Τον Ιανουάριο του 2013, μια τριπλή δολοφονία στην καρδιά του Παρισιού συγκλονίζει την κοινή γνώμη. Τρεις γυναίκες από το Κουρδιστάν, στελέχη του PΚΚ (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), βρέθηκαν νεκρές σ’ ένα διαμέρισμα της οδού Λαφαγιέτ. Ανάμεσά τους η Σακινέ Τζανσίζ. Ενα σύμβολο του κουρδικού έθνους. Συνιδρύτρια του PΚΚ, που ανήκε στον στενό κύκλο του Οτζαλάν. Τη δεκαετία του ’80 φυλακίστηκε και βασανίστηκε στις φυλακές του Ντιγιάρμπακιρ. Φεμινίστρια διάσημη, ηγείτο επί δεκαετίες του γυναικείου τομέα του PKK. Στη συνέχεια έγινε ο κύριος σύνδεσμος των κούρδων μαχητών στην Ευρώπη. Ενα χτύπημα που τίναξε στον αέρα το τότε κατευναστικό κλίμα μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων.

Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Λορ Μαρσάν υπήρξε ανταποκρίτρια στην Τουρκία της εφημερίδας «Le Figaro» και του περιοδικού «Le Nouvel Observateur». Παρακολούθησε από πολύ κοντά την αιματηρή όσο και μυστηριώδη αυτή υπόθεση, από το Παρίσι, την Κωνσταντινούπολη, μέχρι πίσω στο Ντιγιάρμπακιρ. Και γνωρίζει σε βάθος τα εσωτερικά της γειτονικής μας χώρας. Στο βιβλίο καταγράφει με ύφος πολιτικού θρίλερ τις λεπτομέρειες των γεγονότων, παρουσιάζοντας τα αναπάντητα ερωτήματα που προκύπτουν από την τριπλή εν ψυχρώ δολοφονία. Αν και η γραφή της βασίζεται στη δομή του ρεπορτάζ, διαθέτει το νεύρο εκείνο που, σαν σε θρίλερ, κρατά τον αναγνώστη σε αναμμένα κάρβουνα. Οπως μαθαίνουμε από την έρευνα των κουρδικών δικτύων, προέκυψε ένας κύριος ύποπτος: ο αινιγματικός Ομέρ Γκιουνέι, του οποίου το παρελθόν και οι επιδιώξεις ήταν άδηλες. Και που δεν πρόλαβε να δικαστεί, καθώς πέθανε από όγκο στον εγκέφαλο.

Χρόνια μετά, η υπόθεση δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως. Υστερα από εξονυχιστική έρευνα των κινήσεων του Γκιουνέι, ενός Τούρκου που δήλωσε ότι είχε κουρδικές ρίζες και έγινε εύκολα πιστευτός, φαίνεται να εμπλέκεται η Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών της Τουρκίας ή αλλιώς η περιβόητη ΜΙΤ. Οχι όμως ξεκάθαρα. Αξίζει να σημειώσουμε σ’ αυτό το σημείο ότι η τριπλή δολοφονία πραγματοποιήθηκε την εποχή που τουρκική κυβέρνηση και PΚΚ βρίσκoνταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και υπήρχε η αισιοδοξία πως οι συνομιλίες θα οδηγούσαν σε μια ειρηνευτική λύση. Εκτοτε το κουρδικό ζήτημα πήρε άλλη τροπή και οι εχθροπραξίες επανήλθαν, με πρόσφατη την επέμβαση στην Αφρίν. Εμείς συναντήσαμε τη Λορ Μαρσάν στο πλαίσιο της 15ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Μια γυναίκα γελαστή και με μπρίο, που δεν κρύβει τις αιχμηρές απόψεις της για τα τεκταινόμενα στην Τουρκία. Και που απάντησε πρόθυμα σε μερικές ερωτήσεις μας.

Πώς ήρθατε σε επαφή με αυτή την υπόθεση;

Οταν οι τρεις γυναίκες δολοφονήθηκαν ήμουν στην Τουρκία, σε αποστολή της εφημερίδας «Le Figaro». Το σοκ ήταν μεγάλο, καθώς επί χρόνια ήμουν σε καθημερινή σχεδόν επαφή με πρόσωπα του κουρδικού κινήματος. Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα σε μια συγκυρία που δεν «μύριζε» αίμα. Την εποχή που έγιναν οι δολοφονίες (Ιανουάριος του 2013) πραγματοποιούνταν διαπραγματεύσεις μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, γνωστού και ως PΚΚ. Ηταν η πρώτη φορά που οι τουρκικές Αρχές με τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο τιμόνι έθεταν το κουρδικό ζήτημα σε δημόσιο διάλογο. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό και υπήρχε η αισιοδοξία ότι μπορεί να επιτευχθεί η ειρήνη. Ετσι, οι δολοφονίες ήρθαν κόντρα στη ροή των γεγονότων. Θυμάμαι πως κανένας τότε δεν μπορούσε να καταλάβει τι πραγματικά συνέβη.

Ποιες ήταν οι πρώτες εντυπώσεις σας μετά το αιματηρό γεγονός;

Αρχικά υπήρχε ένας κυκεώνας υποθέσεων: άλλοι έλεγαν ότι υπεύθυνη για τις δολοφονίες ήταν μια φράξια του PΚΚ, ενώ οι περισσότεροι κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι τις είχε προκαλέσει η τουρκική πλευρά. Ποιο κομμάτι της όμως; Αν προέρχονταν από την επίσημη κυβέρνηση, υπήρχε μια μεγάλη αντίφαση, διότι είχαν ήδη ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις. Πάνω σ’ αυτό το σημείο αρκετοί ισχυρίζονταν ότι με αυτόν τον απόλυτα βίαιο τρόπο η τουρκική πλευρά ήθελε να πιέσει τους Κούρδους για πλήρη αποδοχή των όρων της. Υπήρχαν πολλά ερωτήματα και όπως ήταν φυσικό, ψαχνόμασταν. Παρακολούθησα από κοντά την εξέλιξη των γεγονότων, όπως και τις κηδείες των γυναικών στο Ντιγιάρμπακιρ. Οταν γύρισα πίσω στη Γαλλία, συμμετείχα στο δικαστικό κομμάτι των ερευνών.

Οι εκλογές

Φοβάμαι πως ο Ερντογάν θα μεταχειριστεί κάθε μέσο, θεμιτό ή αθέμιτο

Εχει αποσαφηνιστεί εάν υπεύθυνη για τις δολοφονίες ήταν η ΜΙΤ ή ο φερόμενος ως δράστης, ο Ομέρ Γκιουνέι;

Ο Γκιουνέι παραμένει ο κύριος ύποπτος. Ηταν να δικαστεί πέρυσι στη Γαλλία αλλά μερικούς μήνες πριν πέθανε από όγκο στον εγκέφαλο. Ηταν γνωστό από καιρό το σοβαρό ιατρικό του πρόβλημα αλλά οι διαδικασίες δεν επισπεύσθηκαν.

Πράγματι, υπάρχουν στοιχεία και γεγονότα που οδηγούν κατευθείαν στη ΜΙΤ. Δίκη όμως δεν έγινε ποτέ και εν συνεχεία δεν φάνηκε να υπάρχει καμία πολιτική βούληση από πλευράς γαλλικής κυβέρνησης να το πάει πιο μακριά.

Ξέρουμε ότι ο Ομέρ Γκιουνέι δούλευε ως πράκτορας, αλλά σε ποιο ακριβώς γραφείο αναφερόταν δεν έχει αποσαφηνιστεί.

Είχε δώσει πολλές πληροφορίες για μέλη της κουρδικής κοινότητας στο Παρίσι, όπως αποκαλύφθηκε ύστερα από άρση του τηλεφωνικού απορρήτου. Επίσης, όταν προσπάθησε να δραπετεύσει από τη φυλακή, είχε δηλώσει σε φίλους του την πρόθεσή του να επικοινωνήσει με τα κεντρικά της ΜΙΤ.

Ολες αυτές οι συνδιαλέξεις έχουν ηχογραφηθεί επίσημα.

Να σημειώσουμε εδώ πως και πριν από την επέμβαση στην Αφρίν τα πράγματα είχαν δυσκολέψει πάρα πολύ για τους Κούρδους.

Ο Ερντογάν, για να συσπειρώσει τους οπαδούς του, χρησιμοποιεί σε βάθος χρόνου μια μόνιμη εθνικιστική γραμμή, με σκοπό να πολώσει το κλίμα ανάμεσα στις δύο κοινότητες.

Τι προβλέπετε για τις επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία;

Φοβάμαι ότι ο Ερντογάν θα μεταχειριστεί όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα, προκειμένου να επικρατήσει, κάτι που βέβαια εύχομαι να μη συμβεί.

Laure Marchand

Τριπλή δολοφονία στην οδό Λαφαγιέτ 147

Μτφ. Μανώλης Πιμπλής

Εκδ. Στερέωμα, 2018, σελ. 227

Τιμή: 15 ευρώ