Σε πρώτη ανάγνωση, το βιβλίο διατηρεί αρκετά από τα σχήματα που αντιστοιχούν στη διάσταση ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου. Οι ήρωες στο βιβλίο «Οταν δεν το περιμένεις» (εκδ. Αιώρα) του Μπόντο Κίρχοφ είναι ο αντισυμβατικός Ράιτερ, που ζει μοναχικά στους πρόποδες των Αλπεων, και η Λεώνη Παλμ, πρώην ιδιοκτήτρια καπελάδικου. Οι δυο τους αποφασίζουν να ταξιδέψουν οδικά ώς τη Σικελία αντιμετωπίζοντας τους προσωπικούς τους δαίμονες, αλλά και το «τραύμα» της σύγχρονης Ευρώπης: πρόσφυγες που διασχίζουν καθημερινά τη Μεσόγειο προσπαθώντας να φτάσουν στον Βορρά, στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού ονείρου. Με αφορμή τη σημερινή παρουσίαση του βιβλίου (Γερμανικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2016), παρόντος του συγγραφέα, στο Ινστιτούτο Γκαίτε ο Μπόντο Κίρχοφ απάντησε στις ερωτήσεις που του στείλαμε.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για έναν συγγραφέα όταν καταπιάνεται με ένα τόσο δύσκολο θέμα όπως η προσφυγική κρίση;
H μόνη δυσκολία ήταν να βρω ποιον αφηγηματικό τόνο θα χρησιμοποιήσω για να γράψω για ένα κορίτσι, που πιθανότατα είναι προσφυγόπουλο –δεν χρειάζεται να ξέρω ποια είναι για να γράψω γι’ αυτήν, κι αυτό σημαίνει κυρίως ότι θα γράψω για την επίδραση που έχει εκείνη σε μένα. Τότε το εμπόδιο θα υπάρχει μονάχα μέσα μου.
Η επιβίωση των ηρώων σας είναι το ένα λάιτμοτιφ στο βιβλίο. Μήπως το άλλο είναι ο ρόλος της λογοτεχνίας στους σύγχρονους καιρούς μας;
Ναι, σε όλη τη νουβέλα πρόκειται εμμέσως και για το ερώτημα του πώς η λογοτεχνία μπορεί να επιβιώσει στον κόσμο μας των σύντομων σχολίων – μηνυμάτων και των εικόνων –και πώς μέσα σε όλον αυτό τον καταιγισμό πληροφοριών μπορεί να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη στο κομμάτι της αλήθειας που εμπεριέχει η μυθοπλασία.
Ποια είναι για εσάς τα όρια της λέξης «Ευρωπαίος»; Θα μπορούσε να ξεκινά από την ανοχή απέναντι στον Αλλο της εποχής μας, δηλαδή στους πρόσφυγες;
Η Ευρώπη θα έπρεπε –κυρίως σε αντιδιαστολή προς τις ΗΠΑ και την Κίνα –να αποτελεί μια σύμπραξη κρατών υπό το λάβαρο της πνευματικής ελευθερίας –και οι πρόσφυγες που προσπαθούν να γίνουν ένα μέρος της ανοχής μας αξίζουν βεβαίως να τους αντιμετωπίσουμε με ανοχή.
Τι σκεφτήκατε όταν πρωτοδιαβάσατε για την «οικονομική κρίση» και την Ελλάδα; Και τι σκέφτεστε τώρα, μετά τα χρόνια που πέρασαν;
Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι η Ελλάδα –όπως και η Ιταλία και η Ισπανία –πρέπει να φροντίσει ώστε όλοι οι πολίτες της να πληρώνουν φόρους και τα έσοδα που έχει το κράτος να μην επιστρέφουν πάλι σε ιδιωτικά χέρια. Σκέφτηκα επίσης ότι οι τράπεζες, όπως η Goldman Sachs, θα πρέπει να κρατηθούν έξω από το παιχνίδι. Σήμερα πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι σε καλό δρόμο, φοβάμαι όμως ότι πολλοί θα είναι εκείνοι που δεν θα έχουν μερίδιο στη νέα ευημερία –όπως συμβαίνει και αλλού.
Τι διαβάζετε αυτόν τον καιρό;

Αυτή τη στιγμή ξαναδιαβάζω το «Πέρα από την Αφρική» της Κάρεν Μπλίξεν, ένα από τα πιο συγκινητικά βιβλία μιας ανεξάρτητης γυναίκας που διαμορφώνει τη ζωή της σε έναν ξένο τόπο όπου η φύση είναι κυρίαρχη –επίσης, είναι ένα έγκυρο βιβλίο για το συγκεκριμένο μέρος της Αφρικής και την εποχή όπου διαδραματίζεται η πλοκή του.

Τελευταία Νέα