Δίχως έλεος

Eύστοχος μεν, «παραπλανητικός» δε ο κοινός τίτλος που επέλεξε για την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά η Βίκυ Βολιώτη με τα δύο μονόπρακτα του Φραντς Ξαβιέρ Κρετς: «Ευτυχείτε!» ή «2 εύθυμες ιστορίες για ανθρώπους που δεν ξέρουν να μιλούν». Ούτε εύθυμα είναι ούτε για ευτυχία μιλάνε –κάθε άλλο, ούτε είναι συνδεδεμένα από τον ίδιο συγγραφέα. Τον υπόγειο, αλλά ουσιαστικό, συνδετικό ιστό εντόπισε η ίδια η σκηνοθέτρια που βρήκε στα «Αγαπημένα μας τραγούδια» την αρχή της ιστορίας της, την οποία και συνέχισε με το «Δουλεύοντας στο σπίτι». Δίχως έλεος, έβαλε την ανθρώπινη δυστυχία στο μικροσκόπιο.

Γεννημένος στο Μόναχο το 1942, ο Φραντς Ξαβιέρ Κρετς (Franz Xaver Kroetz), σπούδασε υποκριτική και σύντομα άρχισε να εργάζεται ως ηθοποιός. Το γράψιμο ήρθε αργότερα στη ζωή του, όπως και η σκηνοθεσία και η τηλεόραση. Μέλος του κομμουνιστικού κόμματος της Γερμανίας (1972-1980) από όπου ζήτησε μόνος του να διαγραφεί, θεωρείται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους θεατρικούς συγγραφείς του τόπου του με διεθνείς επιτυχίες.

Ενα από τα έργα-σταθμός στην πορεία του είναι το «Στάλερχοφ» («Stallerhof») που ανέβασε στην Αθήνα ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος (Θέατρο Νέου Κόσμου, 2012), ενώ, μεταξύ άλλων, το θεατρικό «Ούτε κρύο ούτε ζέστη» είχε ανέβει στις αρχές της δεκαετίας του ’80 από το Θέατρο Τέχνης και το 1999 στο Ιλίσια (Μπέζος – Φέρτης – Τσαλίκη – Χατούπη).

ΤΑ ΔΥΟ ΕΡΓΑ. Τι πραγματεύεται το «Ευτυχείτε!»; Εδώ παρακολουθούμε την καθημερινότητας μιας γυναίκας όταν επιστρέφει στο σπίτι μετά τη δουλειά. Σε ένα έργο όπου ο Κρετς ανατρέπει τα θεατρικά δεδομένα, αφαιρώντας πλήρως τις λέξεις, η ηρωίδα του επαναλαμβάνει, στα όρια της εμμονής, δίχως λόγια, κινήσεις και πράξεις που μοιραία θα την οδηγήσουν στο αναπόφευκτο. Μοναδική συντροφιά, τα τραγούδια μιας ραδιοφωνικής εκπομπής, με το καθένα να συνδέεται άμεσα μαζί της και τον εκφωνητή με τη γυναίκα επί σκηνής. Το έργο, δίχως λόγια, αποτέλεσε τομή στην εποχή του.

Στο δεύτερο έργο ένα (λούμπεν) ζευγάρι, μέσα από μια ανορθόδοξη σχέση, βιώνει την πορεία προς την καταστροφή με έναν διαφορετικό τρόπο. Εκείνος έχει χάσει προσωρινά τη δουλειά του κι εκείνη έχει μείνει έγκυος από κάποιον άλλον. Εδώ το ζήτημα δεν είναι ούτε η απιστία ούτε η προδοσία, αλλά η σημασία ή μη ενός παιδιού. Ο Κρετς αντιμετωπίζει με τρόπο απόλυτο το θέμα του.

Ο σκληρός και αμείλικτος συγγραφέας βρήκε στη Βίκυ Βολιώτη την καθαρή ματιά που απαιτούν τα έργα του. Από τη μοναχική ηρωίδα στη γυναίκα που αποφασίζει να κάνει έκτρωση μόνη της, χρησιμοποιώντας μια βελόνα πλεξίματος και στον σύζυγο που οδηγείται στην πιο ακραία πράξη, ο ρυθμός είναι διαρκώς αυξανόμενος. Ο θεατής παρακολουθεί από την κλειδαρότρυπα τις ζωές των άλλων και ενίοτε (ιδίως στο βουβό μονόπρακτο) μοιράζεται σκέψεις και αισθήματα. Η Βολιώτη χειρίζεται με μέτρο αλλά χωρίς ελαφρυντικά τη βίαιη ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζουν και κινούνται οι ήρωές της. Και την μεταφέρει στο κοινό, μαζί με τον αμείλικτο ρεαλισμό που διαθέτει το βαθύ δράμα του «Ευτυχείτε!».