς το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων: «Ως προς τη σύνθεση της κυβέρνησης και το όνομα του πρωθυπουργού έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς τα εμπρός» ανέφεραν σε κοινό τους ανακοινωθέν ο επικεφαλής του Κινήματος των 5 Αστέρων Λουίτζι ντι Μάιο και ο επικεφαλής της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι.
Ο διακηρυγμένος στόχος τους, όπως είπαν, είναι «να δώσουν στη χώρα μια λύση και μια κυβέρνηση το συντομότερο δυνατόν». Πόσο κοντά είναι αυτό το σύντομα; Ο χρόνος που ζήτησαν από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ματαρέλα είναι ώς την ερχόμενη Δευτέρα. Χθες το απόγευμα στο μεταξύ, συναντήθηκαν και τα «τεχνικά κλιμάκια» των δύο κομμάτων, ενώ η συνάντηση Ντι Μάιο –Σαλβίνι «πραγματοποιήθηκε σε θετικό κλίμα και με στόχο τον ορισμό του προγράμματος και των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης». Ο Ντι Μάιο έγινε ακόμη πιο αναλυτικός από το Facebook: «Ο στόχος μας είναι ένα κυβερνητικό συμβόλαιο που θα βελτιώσει τη ζωή των Ιταλών. Δεν έχουμε πολύ χρόνο μπροστά μας, το χρέος μας είναι να κάνουμε καλά τη δουλειά μας».
Η δουλειά μένει να φανεί. Οπως μένει να φανεί εάν η πίεση του προέδρου της Δημοκρατίας να σχηματιστεί μια οποιαδήποτε κυβέρνηση ήταν η ενδεδειγμένη έναντι της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες –η «οποιαδήποτε» κυβέρνηση σε αυτήν την περίπτωση είναι ένας συνασπισμός δυο λαϊκιστικών κομμάτων. Οπως πάντως σημειώνει στη «Ρεπούμπλικα» ο Γιάσκα Μουνκ, ένας από τους πλέον καταρτισμένους ειδικούς στο θέμα της κρίσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ανόδου του λαϊκισμού, η εξέλιξη αυτή δεν είναι ανεξήγητη. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να μη ληφθεί υπόψη ότι παρά το γεγονός πως ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο πάπας του σύγχρονου λαϊκισμού στην Ιταλία, δεν τήρησε τις υποσχέσεις του, εξακολουθεί να έχει πολυάριθμους οπαδούς. Κάτι που σημαίνει ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να απαλλαγεί κανείς από τους λαϊκιστές: ακόμη και αν η δημοτικότητά τους καταρρέει και καταδικάζονται στα δικαστήρια, θα ήταν λάθος να τους υποτιμήσει κανείς.
Φαίνεται επιπλέον ότι ο ιός του λαϊκισμού επιζεί του ίδιου του φορέα του –αυτό τουλάχιστον απέδειξαν οι πρόσφατες εκλογές, όπου η Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι συνετρίβη, αλλά το M5S και η Λέγκα, δυο κόμματα εχθρικά απέναντι στους θεσμούς και ριζοσπαστικά από ιδεολογική άποψη, θριάμβευσαν. Πώς εξηγείται η αντοχή αυτού του φαινομένου; «Αν ακόμη και ένα σταματημένο ρολόι δείχνει δύο φορές την ημέρα τη σωστή ώρα, τότε οι λαϊκιστές μπορεί να έχουν δίκιο τέσσερις – πέντε φορές την ημέρα, ειδικά για τις αιτίες της λαϊκής οργής» εξηγεί ο Γιάσκα Μουνκ. Από την άλλη πλευρά, πάντως, «η βαθιά εχθρικότητα των λαϊκιστικών κομμάτων απέναντι στους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και η κάθετη άρνηση των ηγετών τους να δεχθούν τον βασικό διαχωρισμό ανάμεσα σε πολιτικούς αντιπάλους που πρέπει να γίνονται σεβαστοί και πολιτικούς εχθρούς που θέλουν να καταστρέψουν, μπορεί να προκαλεί μόνο ανησυχία».
Και ο λαϊκισμός του «παλιού» συστήματος; «Εμείς δεν θέλουμε να ξέρουμε τίποτε, δεν θέλουμε να ξέρουμε ποιοι θα είναι οι υπουργοί, δεν θέλουμε υπουργούς στην κυβέρνηση ή την προεδρία στις επιτροπές» εξηγούσε η Λίτσια Ροντσούλι, σύμμαχος του Σίλβιο Μπερλουσκόνι απηχώντας τις απόψεις του αρχηγού της. «Θέλουμε να έχουμε τα χέρια μας ελεύθερα». Ισως επειδή κάποιος πρέπει να εκμεταλλευτεί τη λαϊκή οργή.