Μετά την αποχώρηση της Αμερικής από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, οι ευρωαμερικανικές σχέσεις έχουν εισέλθει σε περίοδο ισχυρών αναταράξεων. Οι Ευρωπαίοι είχαν συμβάλει αποφασιστικά στην επίτευξη της συμφωνίας. Η συμφωνία ήταν μια απόδειξη ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να δράσει στρατηγικά και αποτελεσματικά. Μετά τις εντάσεις και τις διαιρέσεις που είχε επιφέρει ο πόλεμος στο Ιράκ, σε ευρωπαϊκό και ευρωατλαντικό επίπεδο, η Ευρώπη επέστρεφε στην πολυμερή διπλωματία. Το ίδιο και η Αμερική του Ομπάμα μετά την περίοδο του μονομερούς παρεμβατισμού των νεοσυντηρητικών. Η συμφωνία αποσκοπούσε να αμβλύνει τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή αποτρέποντας τη διασπορά των πυρηνικών όπλων και μετατρέποντας το Ιράν από επαναστατική αναθεωρητική δύναμη σε χώρα status quo.

Η Μέση Ανατολή πάντα δίχαζε Ευρώπη και Αμερική. Η Ευρώπη, λόγω εγγύτητας, επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στην περιοχή. Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις από τον συριακό εμφύλιο είναι το τελευταίο παράδειγμα. Η κρίση του Προσφυγικού – Μεταναστευτικού άσκησε μεγάλη πίεση στα πολιτικά συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών. Οδήγησε στην άνοδο των άκρων, του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας. Η συμφωνία με το Ιράν ήταν ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της ισορροπίας στην περιοχή. Οι Ευρωπαίοι δείχνουν αποφασισμένοι να τηρήσουν τη συμφωνία. Ακόμη και η βρετανή πρωθυπουργός υπενθύμισε ότι η συμφωνία έχει ομόφωνα επικυρωθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και παραμένει το δεσμευτικό διεθνές νομικό πλαίσιο. Το ερώτημα πλέον είναι κατά πόσον οι ΗΠΑ θα θελήσουν να διευρύνουν το ρήγμα με τους ευρωπαίους εταίρους τους, επιβάλλοντας κυρώσεις σε ευρωπαϊκές εταιρείες που διατηρούν εμπορικές συναλλαγές με το Ιράν. Μια τέτοια ενέργεια θα οδηγούσε σε ευρωπαϊκά αντίποινα και εμπορικό πόλεμο.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία με το Ιράν είναι άλλο ένα επεισόδιο σε μια σειρά μονομερών ενεργειών της κυβέρνησης Τραμπ που έχει εξοργίσει τους Ευρωπαίους. Είχαν προηγηθεί η αποχώρηση από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, οι απαξιωτικές δηλώσεις για το ΝΑΤΟ, οι απειλές για επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα. Για τους Ευρωπαίους, η κυβέρνηση Τραμπ λειτουργεί με μια στενή αντίληψη του αμερικανικού εθνικού συμφέροντος. Αγνοώντας τα συμφέροντα των εταίρων της και του ευρωατλαντικού χώρου. Μακρόν και Μέρκελ συγκλίνουν, πλέον, στην άποψη ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει «να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους». Αυτό σημαίνει, κυρίως, ενίσχυση του ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα. Ηδη ο Μακρόν κάλεσε για την άμεση δημιουργία ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης 100.000 στρατιωτών.

Παρά τις αναταράξεις που προκαλεί η πολιτική του Τραμπ, ο ευρωατλαντικός χώρος θα αντέξει στο χρόνο. Το θεμέλιο των κοινών συμφερόντων και αξιών παραμένει ισχυρό. Η Αμερική χωρίς την Ευρώπη είναι μια απομονωμένη ήπειρος, ενώ η Ευρώπη χωρίς την Αμερική μια ευάλωτη ήπειρος.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα