Το 1893 λειτουργούσε στη Λεωφόρο Συγγρού το εργοστάσιο παραγωγής μπίρας ιδιοκτησίας του βαυαρού επιχειρηματία Κάρολου Φιξ. Καθώς το ζυθοποιείο αύξανε την παραγωγή του και οι επιχειρηματίες πειραματίζονταν με την παραγωγή και άλλων ανθρακούχων ποτών, το κτίριο πέρασε από διάφορους μετασχηματισμούς για να μεγαλώσει κατά μήκος με προσθήκες όγκων σε παράθεση μεταξύ 1910 – 1920. Το 1939 οι επεκτάσεις του Παγοποιείου Φιξ στη Συγγρού έχουν ήδη «κρύψει» το προηγούμενο πετρόχτιστο εργοστάσιο. Και το 1956 οι αρχιτέκτονες Τάκης Ζενέτος και Μαργαρίτης Αποστολίδης αντιλαμβάνονται τη λογική της οικογένειας Φιξ για τον διαρκή εκσυγχρονισμό του κτιρίου αναλαμβάνοντας να σχεδιάσουν ένα μοντέρνο κτίριο που ακολουθεί την αρχιτεκτονική της εποχής του. «Η επέμβαση του Τάκη Ζενέτου και του Μαργαρίτη Αποστολίδη αποτελεί αρχιτεκτονική τομή στην ιστορία του κτιρίου. Η χρονολογία του 1957 είναι ενδεικτική. Τότε ο Κάρολος Ι. Φιξ αναθέτει στον Τάκη Ζενέτο τον εκσυγχρονισμό του εργοστασίου. Οι εργασίες θα διαρκέσουν επτά χρόνια. Ο Ζενέτος παρουσιάζει τον εκσυγχρονισμό του Fix σαν μία αλλαγή επιδερμίδας του κτιρίου που μπορεί να συμβεί μέσα σε μία άνοιξη», επισημαίνει η αρχιτέκτονας Ντόρα Θεοδωροπούλου στην έρευνά της «ΦΙΞFIX 120+ χρόνια αρχιτεκτονική, Τάκης Χ. Ζενέτος – Μαργαρίτης Χ. Αποστολίδης, σημείο τομής στην ιστορία του κτιρίου» που πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Η εργασία εστιάζει στο κτίριο του Fix και στη διαπίστωση ότι στον πυρήνα της αρχιτεκτονικής Ζενέτου βρίσκεται η ανακατασκευή κι όχι ένα νέο αρχιτεκτονικό έργο. Η νεωτερικότητα, ως επί το πλείστον, δεν κινήθηκε φιλικά προς μια τέτοια θεώρηση. Προτιμούσε τη λογική του «άγραφου πίνακα», δηλαδή την κένωση και τη διάλυση του προϋπάρχοντος και την εκ νέου οικοδόμηση. Εδώ έχουμε μια θεώρηση της αρχιτεκτονικής ως συνεχούς ανακατασκευής και παραθετικής συμπλήρωσης. Και όπως αποδεικνύει με την έρευνα της στα αρχεία –όχι μόνο τα αρχιτεκτονικά, αλλά και σε εφημερίδες, περιοδικά και κινηματογραφικές ταινίες της εποχής –το επίμηκες εργοστάσιο της ζυθοποιίας ανακατασκευαζόταν ενώ λειτουργούσε.

Η εικόνα της επιχείρησης

Ο μοντέρνος λοιπόν όγκος του Ζενέτου έφερε στην Αθήνα και την αλλαγή νοοτροπίας σε ό,τι αφορούσε τη βιομηχανική εργασία. Ενώ τα περισσότερα εργοστάσια που βρίσκονταν στα αθηναϊκά περίχωρα πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύσσονταν γύρω από κλειστούς περιβόλους και αδιαπέραστες μαντρώσεις το νέο κτίριο άλλαξε τα πρότυπα. Με τις γραμμικές διάφανες όψεις των υαλοστασίων του έδειχνε προς τα έξω, σε περαστικούς διαβάτες και εποχούμενους θεατές, τις μηχανές και τους εργαζομένους με ομοιόμορφες φόρμες να παράγουν ένα ποτό που συνδεόταν με νέους τρόπους απόλαυσης του ελεύθερου χρόνου. «Η οικογένεια – εταιρεία Φιξ ανέκαθεν χρησιμοποιούσε την αρχιτεκτονική των κτιρίων της για να προβάλλει την εικόνα της επιχείρησης. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου Φιξ της Συγγρού εμφανιζόταν μέχρι το 1940 σε δημοσιεύματα στον Τύπο, σε επιστολόχαρτα, σε διαφημιστικά φυλλάδια, ακόμη και στην ετικέτα στο μπουκάλι της μπίρας. Μέσα στην ιστορία του κτιρίου –επισημαίνει η συγγραφέας του νέου τόμου –η όψη του κτιρίου της Συγγρού με κατεύθυνση προς την Αθήνα αποτελεί ένα άλλο είδος ετικέτας : τη δεκαετία του ’60 ένα ζωγραφισμένο κυκλικό σήμα “FIX-Κάνει Καλό” μοιάζει με ένα καπάκι μπίρας πάνω στο κτίριο που λειτουργεί ως ένα “ξαπλωμένο” μπουκάλι».

Σήμερα στη θέση της Λεωφόρου Συγγρού με την οδό Φραντζή βλέπουμε το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Εκεί αρχίζει από σήμερα έως το τέλος του μήνα το Fix Game, που παρουσιάζει την ιστορία των διαφορετικών μετασχηματισμών του. Το Fix Game αποτελείται από λευκά τετράγωνα 7×7 εκατοστά. Το ένα δίπλα στο άλλο σχηματίζουν μία τρισδιάστατη κατασκευή που «περιγράφει» το Fix και στις τέσσερις διαστάσεις του και αφηγείται την ιστορία του κτιρίου με έναν τρόπο διαφορετικό. Θα συναρμολογείται, θα απο-συναρμολογείται και θα ανα-συναρμολογείται. «Σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένας αρχιτεκτονικός λόγος, ο οποίος να συνδέει την Ιστορία με τον χώρο και να είναι κατανοητός σε ανθρώπους όλων των ηλικιών. Παράλληλα, αφομοιώνεται η πληροφορία ότι είσαι μέρος της Ιστορίας, δεν είσαι απλός παρατηρητής» εξηγούν η εικαστικός Ελίνα Θεοδωροπούλου και η αρχιτέκτονας Ντόρα Θεοδωροπούλου για το παιχνίδι χώρου που βασίζεται σε ζεύγη αντιθέτων και το οποίο θα βρίσκεται στο Φουαγιέ του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης από σήμερα και έως 30/5. Στο ίδιο σημείο, αμέσως μετά τη λήξη αυτού του παιχνιδιού – παζλ με αφορμή την παρουσίαση της έρευνας της αρχιτέκτονος Ντόρας Θεοδωροπούλου, μία ομάδα αρχιτεκτόνων θα μιλήσει για το Fix, τη συνολική ιστορία ενός βιομηχανικού κτιρίου, της οικογένειας των ιδιοκτητών του, της σχέση του με τον αρχιτέκτονά του. Αλλά και ό,τι ενώνει τους κατοίκους της Αθήνας με τις διαφορετικές περιόδους εκσυγχρονισμού της πόλης.

Το βιβλίο «ΦΙΞFIX 120+ χρόνια αρχιτεκτονική» από τις εκδόσεις Επίκεντρο, θα παρουσιαστεί στις 30 Μαΐου, στις 15.30, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης