«Το ποδήλατο είναι ζωντανό» και «Το ποδήλατο έχει μπει στη ζωή μας». Αυτά τα δύο αισιόδοξα μηνύματα κρατάω από την επιστημονική εσπερίδα για το ποδήλατο που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16 Μαΐου στην Αθήνα. Άλλωστε και μόνο το γεγονός ότι σε μία πόλη που έχει ελάχιστες ποδηλατικές υποδομές έγινε μία εσπερίδα για το ποδήλατο είναι έτσι κι αλλιώς μία τεράστια αχτίδα αισιοδοξίας.

Συνδιοργανωτές της εσπερίδας που διεξήχθη στον «ζεστό» χώρο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης, στη Λ.Αμαλίας ήταν το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών, Ερευνών της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του, Εργαστηρίου Γεωγραφίας της ΣΑΤΜ/ΕΜΠ και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού αλλά θα πρέπει να σημειωθεί πως έδωσαν το «παρών» όχι μόνον επιστήμονες που ασχολούνται χρόνια με το ποδήλατο αλλά και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και ο Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Αφορμή της εσπερίδας ήταν η παρουσίαση του βιβλίου «Ποδήλατο στις Ελληνικές Πόλεις – Προτάσεις προς τις Δημοτικές Αρχές», του οργανισμού «Πόλεις για Ποδήλατο – Cities for Cycling» ( συγγραφείς του οποίου είναι οι Θ. Βλαστός και Ευθ. Μπακογιάννης που εκδόθηκε με την αποκλειστική υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση). Όμως οι ομιλητές δεν στάθηκαν μόνο σ’ αυτό και έτσι βγήκαν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον του ποδηλάτου στην Ελλάδα. Ποια είναι αυτά;

1.Υπάρχουν τεράστια προβλήματα υποδομών.

2.Τα Σχέδια (στρατηγικές) Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), για την εκπόνηση των οποίων μάλιστα θα χρηματοδοτηθούν 165 δήμοι, μπορούν να δώσουν ώθηση στη μετακίνηση με ποδήλατο. Όμως για να υλοποιηθούν πρέπει να ξεπεραστεί το τέρας της πολυνομίας και της σύγκρουσης αρμοδιοτήτων.

3.Δεν χρειάζονται απαραίτητα ποδηλατόδρομοι, όπως σημείωσε ο καθηγητής Θάνος Βλαστός. Το ποδήλατο μπορεί να κινηθεί στον δρόμο μαζί με το αυτοκίνητο (να συνυπάρξει δηλαδή) αρκεί να υπάρχουν μία δύο βασικές προϋποθέσεις όπως η μείωση του ορίου ταχύτητας.

Το βιβλίο «Ποδήλατο στις Ελληνικές Πόλεις – Προτάσεις προς τις δημοτικές αρχές»

Το βιβλίο έχει στόχο την επανεκκίνηση των σχεδιασμών και έργων για το ποδήλατο, που τα τελευταία χρόνια περιορίστηκαν δραματικά. Για αυτό και απευθύνεται κατά κύριο λόγο στις Δημοτικές Αρχές, όπως δηλώνεται και στον τίτλο του, παρέχοντάς τους τα απαραίτητα στοιχεία για να κινηθούν πιο αποφασιστικά ώστε να περιοριστεί το χάσμα που χωρίζει τις ελληνικές από τις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.

Όπως είπε και ο Πρύτανης του ΕΜΠ Ιωάννης Γκόλιας το βιβλίο είναι ένα «εργαλείο ενημέρωσης και πειθούς». Έπλεξε μάλιστα το εγκώμιο των δύο συγγραφέων από τη Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του Θάνου Βλαστού και του Ευθύμιου Μπακογιάννη σημειώνοντας πως κάποιοι «υποστήριζαν ότι η Μονάδα έχει αντικείμενο την ουτοπία. Όμως διαψεύδονται». Οι άνθρωποί της, πρόσθεσε, κάνουν έρευνες, ομιλίες και προσπαθούν να πείσουν ότι αυτό που μοιάζει ουτοπία στην Ελλάδα σε άλλες χώρες είναι πραγματικότητα.

Φτηνές λύσεις για το ποδήλατο

Η «ψυχή» της Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ Θάνος Βλαστός με το γνωστό πάθος που χαρακτηρίζει τις ομιλίες του για το ποδήλατο τόνισε – το έχει επαναλάβει άλλωστε – πως δεν είναι απαραίτητες οι ακριβές λύσεις για ποδηλατικές υποδομές. «Δεν χρειαζόμαστε τους ποδηλατόδρομους. Αλλά με την προϋπόθεση ότι το ποδήλατο θα μπορεί να κινηθεί στον δρόμο μαζί με το ποδήλατο. Για να συμβεί κάτι τέτοιο δηλαδή θα πρέπει να μειωθεί το όριο ταχύτητας στους περισσότερους δρόμους και να τηρείται. Έτσι, θα μπορεί κάποιος να κινηθεί πεζή ή να κάνει ποδήλατο χωρίς να κινδυνεύει.

Μεγάλο βάρος έδωσε ο Θάνος Βλαστός και στην αλλαγή προτεραιοτήτων που θα πρέπει να ακολουθήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Πολιτεία αν θέλει καλύτερη ποιότητα ζωής για του πολίτες. Δείτε είπε – δείχνοντας μία φωτογραφία – τι συμβαίνει στη Ναντ της Γαλλίας. Ο ποδηλατόδρομος είναι στο κέντρο του δρόμου. Αριστερά υπάρχει λωρίδα τραμ και δεξιά μία λωρίδα για την κίνηση λεωφορείου ή οχημάτων τροφοδοσίας. «Όμως το ποδήλατο έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του δρόμου. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και στην Πανεπιστημίου».

Τι φρενάρει τα έργα για το ποδήλατο

Ο Δρ πολεοδόμος, συγκοινωνιολόγος – βασικό μέλος κι αυτός της Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας του ΕΜΠ – Ευθύμιος Μπακογιάννης προσγείωσε λίγο το κοινό στην ελληνική πραγματικότητα. Αναφέρθηκε κυρίως στους παράγοντες που φρενάρουν τα έργα για το ποδήλατο στη χώρα μας. Στις αγκυλώσεις του νομοθετικού πλαισίου και στα ζητήματα ωρίμανσης των έργων ΣΒΑΚ και ποδηλάτου. «Η καθημερινότητα είναι το μεγάλο τέρας που έχουν να αντιμετωπίσουν οι δημοτικές αρχές». Τι είναι η καθημερινότητα; Η πολυνομία και η σύγκρουση αρμοδιοτήτων που συναντούν οι τεχνικές υπηρεσίες ενός δήμου κάθε φορά που επιχειρούν να μελετήσουν και να φτιάξουν έναν ποδηλατόδρομο, να κάνουν έναν δρόμο ήπιας κυκλοφορίας, να κάνουν μία ανάπλαση. Για παράδειγμα υπάρχουν τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας αλλά ακόμη υπάρχει σύγχυση για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν ως μελέτη ή ως υπηρεσία.

Χαρακτηριστικό των εμποδίων που βρίσκουν μπροστά τους οι υπεύθυνοι των τεχνικών υπηρεσιών σε έναν δήμο ή σε Περιφέρεια είναι πως όταν θέλουν να προωθήσουν ΣΒΑΚ και έργα για ποδηλατόδρομους βρίσκουν μπροστά τους ένα…βουνό από 20 νομοθετήματα. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχουν και διαφορετικοί ορισμοί για βασικά ζητήματα που επιτείνουν το…αλαλούμ. Για παράδειγμα, άλλος ορισμός υπάρχει από τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό για τον δρόμο ήπιας κυκλοφορίας και άλλος από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.

Ευκαιρίες και ελπίδες

ΕUROVELO

Μία από τις ευκαιρίες που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η χώρα μας για την ανάπτυξη του ποδηλάτου και ταυτόχρονα και του τουρισμού είναι οι διαδρομές EUROVELO. Αυτό τόνισαν αρκετοί ομιλητές στην εσπερίδα.Ο Οργανισμός «Πόλεις για Ποδήλατο», είναι ο ΕθνικόςΣυντονιστής του Eurovelo για την Ελλάδα. Στόχος του Eurovelo, πουαποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλάτου,είναι η κατασκευή ενός δικτύου 15 διαδρομών μήκους 70.000 χλμ., πουθα διατρέχουν την Ευρώπη. Σήμερα έχουν κατασκευαστεί περίπου τα

45.000 χλμ. Η Ελλάδα, την οποία διασχίζουν 3 διαδρομές Eurovelo,μόλις τώρα ξεκινάει μολονότι η χώρας μας ζει από τον τουρισμό. Συνεπώς το θέμα είναι πώς θα εκμεταλλευτεί η Ελλάδα αυτό το ποδηλατικό δίκτυο καθώς είναι πλούσια σε διαδρομές περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιπλέον, η ζήτηση για ποδηλατικό τουρισμό είναι μεγάλη. Ποτέ δεν είναι αργά.

DOCKLESS BIKE SHARING

Πρόκειται για τα κοινόχρηστα ποδήλατα χωρίς όμως σταθμούς πρόσδεσης. Αυτός ο τρόπος ενοικίασης φέρνει μια πραγματική επανάσταση στακοινόχρηστα ποδήλατα. Οι σταθμοί καταργούνται και τα ποδήλατα

σταθμεύουν ελεύθερα οπουδήποτε. Το κόστος τους πέφτει θεαματικά.

Ο συντονιστής της εσπερίδας καθηγητής του ΕΜΠ Κωνσταντίνος Σερράος αναφέρθηκε στις ελλείψεις ποδηλατικών υποδομών στη χώρα μας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά δεν έκρυψε και την αισιοδοξία του. «Το ποδήλατο έχει μπει στη ζωή μας» σημείωσε. «Πολύς κόσμος το χρησιμοποιεί και το αγαπάει. Και όσο οι πολίτες κινούνται πεζοί ή ποδηλατούν τόσο περισσότερο κινητοποιούν τις αρχές για να αλλάξουν πολεοδομικά και οι πόλεις».

Για τη συμβολή της Ελληνικής ΕταιρείαςΠεριβάλλοντος& Πολιτισμού μίλησε η πρόεδρός της Λυδία Καρρά τονίζοντας πως στις περιοχές όπου η Εταιρεία φτιάχνει μονοπάτια σχεδιάζει και υλοποιεί και ποδηλατικές διαδρομές, όπως στον Μαραθώνα, την Κορινθία, την Επίδαυρο.

Από την πλευρά της η διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση Έφη Τσιότσιου επεσήμανε πως το Ίδρυμα θα συνεχίσει να στηρίζει το ποδήλατο – «ένα μέσο και μία έννοια που ταυτίζεται με την κινητικότητα και την ελευθερία» – όπως έκανε χρηματοδοτώντας τη μελέτη του Πολυτεχνείου για την ανάπλαση της Πανεπιστημίου αλλά και το βιβλίο σχετικά με το ποδήλατο στις πόλεις.

Τελευταία Νέα