Δίνεις πόνο και το καταλαβαίνεις!

Πριν από μερικά χρόνια είχα προτείνει στην οικογένειά μου να συμμετέχουμε όλοι μαζί σε έναν αγώνα ώστε να μοιραστούμε τη δρομική εμπειρία. Η ιδέα άρεσε σε όλους εκτός από την –τότε –επτάχρονη κόρη μας που αρνήθηκε: «Εγώ δεν θέλω, μαμά. Το τρέξιμο με κάνει να πονάω». Χμ… τι λέει η παροιμία; Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια. Ισχύει. Αυτό που δήλωσε με αφοπλιστική απλότητα η μικρή το επιβεβαιώνουμε όλοι εμείς οι τρελ.., εεεεμ οι τρεχάτοι ήθελα να πω. Ναι, το τρέξιμο είναι μια πονεμένη ιστορία…

Συμφωνούν και οι καλύτεροι. «Αν είσαι δρομέας μεγάλων αποστάσεων, σημαίνει πως μπορείς να διαχειρίζεσαι τον πόνο. Αν δεν μπορείς, πιθανότατα θα εγκαταλείψεις τις μεγάλες αποστάσεις» έχει δηλώσει η ατρόμητη αμερικανίδα πρωταθλήτρια Κάρα Γκάουτσερ, ενώ σε τελευταία ανάρτησή του στο instagram ο κορυφαίος έλληνας δρομέας Κώστας Γκελαούζος έγραψε: «Το τρέξιμο πονάει. Καλύτερα να το αποδεχτείς αυτό από την αρχή, αλλιώς δεν θα φτάσεις πουθενά». Κι όλοι τελικά οι έμπειροι δρομείς δείχνουν να συγκλίνουν στο συμπέρασμα πως «ένας αγώνας μεγάλης απόστασης κερδίζεται τελικά από τον αθλητή που μπορεί να υποφέρει περισσότερο».

«Ο πόνος είναι περισσότερα από ένα πράγματα», εξηγεί ο δρ Τζέφρι Μόγκιλ, επικεφαλής του Εργαστηρίου Γενετικής του Πόνου στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ στο Μόντρεαλ του Καναδά, «είναι μια αίσθηση (σαν την όραση), ένα αίσθημα (σαν τον θυμό) αλλά και μια κατάσταση που ωθεί σε δράση». Ο πόνος ούτε ορίζεται εύκολα ούτε μετριέται. Καθένας μας τον βιώνει εντελώς προσωπικά: ως δυσφορία, κακουχία, οδύνη ή λειτουργική ανικανότητα. Τελευταία, πάντως, οι επιστήμονες προσπαθούν να «παίξουν με τον πόνο μας» πιο εμπεριστατωμένα. «Ολο και περισσότερες έρευνες γίνονται σχετικά με τον εγκέφαλο και την ικανότητά του να επεξεργάζεται τον πόνο» λέει στο αμερικανικό δρομικό περιοδικό «Runner’s World» ο αναισθησιολόγος Τζεφ Λίβοβιτς, ειδικός σε θέματα πόνου. Ας δούμε κάποια από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα των ερευνών αυτών:

Δεν είμαστε ίσοι απέναντι στον πόνο

*Την επόμενη φορά που θα πεις σε κάποιον «σιγά που πόνεσες με τη βελονίτσα της αιμοληψίας», ξανασκέψου το. Ο καθένας μας «υποφέρει» με τον δικό του τρόπο. Ανατομικές και βιοχημικές διαφορές στον εγκέφαλο, το επίπεδο των φλεγμονών σε κάθε σώμα, αλλά και οι προηγούμενες «τραυματικές» εμπειρίες επηρεάζουν σημαντικά το πώς ο καθένας μας αντιλαμβάνεται τον πόνο.

* Αραγε παίζει ρόλο το φύλο; Οντως οι γυναίκες πονάμε περισσότερο ή απλά παραπονιόμαστε περισσότερο; Μάλλον το δεύτερο, αφού έρευνες δεν έχουν δείξει αξιόλογη διαφορά στον τρόπο που οι εγκέφαλοι των δύο φύλων διαχειρίζονται τον πόνο. Πιθανότατα πάντως οι άνδρες να μην παραδέχονται πως πονούν επειδή ο «παραδοσιακός» τους ρόλος δεν τους το επιτρέπει. Από την άλλη πλευρά, εμείς μπορούμε να ρίξουμε άνετα το φταίξιμο της υπερευαισθησίας μας στις τρελές γυναικείες ορμόνες. Σύμφωνα με μελέτες, τα επίπεδα πόνου αυξάνονται λίγες μέρες πριν και κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως. Αυτό σχετίζεται με τα επίπεδα των οιστρογόνων που λειτουργούν αντιστρόφως ανάλογα με την αντοχή στον πόνο.

* Υπάρχει και μια σπάνια κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι έχουν συγγενή αναισθησία στον πόνο, μια κατάσταση η οποία αναστέλλει την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται τον σωματικό πόνο και οφείλεται σε κάποιες γονιδιακές μεταλλάξεις. Οσο καλό κι αν ακούγεται, στην πραγματικότητα είναι επικίνδυνο. Ο πόνος αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι που προφυλάσσει από δυσάρεστες ώς και μοιραίες καταστάσεις. Οπότε τα άτομα αυτά θα πρέπει να μάθουν να είναι πολύ προσεκτικά με την ιδιαιτερότητά τους.

* Η φλεγμονή ακολουθεί μια βλάβη, έναν ερεθισμό ή μια λοίμωξη. Δεν αποτελεί το πρόβλημα αλλά την προσπάθεια του οργανισμού μας να το λύσει. Κι ο πόνος ως σύμπτωμά της λειτουργεί προειδοποιητικά και αποτρεπτικά ώστε να επέλθει σύντομα η επούλωση. Ο τρόπος ζωής και ιδιαίτερα η διατροφή μπορούν να πυροδοτήσουν τις φλεγμονές. Αποφεύγουμε λοιπόν τις κατεργασμένες τροφές, τα τηγανητά, τα εξευγενισμένα λιπαρά και το αλκοόλ και εστιάζουμε σε τρόφιμα με ωφέλιμα λιπαρά (ω-3), ελαιόλαδο, άπαχα κρέατα, προϊόντα ολικής άλεσης και πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά που αποδεδειγμένα έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες (σπανάκι, μπρόκολο, γλυκοπατάτες, σταφύλια, κόκκινα φρούτα, παντζάρια, ανανάς, μήλα κ.ά.).

* Το σεξ κάνει καλό! Το ξέρουμε. Εχουμε όμως κι έναν επιπλέον λόγο να το χαιρόμαστε αφού αποδεδειγμένα η ερωτική επαφή καταπραΰνει τον πόνο. Η σεξουαλική διέγερση απελευθερώνει ενδορφίνες, τις θαυματουργές ουσίες που προκαλούν ευεξία και λειτουργούν ως φυσικά παυσίπονα. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου λοιπόν.

* Αλλος τρόπος να καλμάρουμε τον πόνο είναι να αποσπάσουμε την προσοχή μας από αυτόν. Ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να επεξεργαστεί περισσότερες από μία αισθήσεις ταυτόχρονα, επομένως αν εστιάσουμε σε κάποιο διαφορετικό ερέθισμα, το αίσθημα του πόνου θα παραμεριστεί. Κάποιοι χρησιμοποιούν φράσεις και λέξεις που τους δίνουν δύναμη, άλλοι προσεύχονται ή «ξυπνούν» τον γιόγκι μέσα τους και διαλογίζονται. Παιχνίδια του μυαλού για εμάς, «γκαμάν» για τους Ιάπωνες που ονομάζουν έτσι την ιδιαίτερη αντίληψη να αντιμετωπίζουν τον πόνο με αξιοπρέπεια και χάρη. Πολλοί επαγγελματίες δρομείς έχουν δηλώσει πως όταν ζορίζονται παρατηρούν το τοπίο, τραγουδούν, μετράνε ανάσες και βήματα, σκέφτονται αγαπημένα πρόσωπα, τον τερματισμό ή ακόμη και ολόκληρες παραγράφους για το επόμενο κείμενο στο «Τρέχω» (αληθινή ιστορία!).

Το τρέξιμο πονάει λοιπόν. Και όχι, δεν είμαστε μαζοχιστές όσοι το αγαπάμε. Ξέρουμε πως αυτός ο πόνος κάποτε θα τελειώσει και είναι αποδεκτός ως μια αίσθηση απαραίτητη για τη δρομική και προσωπική υπέρβαση. Εχουμε επιλέξει να «υποφέρουμε» και να μάθουμε να αντέχουμε στον πόνο. Κι όπως συμβαίνει σε όλα τα πράγματα, όσο περισσότερο εξασκείσαι σε κάτι τόσο καλύτερος γίνεσαι σε αυτό. Συμφωνεί και η κόρη μας που –αν και τελικά δεν έτρεξε μαζί μας τότε –φέτος διάλεξε να ασχοληθεί με τον στίβο και ήδη συμμετείχε στους πρώτους της αγώνες.