Μια οικογένεια που δεν είναι ακριβώς οικογένεια, μια ταινία που πραγματεύεται την ταυτότητα και την ύπαρξη, που λέει τι σημαίνει να ζεις μέσα σε έναν κόσμο αμείλικτα σκληρό σαν τον σημερινό. Μια πολύ ευαίσθητη, σαν τον δημιουργό της, τον Χιροκάζου Κόρε Εντα, ιαπωνική ταινία, το «Shoplifters» –που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «Κλέφτες καταστημάτων» –ήταν ο μεγάλος θριαμβευτής του 71ου Φεστιβάλ Καννών που έληξε το περασμένο Σάββατο στην Grande Salle Lumiere υπό τις ζωντανές μελωδίες του Στινγκ και του Σάγκι. Και την παγκόσμια πρώτη της τελευταίας ταινίας του Τέρι Γκίλιαμ «Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Δον Κιχώτη», η οποία χρειάστηκε 28 χρόνια για να γυριστεί!
Ο 56χρονος Εντα ανέκαθεν αντιμετώπιζε με γνήσια τρυφερότητα την παιδική ηλικία, κάτι που είχε φανεί τόσο στο «Κανείς δεν ξέρει» (2004) όπου ένα μικρό αγόρι, ο Γιούγια Γιαγκίρα κέρδισε στις Κάννες το βραβείο ερμηνείας όσο και στο «Πατέρας και γιος» (2013) που είχε φύγει από το ίδιο φεστιβάλ με το βραβείο της επιτροπής. Ηταν καιρός πια να κερδίσει το ανώτατο βραβείο χωρίς να έχει κανείς αντίρρηση, λαμβανομένου υπόψη του συναγωνισμού. Μεγάλη τιμή για την Ιαπωνία, καθότι η τελευταία ιαπωνική ταινία που είχε κερδίσει Χρυσό Φοίνικα ήταν το «Χέλι» του Σοέι Ιμαμούρα το 1997 (μαζί με τη«Γεύση του κερασιού» του Ιρανού Αμπάς Κιαροστάμι).
Η πρόβλεψή μας για το «Shoplifters» ήταν το Μεγάλο Βραβείο της επιτροπής, ένα βραβείο όμως που δόθηκε τελικά στον Αφροαμερικανό Σπάικ Λι για το «BlacKKKlansman». Ταινία που αντιμετωπίζει με χιούμορ τον φυλετικό ρατσισμό στην Αμερική και στο φινάλε της περιέχει ειδησεογραφικά αποσπάσματα από την τραγωδία στο Σάρλοτσβιλ, όταν ο 20χρονος νεοναζιστής Τζέιμς Αλεξ Φιλντς σκότωσε με το αυτοκίνητό του μια γυναίκα και τραυμάτισε 19 ανθρώπους σε διαδήλωση ακροδεξιών.Μια πολιτική βράβευση λοιπόν. Πολύ πιθανόν. Σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ εξάλλου, αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο όταν ταιριάζει με την εποχή.
ΕΝΑΣ ΒΙΑΣΜΟΣ. Εφέτος οι Κάννες «γιόρταζαν» τη γυναίκα. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, η Αυστραλέζα Κέιτ Μπλάνσετ, γυναικεία πλειοψηφία στα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής, τρεις σκηνοθέτριες στον διαγωνισμό, γυναικεία θέματα αρκετά και γυναικείος ακτιβισμός κατά την διάρκεια του δεκαημέρου. Για την θέση της γυναίκας στο ανδροκρατούμενο χώρο του κινηματογράφου μίλησε έξω από τα δόντια η Αζια Αρτζέντο και μάλιστα με το καλησπέρα, καθώς ήταν η πρώτη καλλιτέχνιδα που ανέβηκε στη σκηνή για να παραδώσει βραβείο σχετικό με το επίσημο τμήμα: της καλύτερης γυναικείας ερμηνείας που δόθηκε στη Σαμάλ Γεσλιάμοβα, ηθοποιό από το Καζακστάν για την «Ayka» του Σεργκέι Ντβορτσεβόι. «Το 1997 ο Χάρβεϊ Γουάινστιν με βίασε» είπε για τον παραγωγό. «Και αυτός ο άνθρωπος που θα πρέπει να λογοδοτήσει δεν θα είναι ποτέ ξανά ευπρόσδεκτος σ’ αυτό το φεστιβάλ. Σε κανέναν δεν πρέπει να επιτραπεί να ξεφύγει!» κατέληξε με το μάτι να γυαλίζει η ιταλίδα ηθοποιός και σκηνοθέτρια, κόρη του μετρ του ιταλικού τρόμου Ντάριο Αρτζέντο. Επισήμανε μάλιστα ότι στην ίδια αίθουσα εκείνη την ώρα της απονομής βρίσκονται «πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν θέση στον χώρο του κινηματογράφου».
Πριν από λίγες μέρες αναρωτιόμασταν τι θα έπαιρνε η Ιταλίδα Αλις Ρορχβάχερ για την ταινία της «Lazzaro felice», ένα μεταφυσικό δράμα στο ύφος της προηγούμενής της, «Τα θαύματα», που είχε κερδίσει το μεγάλο βραβείο της επιτροπής (2014). Εντέλει μοιράστηκε το βραβείο σεναρίου μαζί με τα «Τρία πρόσωπα» του Τζαφάρ Παναχί, μια ταινία που μέσα από την σύνθεση των πορτρέτων τριών ηθοποιών διαφορετικής γενιάς εξετάζει τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο Ιράν. Ο Παναχί έλειπε διότι του απαγορεύεται η έξοδος από την πατρίδα του όπου γυρίζει ταινίες στην παρανομία. Σπουδαίος σκηνοθέτης, μήπως όμως και αυτή η βράβευση έχει πολιτικό χρώμα; Πολύ πιθανόν. Και ίσως και σε αυτήν την περίπτωση, να χρειάζεται. Η δεύτερη από τις τρεις σκηνοθέτριες του διαγωνιστικού που βραβεύτηκε ήταν η Ναντίν Λαμπακί που στην «Καπερναούμ» αφηγήθηκε την ιστορία ενός μικρού αγοριού το οποίο προσπαθεί να επιβιώσει στους δρόμους της Καπερναούμ σέρνοντας μέσα σε μια κατσαρόλα στη θέση καροτσιού ένα βρέφος. Εκατό τοις εκατό κοινωνικός κινηματογράφος, άμεσος, ευθύς και συγχρόνως λυρικός.
Ηταν βέβαιο ότι ο «Ψυχρός πόλεμος» του Πάβελ Παβλικόφσκι δεν θα απουσίαζε από τα βραβεία (η πρόβλεψή μου ήταν για τον Χρυσό Φοίνικα) και όντως κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας. Μια ακόμη υψηλή διάκριση για τον πολωνό δημιουργό του οποίου η αμέσως προηγούμενη ταινία «Ida» είχε κερδίσει το Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
Το φαβορί στην κατηγορία του καλύτερου ηθοποιού, ο Ιταλός Μαρτσέλο Φόντε, κέρδισε το βραβείο για το «Dogman» του συμπατριώτη του Ματέο Γκαρόνε. Η εμφάνισή του ήταν πολύ συγκινητική δίπλα σ’ έναν άλλο συμπατριώτη του, τον εκρηκτικό ως συνήθως Ρομπέρτο Μπενίνι, ο οποίος και του το παρέδωσε. Ο Φόντε έδινε την εντύπωση ότι δεν ανήκε στην σκηνή, μόνο που δεν έφυγε κλαίγοντας. Τόσο ταπεινός, τόσο συνεσταλμένος, τόσο ειλικρινής.
Και τέλος, Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Απών φυσικά από το φεστιβάλ αλλά πάντα παρών! Ειδικό Χρυσό Φοίνικα αποφάσισαν για χάρη του! Απίστευτο! Ο 88χρονος Γκοντάρ ποτέ δεν έχει κερδίσει μεγάλο βραβείο στις Κάννες, πόσω μάλλον τον Χρυσό Φοίνικα. Και όμως, για το «Βιβλίο της εικόνας» (Le livre d’ image) που δεν είναι τόσο μια ταινία όσο ένα κινηματογραφικό δοκίμιο, η κριτική επιτροπή αποφάσισε να… δημιουργήσει βραβείο. «Γιατί είναι ένα έργο που προκαλεί τα όρια του κινηματογράφου» όπως είπε η κυρία Μπλάνσετ. Και βέβαια, είχε δίκιο.
